2013/01/31

ماسكێن شاعرا و (سەبری نهێلی)، نمونە!


عبدالرحمن بامەرنی
دنڤیسنینا هەر شعرەكێ‌ دا، ئەم هەولددەین بابەتەكی بكێشینە بەرسینگا خوە و تێكەلی خەیالا خوە یا شعری بكەین و ب (سنعەتكاریا خوە، ئەزمونا خوە یا شعری، فەرهەنگا زمانی، رەوانبێژی و تەكنیكێن دەربرینێ‌)، یاریان ب پەیڤان بكەین و وێنەیێن نوی بێخینە بەر چاڤكێ‌ كامیرا خوە و كراسەكی بكەینە بەر وان وێنەیان، كو ل دوماهیێ‌ ئاڤاهیێ‌ شعرەكێ‌ ژێ‌ دروست بیتن و ئەو شعرا هەنێ‌ دچاڤێن خاندەڤایی دا، دسەرنج راكێش بن و خاندەڤا دبەرامبەر دا، هەست بكەت ئەو بەشەكە ژڤێ‌ شعرا نڤیسایی.
دێ‌ ڤێ‌ نڤیسینێ‌ ژی تەرخان كەم بو ئەو تشتێن سەرنجا هەر ئێك ژ مە رادكێشن یان ئەو تشتێن مروڤ حەز دكەت زێدەتر ژ تشتێن دی دگەل خوە بینتە زمان، مەرەما من ژی زێدەتر د هەیەجانا خوە دا، شاعری دڤێت خاندەڤایێ‌ خوە بەرەڤ چ سەمت و چ ئاراستە ڤە ببەت؟ ئایا ئەو تشتێن هەنێ‌ هەر ئەون یێن دناخێ‌ مروڤی دا و مروڤ حەزدكەت خەلكی ژی بەشداری بكەت و زێدەتر وەك پەیامەك بگەهینتە مروڤایەتیێ‌ یان ژی ئەو رەنگڤەدانا هەنێ‌ ماسكەكن و نە رویێ‌ راستەقینەیێ‌ ناخێ‌ مروڤی یە و بتنێ‌ داكو، رویەكێ‌ ڤەكری و خوش بدەتە خەلكی و پێناسەكێ‌ دپشت را، وەك پاداشت بخو وەرگریت.

دل و هزار نهێنی، ناڤێ‌ شعرەكا هوزانڤان (سەبری نهێلی) یە، ئەڤ شعرە دروژناما وار دا ژمارە (771) بلاڤ بویە. هوزانڤانی دڤێ‌ شعرێ‌ دا ماسكەك دانایە بەر چاڤێن خوە، خەلك هەمی ل سەر وان تشتان یێ‌ رێكەفتی یە و ئەو تشتێ‌ ئەو دبێژیت، دشێت ڤان پاداشتان بخو پێ وەربگریت. كەسەكە (هەستێن نەتەوایەتی لدەف هەنە، دگەل ئێش و ئازارێن مللەتێ‌ خو بیر دكەت، بەرەڤانێ‌ تەخا بێ‌ دەستهەلاتە و دژی بەرژەوەندخازا و گەندەلان دراوەستیت). هەمی ئەو ساخلەتێن نایاب یێن گرێدای مروڤایەتیێ‌ و هەستا نەتەوایەتی دبن ڤی ماسكی دا خرڤەكرینە. لێ‌ ئەم هەولنادەین كەساتیا سەبری وەك وی ڤیایی هەلسەنگینین، بتنێ‌ دێ‌ سەحكەینە زمانێ‌ وێ‌ یێ‌ شعری، ئەزمونا وی یا مەعریفی و كا چەند شیایە وەك شاعر، ئاڤاهیێ‌ ڤێ‌ شعرێ‌ راگریت و نەكەڤیتە دبن ڤێ‌ هەیەجانێ‌ ڤە، ئەوا كەتوار ژ بێ‌ ئاگەهیا مروڤی تێكەلی خەیالێن مروڤی دكەت و بێی هەستكرن، ماسكەك دكەڤیتە بەرچاڤێن مروڤی. دپارچەیەكێ‌ دا هاتیە.
(ئۆمێدێن مە...  دناڤ پێلێن شەڤ رەشاندا...  دیل و بەرزە بون...  ئارمانجێن مە...  دناڤ زەمانێ‌ شەمبۆز دا...  تەڤلیهەڤ بون... فەلسەفا سیستەم و نیشتیمانێ‌ مە ژی... دناڤبەرا پارە و پوست و مێیاندا ئاسێ‌ بوو!). ئەگەر ڤێ‌ پارچە شعرێ‌ وەك وێنە وەربگرین، شاعر ژ كەتوارێ‌ تێدا دژیت نە رازی یە، ژبەركو وی حەز دكر ئەڤ تشتێ‌ نوكە هەی، باشتر پەیدابایە، روی ب روی رەخنێ‌ ل هەمی تشتان دگریت و ژ تشتەكی ژی خو نادەتە پاش. دوێنەكێ‌ دی دا دبێژیت (سەرێ‌ كەچەلا دچیتە پاخلێن گەردەن زەران)، ئەڤ كەچەلێن هەنێ‌ ژی زێدەتر مەرەم ژێ‌ خودان پایە و حەفك ستویرن كو دەربرینەكا شاعیرانەیە.
ئەگەر ل ڤان وێنەیان ژی ڤەگەرین، ئەڤ گوتنێن هوسان ژی زێدەتر بابەتێن سیاسەتمەداران، سمیناران و دەما مروڤ دگەل خەلكانەكی دروینتە خارێ‌، كو سەدا سەد مروڤ دزانیت چ دان و ستاندن بو نینە و هەمی دێ‌ دگەل بوچوونا مروڤی درێكەفتی بن و كەس دژایەتیا مروڤی ناكەت، ئەڤ وێنەیێ‌ شعری ئەگەر دەربرین بیت ل سەر كەساتی و بیركرنەڤەیا ڤی شاعری، ئەزمونا مەعریفی یا شاعری! ئەڤە بەس نینن بو مەیێن خاندەڤا، ئەگەر ئەم ل شاعریەتا وی بزڤرین، ژبەركو دانانا ماسكەكی یێ‌ بدلێ‌ خەلكی بەس نینە بو شاعریبونێ‌ كو تە گەلەك كەس هەبن شعرا تە بخوینن.
دەما ئەز دڤێ‌ نڤیسینێ‌ دا بەحسێ‌ ماسكێن شاعری دكەم، زێدەتر من ڤیایە سەنگا نڤیسینا خوە بێخمە سەر پەیوەندیا دناڤبەرا كەتواری و زمانێ‌ شعری دا، كەتوارەكی هەر وەكو زمان و شعر دخازیت، ئەگەر كەتوار ل سەر وێ‌ چەندێ‌ كار بكەت هەمی مروڤان لبن ئێك چەترە كوم ڤە بكەت، بو زمانی نینە كارتێكرنێ‌ ل دەوروبەران بكەت، بەلكو ڤەدیتنا رێكێن نوی یین دەربرینێ‌ نە. شاعر ژی ل وێ‌ جورە ئەندازەیێ‌ دگەریت، كو دوو زمانان ژ ئێك جودا بكەت، ئەگەر هینگێ‌ زمانێ‌ شعری یێ‌ خورتتر بیت ژ عاتیفێ‌، شعر دێ‌ زێدەتر شێت پەیاما خوە گەهینیت و دچیتە دخانا خوە یا دروست دا.


ليست هناك تعليقات: