2017/07/14

بەرێخوەدانا سروشتی هەر وەكو رۆمانا (ئاترا) وێنە دكەت

عبدالرحمن بامەرنی
دگەل خواندنا من بۆ رۆمانا ئاترا*، بیرا من ل فلمێ‌ (سەیدولخەواتم)* هات، تا وی راددەی ئەز ل دەوروبەرێن خوە و سروشتی بگۆمان كەفتم، كا ئایا سروشتەكێ‌ نەلڤ، دشێت باخڤیت؟ دشێت هەڤپەیمانیا دروست بكەت؟ دشێت بەرگریێ‌ ژ خوە و شەری و ئاشتیێ‌ بكەت و پلانان دارێژیت؟ یاسا و رێسایێن سروشتی و دەهان و بەلكی زێدەتر ژ سەدان پسیارێن دی یێن ژڤی رەنگی! ئەز گەهشتمە باوەریەكێ‌، مرۆڤ ژی دشێن ب كارێ‌ خوداوەندیێ‌ رابن، تشتان وێنەبكەن و بێخنە دبوارێ‌ راستیێ‌ دا، لێ‌ جوداهیا دناڤبەرا هەردوویان دا، راستی و خەیالە، خودێ‌ دشێت دروست بكەت و لڤینێ‌ بدەتێ‌، مرۆڤ دشێن دروست بكەن و د خەیالێ‌ دا لڤینێ‌ بدەنێ‌. 
كاراكتەرێن رۆمانێ‌ ئەڤێن رول پێهاتینە بەخشین و شیانێن ئاخفتنێ‌ و رول گێرانێ‌ هەین و ناڤێن هندەكان ژ هەر جورەكی وەك میناك، لدویڤ رێزبەندیا رولێ‌ وان د رۆمانێ‌ دا "دار (ترێڤ،)، بالندە (چوكی)، بەر (تلێرتا)، پشیك (كاتی)، مرۆڤ (لێنیا)، بیكا لاستیكی (ساندی)، فریشتە (بوزاللا)، ئەڤێن دەستێن مرۆڤان دگەهیتێ‌ (گوللە)، ئەجنە (تێپ). هەر جورەكی ژی رەنگە چەند كارێكتەرێن دیتر هەبن، وەك دار، چەندین دارێن دی هەبوون و رول دناڤ رۆمانێ‌ دا گێرایە، بۆ كارێكتەرێن دی ژی هەر وەسا. بتنێ‌ مەبەستا من، گرێدانا ڤی جورێ‌ جودا ژ بونەوەران، وەك مرۆڤ و گیانەوەر و ئەجنان، ئەگەر وان ژی بێخینە دڤێ‌ جوینێ‌ دا، چ ئەڤێن ل سەر بنێن خوە شین دبن وەك داران و چ ئەڤێن نەلڤ و بێ‌ گیان وەك بەری و چ ئەڤێن بێ گیان و ژ بەرمایكێ‌ تشتەكێ‌ دی دروست دبن، وەك گوللە و رەژی. نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌، بزاڤ یا كری جیهانەكا جوداتر ژ ئەوا خواندەڤا هزرێ‌ تێدا بكەت، ب ئافرینیت، ئافراندنەك ئەو بخوە تێبگەهیت و گرنگ نینە ئەو تشتێن وی رول پێبەخشی بۆ خواندەڤای دبەرئاقل بن یان نە، دێ‌ بینی دار دئاخڤن و شیانێن رێڤەچوونێ‌ هەنە، دشێن ئێك و دوو سزا بدەن، باوەری ب رۆژا پشتی مرنێ‌ هەیە و تا وی راددەی دارەك خوە دكەتە پەیامبەر و دڤێت باشی و خرابیێ‌ دناڤ داران دا بلاڤ بكەت یان هەڤالینیا دناڤبەرا بەری و بالندەی دا دروست بوی، هەڤالینیەكا ب وی رەنگی بگەهیتە راددێ‌ عەشقێ‌. بەر و دار و بالندە ل ئێك بەرزە دبن، لێ‌ خەمێن وانە بگەهنە ئێك، گەلەك كارەسات ب سەرێ‌ وان دهێن، ئەگەر بتنێ‌ بەری وەك میناك وەربگرین، ئەو تشتێن ب سەری دهێن، هەر ژ هاڤێتنا وی بو ناڤ رووباری، دەركەفتنا وی، بویە بلوك، كەتیە سەر جاددان، وەك بەرێ‌ قۆسكێ‌ ب پەنجەرێ‌ كەفتی و بالندە دیتی، خۆشیێ ژ رووساتیا كچەكێ‌ دبینیت، دهێتە هاڤێتن ڤە و روودانێن ب سەری دهێن گەلەكن، دار ژی وەسا، بالندە ژی وەسا و خو بیكێن لاستیكی و كرمان و ئەجنە و فریشتان ژی رول وەرگرتیە.