عبدالرحمن بامه‌رنى
راستە دەولەتا ئیسلامی ل عیراقێ و شامێ ـ داعش ـ بناڤێ پەیرەوكرنا شەریعەتێ ئیسلامێ، پێشرەویێ دكەت و بو بەرفرەهكرنا دەستهەلاتا خوە ئاینێ ئیسلامێ بو خوە كریە بنەما و ژڤی رەهەندەی خەلك پێوەندیێ پێدكەت، بەلێ دخوە بخوە دا، داعش نە هلكەندەیێ چ ئایدیلوژیەتێن ئیسلامی یە و بتنێ ئیسلام وەك ئاین، شیایە خزمەتا وێ و فرەهبونا دەستهەلاتا وێ بكەت.
ئایدیولوژیەتا داعش؟
پتریا شەرێن ل جیهانێ هاتینە رویدان، دوو ئامانجێن سەرەكی بخوە ڤە دگرتن، یان بو بەرفرەهكرنا بەروكێ دەستهەلاتەكێ بویە و پترییا ڤی جوری ژی ژ بو بەرژەوەندیێن ئابوری بویە یان ژی ئایدیولوژیەتەك ل پشت هەبویە، چ وێ ئایدیولوژیەتێ رەهەندێن ئاینی بخوە ڤە گرتبن یان ژی رەهەندێن ئاخێ و زمانی. ئەگەر ل سەر ئامانجێن داعشێ یێن بەرچاڤ ژی راوەستین، داعش زێدەتر هەلگرێ ئایدیولوژیەتەكا ئاینی یە و هەر لبن ڤی ئالای ژی، بەروكێن شەری گەرم دكەت و گەلەك ژ چەكدارێن وێ یان ئەڤێن ل بەروكێ شەری بو دجەنگن، هزر دكەن داعش گروپەكێ بناڤ جیهادی یە و پەیاما ئیسلامێ دگەهینیت، كو بهزرا وان، ئیسلام وەك ئاین، گەلەك گوهورین ب سەر دا هاتینە و بدروستاهی ناهێتە پەیرەوكرن و هەر ژ ڤی ئاوای ژی، ئەو جهێ داعش لێ هەبن، مەزارێن ئاینی دهێنە خرابكرن و شەریعەتێ ئیسلامێ ب هویردەكاریێن وێ ڤە لێ دهێتە بنەجهـ كرن، هەر ژ برینا دەستێن دزیكەرا و رەجماندنا ژنێن دەهمەن پیسیێ دكەن و دیسان ب سەرداگرتنا ئەوێن نە بوسلمان و حەلالكرنا مال و ژن و زاروكێن وان، وەك دەستكەفتیێن شەری و جیهادێ. لێ هەر كەسێ هویربینانەتر ل رێرەوێ ڤی گروپی سەح بكەت، دێ زانیت كو هندەك ئامانجێن ڤەشارتی ژی هەنە و ئەو ئامانجێن هەنێ ژی خوە دچەندین رەهەندان دا دبینن، ئەو ژی، رەهەندێن مێژویی و یێن هەرێمێ و یێن ئیسلاما سیاسی.
پەیدابونا داعش:
بو پەیدابون و گەشەكرنا هەر گروپەكێ، چ ئەو گروپێ هەنێ تیروری بیت یان خودان پەیامەك بیت، مەرجە زەمینە یا خوشكری بیت و خەلك هەبیت پشتگیریێ بو بكەت. بو پەیدابونا داعشێ ژی ئەڤ هەردوو خالێن هەنێ هەبون، زەمینە یا خوشكری بو و خەلكەك هەبو پشتەڤانیێ بو بكەت. ئەگەر ژ زەمینێ دەست پێبكەین، زەمینە یا خوشكری بو و بناڤێ گوهورینا رژێمێ ل چەندین وەلاتان، خەلكێ وێ خوپیشاندان كرن و شیان رژێمێن خوە بگوهورن و بو ڤێ گوهورینێ ژی وەلاتێن جیهانی و ئەڤێن بناڤێ دیموكراسیەتێ و ئازادییا تاكەكەسی و مافێ مروڤان دئاخڤن، پشتگیری لێكرن و مە نمونە ژی هەنە، كو دەستهەلاتێن چەندین وەلاتان هاتنە گوهورین، هەر ژ تونس، لیبییا و مسر و ل وەلاتێ سوریا ژی، ئەڤە چوو دسالا سیێ دا، شەرێ رژێمێ دهێتە كرن و هێشتا دەستهەلاتا وێ نەهاتیە گوهورین و ژڤێ گوهورینێ ژی، گەلەك دەڤەر ژ بن دەستێ رژێما وی وەلاتی هاتینە ستاندن و ژ ڤالاتییا دەستهەلاتێ ل وان دەڤەرێن نیڤ رزگار كری، چەند گروپ پەیدا بون، هەر ژ گروپێن ئازادكرن و گوهورینا رژێمێ و تا گروپێن توندرەو ژی مینا جەبهەتولنوسرە و داعش ووووو و ئەڤ گروپێن هەنێ لبن ناڤێن جودا، شییان زەمینێ بو گەشەكرنا خوە پەیدا بكەن و شیان باوەریێ ژ بو ئایدیولوژیەتا خوە بدەست ڤە بینن، كو ئەو بەدیلێ نە بتنێ رژێمەك دكتاتورن، بەلكو خودان پەیام و رەهەندێن ئاینی ژی نە. ژڤان هەردوو خالان ژی رێخوشكرن بو چەندین گروپان پەیدا بو و داعش زێدەتری گروپێن دی شییا پێشرەویێ بكەت و ئایدیولوژیەكا جوداتر و بەرفرەهتر ژ گروپێن دی بو خو كرە ئامانج، ژبەر كو ئەو هەردوو خالێن مە بەحس ژێ كرین، زەمینە و خەلك بو پشتەڤانیا وێ نە بتنێ ل سوریێ، بەلكو لعیراقێ ژی زەمینە بو هاتە خوشكرن، ئەز ل باوەرم ژی ل ئایندەی، زەمینە بو ڤی گروپی دێ بەرفرەهتر بیت و دێ چالاكیێن وێ و پشتەڤانێن وێ ل چەندین وەلاتێن دژی پەیدا بن، ئەڤ پشتەڤانێن هەنێ ژی دێ ل سەر دوو بەشان هێنە پارڤەكرن، ئێك: ئاین و ئیسلاما سیاسی. دوو: بەرژەوندیێن ئابوری و سیاسی.
داعش و ئەلقاعیدە:
داعش وەك گروپەكێ بناڤ ئیسلامی سەرهلدا و ددەمەكێ كێم دا، شییا سنورێ دەستهەلاتا خوە بەرفرەهـ بكەت و نە بتنێ ل وەلاتێ سورییا، بەلكو چەندین پارێزگەهـ و باژێركێن عیراقێ ژی ئێخستنە دبن كونتروللا خوە ڤە و بو خودان داهات و باشترین چەك ژی كەتە دەستان، كو بهێزترین گروپێ تیروری لجیهانێ، ژ رویێ چەكی و پارەی ڤە دهێتە ناسكرن. مەترسییا گروپەكێ بڤێ هێزێ ژی، كو خەونا بەرفرەهبونا وێ، نە یا سنورداركری بیت و گەفێن راستەوخو ل وەلاتێن جیهانێ بكەت، جیهان هەمی ئینا دەنگ و نەچاركرن، كو بەرەیەكێ نیڤ دەولەتی ل دژی ڤان گەفان دروست بكەن و سنورەكێ بو ڤێ مەترسیێ دانن، كو ئەگەر بەرسینگا وێ نەهێتە گرتن، نە دویرە ببیتە بەدیلێ ئەلقاعیدە و ئەڤ گروپێن ئیسلامی یێن توندرەو، هەمی دناڤ دا بحەلهن. هەر چەندە جوداهیا دناڤبەرا داعشێ و ئەلقاعیدە دا، خوە دچەند خالەیان دا دبینیت، وەك، ئێك: ئەلقاعیدە، رێكخراوەكا سیاسی جیهادی یە و گازییا جیهادێ بو دژی دەولەتێن بیانی دكەت ل سەر ئیسلامێ و ئامانجا وێ، دروستكرنا دەولەتەكا ئیسلامی یا نوی بو، ناڤێ قاعیدە ژی ژ سەربازگەهێن لەشكەری هاتیە و پشتی هینگێ ئەوی ناڤی جهێ خوە گرتیە. دوو: داعش، پشتی چەند گروپێن چەكداریێن تیروری، شییاین كونتروللا چەند دەڤەرەكێن عیراقێ و شامێ بدەست خوە ڤە بینن، خوە بدەولەت دانە ناسكرن و ناڤێ دەولەتا ئیسلامی ل عیراقێ و شامێ، كو كورتكریا وێ ـ داعش ـ ل خوە كرن. جوداهیا دناڤبەرا داعش و ئەلقاعیدە ژی دا، داعش زێدەتر بەروكێ خوە یێ شەری ئێخستیە دناڤ وان وەلاتان دا یێن ئەو دناڤ دا هەین و كارێن خوە یێن تیروری لێ ئەنجام ددەن و بەروڤاژی رێكخراوا ئەلقاعیدە، بەروكێن خوە یێن شەری زێدەتر ئێخستبونە ل سەر بەرژەوەندیێن وەلاتێن بیانی كو ئەو وان وەلاتان، بدژی ئیسلامێ دزانن و ئامانجا سەرەكیی ژ پەیدابونا ئەلقاعیدە ژی جوداهیا خوە دگەل داعشێ هەیە، ئەگەر ئەلقاعیدە وەك رێكخراوەك هاتبیتە ناسكرن، لێ داعش بو خیلاقەتێ كاری دكەت. ژلایەكێ دیتر ژی ڤە، دڤێت ژبیرنەكەین، كو گروپێن ئیسلامی یێن توندرەو بناڤێ (تنچیم التوحید و الجیهاد، القاعیدە فی بلادج الرافیدین)، كو ب مەترسیترین گروپێن تیرورێ هاتبونە ناڤكرن، (ئەبو موسعەب لزەرقاوی) سەركێشیا وان دكر و ئەندامێن وان ژی ژ چەندین رەگەزنامان بون و ئەڤێ رێكخراوا تیروری كارێ خوە ل عیراقێ دكر تا بەری (ئەبو موسعەب لزەرقاوی) سەركردێ ڤێ گروپێ بەیعەتێ بدەتە (ئوسامە بن لادن)ی و پاشی دكریارەكا چەكداری دا ژ لایێ هەڤپەیمانان ڤە بهێتە كوشتنێ و پاشی ئەڤ گروپە لبن ڤی ناڤی نەما و د رێكخستنەكێ دا، هەشت گروپێن دی یێن عیراقی ـ چەكداری پەیدابوین و بناڤێ (مجلس الشوری العراقیین) و (عومەرێ بەغداد)ی وەك سەروك بو ڤێ جڤاتێ هەلبژارتن یان كو پشتی نەمانا ڤان هەمی گروپ و رێكخراو و رێكخستیێن ئیسلامی یێن تیروری، دشیانێن داعشێ دایە ببیتە بەدیلێ وان و هەمی ئەندامێن وان پەیوەندیێ پێبكەن و بەیعەتێ بو بدەن و جیهادێ بو بكەن، ژبەركو ژ لایەكی ڤە، داعش، بناڤێ ئیسلامێ و جیهادێ و خیلافەتێ پێشرەویێ دكەت و ژلایەكی دیتر ڤە، چەك و داهاتەكێ باش ل بن دەستی هەیە و دێ شێت ڤان هەمی گروپان ل خوە خرڤەكەت و حەوینیت.
زەنگا هشیاریێ:
ئەم دشێین ژ گەلەك پەنجەرەیان را تەماشای مەترسییا گروپێ داعش بكەین، ژ هەمیان ژی بەرچاڤتر گرێدای خەون و دویربیینیا وانە، ژ گروپەكێ بچویك یێ چەكداری یان چەند گروپان، شییا ناڤێ دەولەتا ئیسلامی ل عیراقێ و شامێ ل خوە دانیت، پشتی چەندین كریارێن چەكداری ل عیراقێ و سورییا ئەنجامداین و پشتی دەست ب سەرداگرتنا پارێزگەها میسلێ و بدەست خو ئێخستنا جەبلخانەیەكا چەكی یا باش و دەست ب سەرداگرتنا چەند پانكێن حكومی و پارەیەكێ باش و شیایی كرین و فروتنێ ب گازێ بكەت و بویە خودان داهات، خەون و حەزێن وێ ژی دگەل دا فرەهتر لێهاتن، ئەو ژی دراگەهاندنەكێ دا، ل پێش چاڤێن خەلكی و میدیایێ، (ئەبو بەكر بەغدادی) وەك سەركردە و رابەرێ ڤی گروپێ تیروری، ناڤێ گروپێ خوە ژ دەولەتا ئیسلامی ل عیراقێ و شامێ بو خیلافەتا ئیسلامی گوهوری و ئەڤە ژی ئێكەم زەنگا مەترسیێ بو، هەم بو جیهانا ئیسلامی و هەم ژی وەلاتێن بیانی ل مەترسیەكێ هشیار كرن. ئەو مەترسی ژی خوە د چەند خالەكان دا دبینن.
ئێك: دەولەتێن خەلیجی: كو گەلەك ب پشتەڤانێن داعشێ دزانن، هەر ژ پێشرەویێن ڤی گروپی و ب سەرداگرتنا چەندین پارێزگەهێن مەزن و چەك و پارەی و هاتنا ئەمریكا و هەڤپەیمانێن وێ، وەلاتێن عەرەبی و بتایبەتی یێن خەلیجی ژی ئێخستنە دئامادەباشیێ دا و هەڤركیێن خوە یێن ناڤخوی تا راددەیەكی دانانە ئالیەكی و مەترسییا خوە دیاركرن، كو ئەڤ گروپە شوین جهێن خوە ل وان وەلاتان ژی دروست بكەت، بتایبەت كو دەنگێ هندەك گروپێن تیروری ژی لوان وەلاتان دەنگ ڤەددەت. دڤی دەربارەی دا، شروڤەكارێ سیاسی (عەبدولعەزیز بن سەقەر) سەروكێ ناڤەندا خەلیجی بو ڤەكولینان، دبێژیت: (مەترسیا مەزن ل خەلیجی نوكە یا گروپێن تیروری یە و ئیخوان نەشێن مانشێتێن سەرەكی هەلبگرن). ئەڤە ددەمەكی دا كو وەلاتێ قەتەر ئێك ژ پشتەڤانێن ئیخوانان بون ل خەلیجی و پترییا ناكوكیێن وان ژی دگەل ئیمارات، ل سەر ڤی بابەتی بون.
دوو: توركیا: هەر چەندە گەلەك بەلگە پەیدابوینە و وێ چەندێ دسەلمینن كو توركیا پشتەڤانیا داعش یا كری، بەلێ ئەڤە رامانا وێ ئەو نینە كو ئەڤ گروپە بو ڤی وەلاتی مەترسی نەبیت، ژ بەركو سنورێ دناڤبەرا توركیا و سوریێ دا یێ درێژە و گەلەك ژێ دبن كونترولا داعشێ دایە و شەر و كارێن تیروری لێ دهێتە كرن، ئەڤە بخوە نە ئارامیەكە بو وەلاتێ توركیا و خالا دوێ ژی، داعش وەك هزر، دژی كێمە نەتەوانە و وەلاتێ توركیا ژی ژ پێكهاتەیا وی تژی ئەڤ كێمە نەتەوەنە و دڤان هەردوو حالەتان ژی دا، نە ئارامییا ل سەر سنوری هەی، نە ئارامیێ دئێخیتە ل سەر ئاسایشا توركیا بخوە ژی، ژبەركو تا نوكە داعشێ چ ستراتیژیەتێن دەست نیشانكری نینن.
سێ: جیهانا ئیسلامی: مەزنترین درب، ژ كریارێن توندرەوی یێن داعش بو سەر ئیسلامێ ڤەدگەرن، ژبەركو ئاینێ ئیسلامێ ب ئاینێ توندرەویێ و دژی مروڤایەتیێ ل جیهانێ دایە ناسكرن و هەر جهێ بوسلمان لێ هەبن ژی، ب سەدان نیشانێن گومانێ و پسیارێ ل سەر دروست دبن.
چار: شەرێ مەزهەبی: پەیدابونا داعشێ ل دەڤەرێن سننە نشین، هەر چەندە پاشماوێن سیاسی ددویفرا هەنە و پشت گوهخستنا سننەیان ژ حوكمرانیێ ل عیراقێ بو نمونە، عەرەبێن سننە وەك جورە تولڤەكرنەك و وەك رزگاركرنا خوە ژڤی بنەمای و پشت گوهـ خستنێ، پشتەڤانیا خوە بو ڤی گروپی و چەكدارێن وێ دیاركرن و زەمینە بو خوەشكرن. د ئەنجام ژی دا، ئەگەر داعش نەمینیت ژی، دێ ئاریشێن نوی یێن مەزهەبی دناڤبەرا پێكهاتەیێن عیراقی دا پەیدا بن، دناڤبەرا عەرەبێن شیعە و عەرەبێن سننە دا، دێ ئاریشەیێن نوی دناڤبەرا عەرەبێن بوینە هاریكارێن چەكدارێن ڤی گروپی و كوردێن گوندێن وان دەست ب سەرداهاتینە گرتن و توندوتیژی و كوشتار ددەرحەقی وان دا هاتیە كرن.
پێنج: بو جیهانێ: هەر چەندە داعش وەك گروپەكێ تیروری یێ نە رێكخستی و بێ ستراتیژیەت دهێتە ناسكرن، بەلێ دگەل پێشرەوییا وێ دا، دشیان دایە بهێتە رێكخستن و ستراتیژیەت ژی هەبیت، هینگێ دێ بەرسینگا وێ گەلەك بزەحمەتتر بیت ژ نوكە، كو وەلاتێن جیهانێ و نیڤ دەولەتی بەرسینگا وێ بگرن.
مەترسیا ڤی گروپی ل ئایندەی:ژ ناڤ هەمی گروپێن ئیسلامی یێن توندرەو و بتیرورێ هاتینە ناڤكرن،
داعش دشێت سەركێشییا هەمیان بكەت و ئەگەر داعش ژلایێ چەكداران ڤە یا رێكخستی نەبیت و وەك میلیشییا هاتبیتە ناسكرن ژی، رێكخراوا ئەلقاعیدە جوداتر ب رێكخراوەكا رێكخستی بەر نیاس بویە و پاشماوێن چەكدارێن وێ ل سەر باشترین سیستەمێ چەكدارییا سەربازی راهێنان پێ هاتینە كرن و ژبەر كو لجهێ یان دەڤەرا داعشێ ئێخستیە دبن كونتروللا خوە ڤە، زەمینە ژ هەمی لایەكی ڤە یا خوشە، چەكدارێن هەمی گروپێن توندرەو دشێن پەیوەندیvێ پێبكەن و بتایبەت، كو داعشێ خیلافەت راگەهاندیە و چەكەكێ باش و داهاتەكێ باش ل بەر دەستانە، دشێت سنورێ دەستهەلاتا خوە بەرفرەهتر لێبكەت و ب ئێكگرتنا ڤان هەمی گروپێن تیرورستی، دێ ئامانج ژی بنە ئێك، ئەگەر داعش دناڤ وەلاتێن عەرەبی و ئیسلامی دا هلكولانێ بكەت و قەوارەیێ خوە بەرفرەهـ و بهێز بكەت، ئەڤە رێكخستی و پاشماوێن رێكخراوەكا وەك قاعیدە ئامانجا وان زێدەتر شكاندنا وەلاتێن روژئاڤای بویە و گەف بویە ل سەر بەرژەوەندیێن وان، دهەڤگرتنا ڤان هەردوو ئامانجان ژی دا، دێ گەفەكا راستەوخو نە بتنێ ل سەر عیراقێ و سوریا هەبیت، بەلكو دێ مەرتسییا وێ بو وەلاتێن روژئاڤای و جیهانێ هەمیێ هەبیت و دێ گەفان ل ئاساییشا نیڤ دەولەتی كەت.
ژێدەر:
الفجر، الفرق بین "القاعدە وداعش"..خبیر فی الحركات اڵاصولیە: قاعدە الهند پمرە جهد ومشاورات ڵاكپر من عامین، 9/10/2014 .
1.
2. صحیفە الوسگ البحرینیە - العدد 4376 - اڵاحد 31 أغسگس 2014م الموافق 06 ژی القعدە 1435هـ..
3. اخبار العراق، رواندزی: خگر تنڤیم داعش سیلحق الچرر بتركیا، 27/ ئوكتوبەر/ 2014.
تێبینی:
دكوڤارا مەتین ژمارە 228 دا هاتیە بلاڤكرن
هناك تعليق واحد:
شركة الصفرات للتنظيف بالرياض
شركة تنظيف بالرياض
شركة الصفرات لتنظيف الفلل بالرياض
شركة الصفرات لتنظيف الشقق بالرياض
شركة الصفرات لتنظيف المنازل بالرياض
شركة تنظيف منازل بالرياض
إرسال تعليق