عبدالرحمن بامەرنی
گەلەك نڤیسەران كێشا ھەلبژارتنا ناڤنیشانەكی ھەیە، ژبۆ ناڤكرنا تێكستێن خوە. گەلەك ژی ژبەر دانانا ناڤەكێ گونجای دێ بیرۆكا تێكستێ خوە ھەمیێ گوھورن، ژبەركو ناڤنیشان یێ گونجای نەبوویە یان ژی بدلێ وی نەبوویە و ژ خوە بۆ گوتارێ ژی ھوسا و خوە بۆ رۆمانێ ژی و نڤیسەر ھەبوویە، بتنێ ژبەركو ناڤنیشانێ رۆمانا ئەو دنڤیسیت یێ سەرنج راكێش نەبوویە، رابوویە ب دوبارە نڤیسینا رۆمانێ ھەمیێ و لێك كشكرنا روودانێن رۆمانێ، كو ئاڤاھیەكێ نوی و ب ئەندازەیەكا نویتر بەرھەم بینیت.
دڤێ خواندنێ دا، ئەز دێ ل سەر شعرەكا خانمەكا باژێرێ دھوكێ (رێژین حكمەت) راوەستم و تشتێ ژڤێ شعرێ ئەز راكێشایم ژی، ھەر ناڤێ شعرێ بخوە بوویە و ژبەركو ئەز گرنگیێ ب وێنەیێ شعری ددەم، دناڤ خودیێ تێكستێ شعریدا دەما ئەز دخوینم، زێدەتر دەستھەلیێن شاعری ددروستكرنا وێنەیێ شعری، ھونەرێ وێنەیێ شعری من بۆ خوە رادكێشیت و ئەو وێنە چەند دشێت ببیتە تابلۆ، ئەو تابلۆ چەند دشێت بینەری ل بەرامبەری خوە راوەستینیت و ھەر ژ خواندنا من یا ناڤنیشانێ ڤێ شعرێ من ئەو تابلۆیە دیت و تشتێ ئەز راكێشایمە ڤێ نڤیسینێ ژی، من ئێك مەبەست ھەبوویە، ئێك ئەز ل سەر گرنگیا دانانا ناڤنیشانی یان تایتلی راوەستم و دوو ھندەكێ بەحسا گرنگیا دروستكرنا وێنەیێ شعری بكەم.
گەلەك ل سەر ناڤنیشانی یا ھاتیە راوەستیان، ئەڤە ژی ب مەبەستا ناڤنیشانی گرنگیا خوە ژ ناڤێ خودیێ بەرھەمی بخوە ژی زێدەتر ھەبوویە و ھەر بۆ نمو,نە، د پەرتووكا (ھزار شەڤ و شەڤەك)دا، ناڤنیشانێ پەرتووكی تا نوكە ژی یێ مای و ئەڤ پەرتووكە بۆ چەندین زمانان ژی یا ھاتیە وەرگێران و چەندین كارێن سینەمایی ژێ ھاتینە دەرخستن، لێ تا نوكە ژی كەس نزانیت نڤیسەرێ پەرتووكێ بخوە كییە و گەلەك جاران ژی ناڤنیشان ل بەراھیا ناڤێ نڤیسەری ناڤودەنگیا خوە وەردگریت، پەرتووك بلاڤ دبیت و بتنێ بۆ لێزڤرینێ دێ شنی بێژن كانێ ناڤێ نڤیسەری چییە، وەك پەرتووكا (كلیلە و دومنە) یا نڤیسەرێ وێ (عەبدوللا موقەنەع) و دگەل ڤێ ژی دا بەروڤاژیا خوە ژی یا ھەی و گەلەك جاران ناڤێ نڤیسەری ژ بەرھەمێ وی ب ناڤودەنگترە وەك ناڤێ (شكسپیری) گەلەك ژناڤێ بەرھەمێ وی و پەرتووكێن وی گرنگترە. لڤێرە ژی كو من مەبەستە ئەز بمینمە زمان، لدوور گرنگیا ناڤنیشانی، ناڤنیشان یان تایتل یان مانێشت یان سەرەناڤ و ھەر ناڤێ ئەم لێ بینین، ئێك مەبەست یا ھەی، بۆ راكێشانا سەرنجا خواندەڤایە و ئەگەر ناڤنیشان ب ژیرانە ھاتبیتە ھەلبژارتن، نە بتنێ خواندەڤانێ زیرەك بەلكو سەرنجا خواندەڤانێ تەمبەل ژی بۆ خوە راكێشیت.
ئەڤا ل سەری ھندەك بۆ ژ گرنگیا ناڤنیشانی كو زێدەتر من مەبەست پێھەبوو، ئەز فوكسی بێخمە سەر. لێ نابیت نڤیسەرێ تێكستی خوە ب خاپینیت و ئێدی خوە بەردەت، ب رامانا گرنگیێ ب ئاڤاھیێ تێكستی نەدەت، ژبەركو وێ پێش وەخت ناڤنیشانەكێ گونجای ژ بۆ تێكستێ خوە یێ ھەلبژارتی و ھزر بكەت، ئەڤ ناڤنیشانێ ھەنێ بتنێ بەسە كو خواندەڤا ژ تێكستی وی دەرباز نەبیت.
ل سەر ھەر نڤیسەرەكی فەرە ڤێ ھەڤكێشەیێ بزانیت، ئەو ژی چاوان ناڤنیشان یێ گرنگە، ھەر ب وی رەنگی ناڤێ نڤیسەری بخوە ژی یێ گرنگە، ژبەركو ئەو تشتێ خواندەڤای بۆ خوە رادكێشیت یان ئەو بنەمایێن خواندەڤا برێكا وێ بەرەڤ ڤەدانا بەرپەرێن رۆژنامێ یان كوڤارێ دچیت ژبۆ دەستنیشانكرنا تشتەكێ كو بخوینیت، ئێكەم جار ناڤنیشان بخوەیە، چ ناڤێ نڤیسەری بیت یان ژی ناڤنیشانێ تێكستی بیت و دا دوبارە ل گرنگیا ناڤنیشانێ تێكستی نەزڤرین، دێ بەحسا ناڤێ نڤیسەری بخوە ژی كەین.
دەما نڤیسەرەك شییا ناڤەكی بۆ خوە دروست بكەت، كو خواندەڤا ل سەر بەرھەمێ وی دەرباز نەبیت، یانكو نڤیسەرەك یێ ھەی خزمەتا بۆ قەلەمێ خوە كری، ناھێلیت تشتێ نەباش یان تشتێ لاواز ژبن قەلەمێ وی دەركەڤیت و بكەڤیتە سەر بەرپەرێن رۆژنامە و كوڤاران، بەلكو ئێكەم جار ئەوی قەلەمێ خوە یێ تیژ كری و دزانیت ئێك بەرھەمی نەباش رەنگە دێ خواندەڤایێ وی بەرەللا كەت و ھەر ئەڤە ژی دەما خواندەڤا ل رۆژنامەكێ یان كوڤارەكێ دزڤریت، ئەو تشتێن سەرنجا وی رادكێشن، ئەگەر ناڤنیشانێ تێكستی بدلێ وی بیت یان ژی ناڤێ نڤیسەرەكی بینیت و تشتێ وی خواندبن، دێ بیتە ئەگەر كو وێ رۆژنامێ یان كوڤارێ ھەلگریت و وی تێسكیتی یان بەرھەمی بخوینیت.
خانم رێژین د پەرەگرافەكێ ڤێ شعرێ دا دبێژیت:
بارانا ئەڤ شەڤە،
دیسان تو کرییە خۆناڤەک بۆ ھزرێن من
دیسان بیرھاتن بوونە مێھڤانێ من
دیسان بوویە پارچەیەک ژ شعرا من..
تشتێ بالكێش ژ خواندنا ڤی پەرەگرافی ژ ھەمان شعر، رێژینێ دەست ژ شعرێ و خودیێ شعرێ یان ئاڤاھیێ شعرێ بەرنەداینە. رەنگە ل دەستپێكێ دێ ھزركەی، كەسەك یێ د خەیالا خودیێ وێدا ھەی و ھزرێن وێ مژویل دكەت، وەك چاوان ھەر تاكەك ھەر رەگەزەك كەسەكێ ھەی دژیانا ویدا ھزرێن وی مژویل دكەت، لێ رێژینێ بۆ جوانكرنا تێكستێ خوە، دەست ژ ئاڤاھیێ تێكستی بەرنەدایە و دەما دبێژیت (دیسان بوویە پارچەیەك ژ شعرا من)، ب مەبەستا وی چەند گرنگیا خوە ھەیە وەك تاك، وەك تشتەكێ زیندی و لێ وێ وەك شاعر ژی خەیالێن خوە ھەنە و ھەر ئەڤ جیھانەیە ژی دەما دبێژین شاعران جیھانا خوە یا تایبەت ھەیە و ئەگەر چەند دناڤ وێ جیھانێ دا بمینن ژی، دشێن وی تشتی ژێ وەرگبرن یێ وانە دڤێت.
دڤێ پەرەگرافیدا، دیمەنێ بارینا بارانێ و دەما باران چپ چپ خوە ژناڤ عەوران بەردەەت و ژووردا دھێنە خوارێ، بەسن كو ھشێ وێ وەك شاعر دگەل خوە ببەن، دیمەنەكێ ژڤی رەنگی ژی بۆ شاعرەكێ جوانیەكە، كو بشێت برێیا وان بچیتە بیرھاتن و دناڤ خەیالێن خوەدا و شعرەكێ ڤەھینیت. دەما دبێژیت:
بارانا ئەڤ شەڤە،
دیسان تو كریە خۆناڤەك بۆ ھزرێن من
و ئەڤە ژی دوپاتكرنا ھەمان تشتەك، دەما مە گوتی باران دناڤ ھشێ شاعرێ دا وێنەیان دروست دكەت.
ئەگەر لڤی پەرەگرافی ڤەگەرین وەك وێنەیەكێ شعری و لێكدانەڤەیەكێ بۆ بكەین دگەل ناڤنیشانێ شعرێ بخوە، دەما دبێژیت: (ئەز یا شعرەكێ دنڤیسم و تە دناڤدا نابینم!) و دگەل دیمەنێ ئێكێ یێ مە ژ شعرێ ھەلكێش كری، دەما دبێژیت:
بارانا ئەڤ شەڤە،
دیسان تو کرییە خۆناڤەک بۆ ھزرێن من
دیسان بیرھاتن بوونە مێھڤانێ من
دیسان بوویە پارچەیەک ژ شعرا من..
رەنگە ل دەستپێكێ خواندەڤا بێژیت باشە نڤیسەر دناڤنیشانیدا یا دبێژیت، ئەز یا شعرەكێ دنڤیسم و تو دناڤدا نینی و پاشی دھێت دناڤ بەرخوەدانا وێ دا بۆ بارینا بارانێ یان دبێژیت دیسان تو بوویە پارچەیەك ژ شعرا من؟ ئەڤە ژی ب رەنگەكی و دوویان ھەڤدژیەكێ دروست بكەت، لێ ئایا ئەم دشێین بێژینە ڤێ ھەڤدژی؟ یان ئەگەر ل خودیێ ناڤنیشانی ڤەگەرین ڤە، ھەر ل دەستپێكێ شاعرا مە یا دبێژتە مە یێ خواندەڤان ئەز یا شعرەكێ دنڤیسم و مەبەستا وێ ب نڤیسینا وێ شعرێ، ئەوێ دڤێت ب ھەر رێكا ھەبیت وی و بیرھاتنێن وی خەریبیا وی بینتە دەف خوە، لێ خوە ئەگەر بیرھاتنێن وێ بھێن ژی، لێ دەما ئەو نەھێت یان ئەو یێ ئامادە نەبیت، یان كو كێماسیەك یا ھەی و ئەو كێماسیێن ھەنێ نەشێن ھەستێن وێ ئارام بكەن.
دناڤ شعرێ دا چەندین وێنەیێن دی دكەڤنە بەرچاڤ، كو پەیوەندیا ناڤنیشانێ شعرێ دگەل شعرێ بخوە پیشاند ددەت، وەك:
ھزار خوزی
د ڤێ شعرێدا،
دلێ من و ژیانا من
ژبەر غەریبیێ ب حەسرەتا تە نەسووتبان!
دا كو خواندەڤا و تایبەتی ئەڤێن حەز ژ خواندنا شعرێ دكەن و ئەڤێن دڤێن ل سەر ناڤنیشانێ جوان و گونجاری راوەستن و ئەڤێن دڤێن وێنەیێن شعری دروست بكەن، دێ شعرێ ژی دگەل نڤیسینا خوە دانین، ب مەبەستا ئەمێن خواندەڤای ژی ببینە بەشەك ژ ھەم خواندنا شعرێ و ھەم ژی ئازراندنا بابەتێ مە مەبەست پێھەی.
ئەزا شعرەكێ دنڤیسم و تە دناڤدا نابینم!
رێژین حكمەت
بارانا ئەڤ شەڤە،
دیسان تو کرییە خۆناڤەک بۆ ھزرێن من
دیسان بیرھاتن بوونە مێھڤانێ من
دیسان بوویە پارچەیەک ژ شعرا من..
ئەرێ تو دزانی،
دا چەندا جوان بیت
ئەم وێنەک ژ ڤێ شعرێ باین!
دا چەند جوان بیت
شەڤەكێ دەستێن من
ژ نڤیسینا شعرێن تە، سڕێ نەگرتبان
ئەز و تو
ئەو دوو رح و ئێک جەستەبان
یێن وێ شعرێ خۆ ل بەر خەملاندی...
ھزار خوزی
د ڤێ شعرێدا،
دلێ من و ژیانا من
ژبەر غەریبیێ ب حەسرەتا تە نەسووتبان!
رۆناھییا چاڤێ من
ژ وەستییانێ نە مربا!
ئەڤ پرچێ ڕەش
ژبەر خەم و پەژارەیان سپی نەببا!...
دا چەندا جوان بیت
ئەگەر خەوا من و تە
تێكەلێ شەڤێن مە ببان!
دەنگ و ئاوازێن من
تژی سپێدەیێن تە ببان!
دا چەندا جوان بیت
شوینا دەرد و نەخۆشییان، تە بێهنا خوەشییێن من
ل پرا بەری بەلاڤكربان!
ئەز نزانم، بەلێ هەمی ئەوا ئەز دزانم
ئەز بێرییا تەدکم...
تو دزانی
من ئەو موزیک ڤەمراند
یا تو دھینایە بیرا من
یا تو دھینایە دیدارا من!
من ئەو موزیک ڤەمراند
یا ھزار رۆندک من بۆ تە دبەررا د باراندن..
ئەز وەکی تە زانا نەبووم،
روندکێن خۆ ڤەشێرم
ھەر پارچەکا لەشێ من
پرسیارا ھەمبێزەکا تە دکر
تو ئەفسانەیێ ئەشقێ یێ د چیرۆکا مندا
بەرزەبووی...
ئەرێ تو دزانی
بلبل بۆ عەشقا من کەر و لالن
گول ژی خەمگینن، ئەو بۆ دێمێ من یێن چرمسین
كەوێن بەرێ سپێدێ
ژ دەڤێ خوە، ئاڤ دکرە دلێ من
تێهنا دلەكی كو ئەشقێ بایێ خوە لێدای
ب چپكەكا ئاڤێ ناشكێت
كانی بزێن و
دەریا شەق بن!
تێهناتییا د ناخێ مندا پێ ناشكێت
ئەز تێهنییا ئەشقەك پاكم ژ دلم
وەكی كەسێ نینم
ژبیرناكەم گەر بمرم ئەز..
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـ رێژین حكمەت رەمەزان.
ل باژێرێ زاخو دژیت و خێزاندارە و ژبلێ نڤیسینا شعرێ، وتارێ ژی دنڤیسیت.
ــــــ د كوڤارا یویَپیتكا ژمارە ھەشت دا بلاڤبوویە
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق