2018/03/02

بەرنامێ‌ (میناك) و عەقلیەتا ئێك و دوو شكاندنێ‌


عبدالرحمن بامه‌رنى
ئەرێ‌ بوچی ئەم كورد تا نوكە دبینە دار دەستێ‌ كومەلگەهێن دی و هەر چاوا وان بڤێت، وەسا مە د دەنە بەر كاشوێ‌ خوە؟، رەنگە هەر كەسی ئەڤ پسیارە ژخوە كربیت و هەر ئێكی ژی لدویڤ مێشك و تێگەهشتنا خوە بەرسڤەك بۆ كەر كربیت. ئەڤ گوتنا من یا ل سەری، دێ‌ لدوور بەرنامێ‌ (میناك) بیت، ئەڤێ‌ ژ لایێ‌ میدیاكارا كچ (هەودان سەعید) ڤە دهێتە پێشكێشكرن و ئەگەر نە بێژم هەمی خەلەك، بەلێ‌ پرانیا وان من بەرێخوەدایێ‌ و دوماهی خەلەك ژی یا بوویە جهێ‌ دان و ستاندنێ‌ و كومێنت و رەخنە بۆ چووین، بەرنامێ‌ (كچ و پروسا شینكرنێ‌)، كو بەرنامە ب 26 خولەك و 48 چركان بخوە ڤە دگریت و چەند كەس دناڤ بەرنامەیدا هاتینە مێهڤانكرن و ئێخستینە بەر پسیارا و بوچوونێن وان هاتینە وەرگرتن.
بلاڤبوونا بابەتی و پشتی كەتیە بەر چاڤێن خەلكی، كو گەلەكان هێرش و رەخنەیێن خوە ل بەرنامەی كرینە، هندەكان بناڤێ‌ ئاینی و هندەكێن دی ژی بناڤێ‌ رەوشت و تیتالێن كوردی بەرنامە رەخنە باران كریە و مخابن، كو گەلەك ژ كومێنتان د چوونە د بابەتێ‌ ناڤزراندنێدا. لدەستپێكێ‌ ئەم ب پرسین، ئایا دەما ئەم بەحسا ژنان دكەین، ئەم بەحسا مافێن وان دكەین و ئازادیا وان دكەین، ئەڤە دبیتە سەربەرداییا ژنان؟ نەخێر، ژبەركو ئەم یێ‌ هەولددەین جڤاكەكی پەیدا بكەین، ژن تێدا یا كارا بیت، ئەڤرو ژن یا بوویە قوتابی و دچیتە خواندنا بلند و فەرمانبەرە و مل بملێ‌ زەلامی یا هەمی كاران دكەت و دگەل هندێ‌ ژی یا خزمەتا زەلامێ‌ خوە و زارۆكێن خوە ژی دكەت و بەرڤاژی ئەگەر هەڤبەر بكەین، پەروەردەكا باشتر ددەتە زارۆكێن خوە ژ ژنەكا، نە خواندەڤا، ئەڤە وەك دەركەتنا ژنان و خواندنا وێ‌. ئەگەر هەڤبەركرنەكا دی ژی بكەین، دناڤبەرا كچا قوتابی و یا بابێ‌ وێ‌ نەهێلیت ژ خانی دەركەڤیت، دێ‌ بینین كچا خواندەڤا ئەگەر كورەكی بۆ خوە هەلبژێریت ژی، دێ‌ ئێخیتە دبن چەندین فلتەرانرا، كا كی یێ‌ باشە و كی هەست ب بەرپرساتیێ‌ دكەت و كیش كور ژی نە هەژیە ببیتە هەڤژینێ‌ وێ‌ یێ‌ پاشەرۆژێ‌ یانكو هەلبژارتنا وێ‌ دێ‌ یا تەندروست تر بیت ژ یا دخانیڤە،