خواندنەك كورت د چیرۆكا (نالینا كەمانجێ‌) یا (هاجانی)دا*

عبدالرحمن بامه‌رنی

ژ 21 ناڤ و نیشانێن چیرۆكان، چیرۆك نڤیس (ئیسماعیل هاجانی) كومەلا خوە یا كورتە چیرۆكان، ب چیرۆكا هەشتێ‌ (نالینا كەمانجێ‌) ناڤكریە و بۆ پالپشتیكرنا ڤی ناڤ و نیشانی، چەند رێزەك ل جهێ‌ پێشگوتنێ‌، ل سەر نالینان نڤیسیە و سروشت و ژینگەهـ و ژیان ب نالینانڤە گرێداینە. ئەڤ پەرتووكە ژ قەبارێ‌ ناڤین و 111 لاپەران بخوەڤە دگریت و ئەڤە كومەلا پێنجێ‌ یە یا چیرۆك نڤیسییە، دهێتە وەشاندن.

بوچی نڤیسین:

د نڤیسینێن خوەدا من چ جارەكێ‌ پرسیار ژخوە نەكریە، بوچی ئەز بنڤیسم، لێ‌ د (نالینا كەمانجێ‌)دا، دو تشتان ئەز پالڤەدایمە ڤێ‌ نڤیسینێ‌، ئێك: زمانێ‌ هاجانی تایبەتی د نڤیسینا ڤێ‌ چیرۆكێدا، زمانەك خوش و رەهوانە و ریتمەكا بێدەنگ دگەل خواندنا وێ‌ هەیە و كارلێكێ‌ دگەل هەستێن مرۆڤی دكەت، دەربرینێن ویێن شاعیرانەنە و ب قاس هوستایەكێ‌ ئاڤاهییان د دانانا بەرێن بازیدا، پەیڤێن وێ‌ كت كتە جهێن خوە یێن دروست گرتینە و ئاڤاهیەكێ‌ جوان دروستكرینە، دو: د پرانیا ئەو چیرۆكێن من خواندین، چیرۆك نڤیسی پەیامەك یا هەی و د دووماهیا چیرۆكا خوەدا، (گولێ‌) دكەت و خواندەڤایێ‌ خوە مەست دهێلیت و سەركەفتنا كورتە چیرۆكا هونەری ژی، د شارەزاییا چیرۆك نڤیسیدا یە و شێوازێ‌ گولكرنا وی. هەر چەندە وەك خواندەڤا، رەنگە ئەز و هەر كەسێ‌ ڤێ‌ چیرۆكێ‌ بخوینیت، دیدەڤانیێ‌ بۆ توماركرنا ڤێ‌ گولێ‌ ددەین و بهەمی پیڤەران گولەكا دروستە، لێ‌ ئەز ناڤەشێرم مرۆڤ خوشیێ‌ ژ وێ‌ گولكرنێ‌ نابینیت و دووماهییا چیرۆك پێ‌ هاتیە قفلكرن، خواندەڤا هەست ب گەلەك تشتان دكەت، كو چیرۆك نڤیسی ئەو نەفەس دگەلدا نەبوویە، لێ‌ ڤەگەریتڤە.

دەما جڤاك دبیتە دەستهەلات

عبدالرحمن بامه‌رنی

مەبەست ژ دەستهەلاتا چڤاكی، دەما هزرێن كومەلگەهی كارتێكرنێ‌ ل سەر رەوشت و تیتالان دكەن، جڤاك بخوە دبیتە خودانێ‌ بریارێن خوە، هزرا عەشاییری ل سەر رەوشەنبیریەتێ‌ زال ببیت و بەشەك

ژ كێشێن كومەلایەتی برێكێن جڤاكی/ عەشیرەتێ‌ دهێنە چارەسەركرن.

فاكتەرێن مانا ڤێ‌ دەستهەلاتێ‌

ئەڤ دەستهەلاتە دێ‌ هەر یا خورت بیت، هندی جڤاك یێ‌ داخستی بیت و دەرفەتێن خوە رەوشەنبیركرنێ‌ دناڤدا دكێم بن، سەنتەرێن رەوشەنبیری نە د ئەكتیڤ بن، رێكخراوێن جڤاكێ‌ مەدەنی نەشیابن برولێ‌ خوە راببن، روژنامە و بەلاڤوك برەنگەكێ‌ پێدڤی نەگەهیتە هەمی جهان. ژ ئاكامێن وێ‌ ژی، دێ‌ بوشاهیەك لهەمی بیاڤەكی پەیدا بیت، دێ‌ نە باوەریەك رەنگ ڤەدەتە ل سەر هەمی بیاڤەكی، دەرفەت دێ‌ بۆ پروپاكندەیان هەبن، نە باوەری دناڤبەرا دام و دەزگەهێن حكومی و هاولاتیدا دێ‌ بەرەڤ زێدە بوون بن. تشتێ‌ ژ هەمیێ‌ ژی مەترسیتردارتر، كو من بابەتێ‌ من خوە ژ بۆ تەرخانكرییە، دێ‌ رێ‌ بۆ هندەك دەستهەلاتێن دی هەبیت، بناڤێ‌ عەشایری و ئاینی و هزرێن جڤاكی یێن بەرتەنگ، ئەڤ دەستهەلاتێن هە ب ئازادانە و ب تەمامكەرێن ئێك، دێ‌ رولێ‌ خوە بگێرن.

ل بەندا سەیدایێ‌ (خورشید) و خانما (سوزان) و هوازنێن دلتەر

عبدالرحمن بامەرنی

هەر كەسەكی تشتەك پێخوەشە و تشتێ‌ زێدەتر من مژوول دكەت، داهێنانە و ئەڤ كەسێن حەز دكەن ژیانێ‌ جوانتر لێبكەن یان تشتان جوان ببینن و كەسێن دەوروبەری خوە ژی، بەشداری وێ‌ جوانیێ‌ دكەن. ژبەركو ژی پرانیا دەمێ‌ خوە ئەز بۆ خواندنێ‌ تەرخان دكەم، چەند دەمژمێرێن من ل پشت لاپتوپی دچن و تشتێ‌ لڤێ‌ دووماهیێ‌ سەرنجا من راكێشای، دو بەرێزن، دو هوزانڤانن و ئەو تشتێ‌ ئەو دنڤیسین، نڤیسینێن تەر و نازك و خوەشن، هەر كەس حەز دكەت بخوینیت و ژ خواندنێ‌ ژی زێدەتر، مەرەق دكەن تشتەكێ‌ وان یێ‌ دی بخوینن، تایبەت ئەڤێن بەشەك ژ ژیانا گوندا و ئاقاری دیتی و ئەڤێن حەز دكەن، دژیانا سادەییا كوردەواریدا شارەزا ببن.

یا راستی بیت، ل دەستپێكێ‌ ئەز ژ خواندنا وان هوزانان ب گومان كەفتم، ئەگەر من سەیدایێ‌ (خورشید) ژ نزیك ناس نەكربایە! رەنگە گومان لدەف من دروستبایە، برەنگەكی یان ئەڤ كچا بناڤێ‌ (سوزان) ژ خەیالا وی بخوە یە و یان ژی، ب راستی خورشید یێ‌ عاشق بووی و عاشقبوونا قوناغا دویێ‌ و رەنگە قوناغا سیێ‌ بیت، ئەگەر ئەم پشتی تەمەنێ‌ چل سالیێ‌، ب قوناغا دویێ‌ یا عاشق بوونێ‌ لدەف گشت زەلامان دانین، هەر چاوا بیت، نڤیسین و داهێنان تەمەنی ناس ناكەن، تشتێ‌ جوان و نڤیسینێن جوان هەر د جوانن، خوە ل كیرێ‌ بن و كی وان بنڤیسیت.

تشتێ‌ ئەز پالدایمە ڤێ‌ نڤیسینێ‌ ژی، ئێك: مافێ‌ هەر كەسی هەیە، دەما ئەو تشتەكێ‌ جوان بنڤیسیت و بلاڤ بكەت، هندەك هەبن رەخنێ‌ لێبگرن و جوانییا وی سەراڤ بكەن و ئەگەر كێماسی ژی هەبن، بۆ راستڤەكەن، ئاخر هەر هوسایە ژی، ئەگەر مە بڤێت ئەم بەهرەمەندان دروست بكەین، دڤێت رێ‌ ل بەر وان ڤەوژێرین. دو: ژبەركو ئەو هوزانێن خوە ل تورێن كومەلایەتی بلاڤ دكەن، ژ ئەڤا ل سەری من ئاماژە بۆ دای، كومێنت بۆ دهێنە نڤیسین و باوەردكەم تێبینی ژی بۆ دچن، لێ‌ من دڤێت بدیتنەكا ئەدەبی یا سەرپێ‌ ئاڤریەكێ‌ لێبدەم, ئاخر ژی دڤێت كەسەك هەبیت هەلسەنگاندنا وان بەرهەمان بكەت، یێن دهێنە بلاڤكرن و دكەڤنە بەرچاڤێن خەلكی.

وه‌رگێران ژ عه‌ره‌بیێ - (نەهزە)، ژ گورستانێ‌ بۆ گەراجا مرنێ‌

یوسف مەحمەداوی

وه‌رگێران: عبدالرحمن بامه‌رنی

بیرهاتن مە ڤەدگەریننە هزارا دیمەنان، كو پێدڤی ملیونا چاڤكێن كامیرایە بۆ بەلگەكرنا وان، دەما تو دزڤرییە بەرەڤ سالێن شەری د ناڤەراستا (گەراجا نەهزە)دا یان ژی ویستگەها گەشتكرنا ئێكێ‌ بەرەڤ چەپەر و بەرۆكێن شەریڤە، ئەو وێنێ‌ دشیاندا نەبیت ژ هزرا مرۆڤی دوور كەڤیت، وێنێ‌ وان كەسێن ژ نەچارییا خوە ژ گەنجێن مە یێن سەرباز و ئەو یێ‌ قەرەسوكانێ‌ ل سەر سیاربوونا پاسا ژ جورێ‌ (ریم) دكەن، دا بشێن جهێ‌ خوە ل سەر كورسییا وێ‌ ئوتومبێلێ‌ بكەن، ئەڤا دێ‌ وان بەرەڤ جهەكێ‌ نەدیارڤە دبەت.

جوانكاریا فروشیارێن چایێ‌

ئەز لدەف ئێك ژ كوشكێن بچووك راوەستیام، ل بەر دەروكێ‌ ئێك ژ خوارنگەهێن (نەهزە)، من فر ل چایا خوە ددان و دگەل هلكێشانا قورمەكێ‌ مەزن ژ جگارا خوە و ئەز یێ‌ هەولێن رەڤینێ‌ ژ تەحلاتییا سەرەدەمێ‌ خوە دكەم، بەرەڤ سەردەمەكێ‌ نەخوشتر، سەردەمەكێ‌ لبیرا من،

راوەستیانەك لدەف تابلویێن (ئەحمەد مشەختی)ی*

عبدالرحمن بامه‌رنی

ئێك ژ برگێن ل دەستپێكا پرانیا هەلكەفت و ئاهەنگ و كونگران دهێتە پیشاندان، برگەكا هونەرییە و پرانییا جاران ژی تابلویەكێ‌ هونەریێ‌ سەمایێ‌ دهێتە پیشاندان. ئەڤا من مەبەست پێ‌ باژێرێ‌ دهوكێ‌ یە زێدەتر، كو ڤان تابلوییان تایبەتمەندیەكا خوە هەیە و پارێزگەها دهوكێ‌ زێدەتر ژ پارێزگەهێن دیێن هەرێما كوردستانێ‌، چەندین نەتەوە و ئول كلتورێن جودا لێ‌ دژین و پێكڤە ژیانا ڤان هەمی جوداهییان، تابلویەكێ‌ خورستی پەیدا كریە و دا كو ئەڤ تابلویێ‌ هەنێ‌ ژ بلنداهییا خوە بكەڤیتە بەرچاڤێن خەلكی و كەتوارێ‌ دروستێ‌ پێكڤە ژیانا لڤێ‌ پارێزگەهێ‌ پیشان بدەت، دڤێت بەهرەمەندەك هەبیت و بزانیت، دێ‌ چاوان گیانی بڤی تابلوی پەخشیت و پەخشیینا گیانی ژی، وەك هونەر و ئەدەب ئەز دبێژم، دڤێت هونەرمەند و ئەدیبێن هزر ڤەكری و بیر تیژ هەبن و خولقێنەرێ‌ تشتێن نوی بن.

مشەختی وەك نمونە

كورتە چیرۆك ـ دل ـ ژ عه‌ره‌بیێ

كورتە چیرۆك ـ دل ـ

ساتع راجی

وه‌رگێران ژ عه‌ره‌بیێ: عبدالرحمن بامەرنی

د ئێك ژ شەراندا، من دلێ‌ خوە ژ دەستدا. ل وی دەمی نوژداران گوتن، تو حالەتەكێ‌ دەگمەنی. د چركەكا خوڤەدزینێ‌ یان لادانێدا گوتن، ئەز دشێم بۆ دەمەكی ب دلێ‌ گیانەوەرەكی بژیم، ل وی دەمی دلێ‌ مەیمینكەكا بچووك یێ‌ ئامادە بوو، ژ وی جورێ‌ ئەوێ‌ لێبووك بكار دئینن، ئەز دگەل وی یان ل سەر وی، بۆ ماوێ‌ چار سالێن كەیفێ‌ ژییام. دەم د بوری، هەر وەكو چنە، من خوە د هەلاڤێت و بەردەوام دكرە كەنی، من زارڤەكرنا هەمی تشتێن مرۆڤی دكر، من گەلەك دكرە كەنی، ژبەركو ئەڤێن دی دكرە كەنی، سەرەرای كو من ئەگەرێ‌ كەنیا وان نەدزانی، بەلێ‌ دەمێن خوش زوو دەرباز دبن، بوویە بێی ئەز هەست پێبكەم، من دلێ‌ مەیمینكێ‌ مەزاخت، خوزی من باشتر دەم بكار ئینابایە.

دلێ‌ دویێ‌ ئەوێ‌ بەرهەڤ، دلێ‌ تاووسی بوو. من گەلەك پێ كرە كەنی، ل وی دەمی ئەز ب دلێ‌ مەیمینكێ‌ د ژییام و ئەز نە د شییام ژبلی كەنی چ هەلویستان راگەهینم. دلێ‌ تاووسی! هزر بكەن؟ ئەڤە تێرا هەمی تشتان ناكەت، دگەل ڤێ‌ ژی ئەز نەچار بووم بۆ چەند دەمەكی بكار بینم. تشتێ‌ سەیر، من حەز ژێكر، من خوە مەزن د دیت و هەمی تشتێن دی پووچ، دەمێن گەلەك خوش، تا من خوزی راهێلاین ئەز دگەل دلێ‌ تاووسی بمینم، ئەگەر بابەت ب دەستێ‌ من بایە، دا هەمی تاووسان سەر ژێكەم، ئەڤێن دەستێ‌ من دگەهشتێ‌، دا ئەز ب كەیف خوشی ل سەر دلێ‌ وی بژیم، خوە مەزن كرن ب وێ‌ تیشكێ‌ ئەڤا ئەز دهەلگرم، سەرەرای كو ئەز یێ‌ بێ‌ پەر بووم و تا پەرێن بێ‌ سەروبەر ژی، ئەز وەك هەر مرۆڤەكی یێ‌ رووس بووم، بەلێ‌ د سەر ڤێ‌ چەندێرا، قوناغا تاووسی گەلەك ژ قوناغا شێری خوەشتر بوو، ئەڤا ئەز پشتی وێ‌ تێدا ژیایم.