دگەل فازل عومەری و رۆمانا (جانێن ژ تەقنێ بێزار)

عبدالرحمن بامەرنی

من گوت دگەل فازل عومەری، ژبەركو دڤێ رۆمانێ دا كارەكتەرێ وی ژ نەبوونێ پەیدابوویە و لدووماھیێ ژی رۆمان بەرەڤ نەبوونێ دچیت. تشتێ دڤێ ناڤبەرێدا، ھەر ژ دەستپێكا رۆمانێ ژ خەیالا نڤیسەرێ رۆمانێ ھاتیە نڤیسین، یانكو تو چ دەستپێكان نابینی و ل دووماھییا رۆمانێ ژی چ دووماھی ناكەڤنە بەرچاڤ! سەرەرای نڤیسەرێ رۆمانێ ل پاشبەندا رۆمانێ كو دووماھی لاپەرە وەك تێبینی نڤیسییە كو ئەڤ چیرۆكە خلاس نەبوویە و نە دوورە خلاس نەبیت ژی و د تێبینیەكێدا ل ھەمان لاپەر دبێژیت: "من بریاردا بكەمە دو رۆمان.. ئەڤە پشكا دووەمە ل 21 چریا پێشی 2020 خلاس بوو". لێ وەك خواندەڤایەك دەما من دەست بخواندنا وێكری، ھەر تشتێ خوە من بجھـ ھێلا و داڤێن رۆمانێ ئەز بەرنەدام تا ل دووماھیێ رێز راوەستییام، ئەو تشتێ من دڤێت ڤی دەرباەریدا بێژم، ئەگەر ڤێ رۆمانێ بەشێ ئێكێ یێ خوە ھەبیت ژی وەك نڤیسەرێ رۆمانێ ئاماژە بۆ دایی، بۆ من خواندنا وی بەشی گرنگ نینە و ئەز ناخوینم ژی و ئەگەر ڤێ رۆمانێ چەند تایەكێن دی ژی ژێبچن و ھندەك چیرۆك ھەلاویستی مابن، وەك رۆمانڤیسی ئاماژە بۆ دایی، بۆ من ئەو ژی مەرەق نینن، ژبەركو دڤێ رۆمانێ دا ھەر تشت من دیت، یێ من وەك خواندەڤانەك تێر دكەت.

ئەگەر راستگوتر بێژم، پێشوەخت دەما من ئەڤ رۆمانە بەرھەڤكری كو بخوینم، من دزانی جیھانا فازلێ عومەر جیھانەكا جوداترە و دێ رۆمانەكا جوداتر ژی خوینم. جوداتر ب رامانا، نڤیسەرەكێ ئافرێندەر، یێن شیانا ئافراندنا تشتان ھەی ژ خەیالێ بۆ راستیێ، لێ ئەو دڤێ ناڤبەرێدا كەتیە بن چ باندورێن فەلسەفی، ئاینی و مێژوویی و ھەر چەندە ئەو بابەتێ من نابیت، ژبەركو ئەوێ خواندنەكا دی بۆ دڤێت و براستی ژی خواندنەكا دروست و ھەمە لایەنە بۆ دڤێت، ژبەركو د رۆمانێدا چەندین دەرگەھـ ھاتینە قوتان و یا ژ ھەمیێ بۆ منەكێ خواندەڤا سەرنجراكێشتر، ئەو جیھانە یا نڤیسەری ئافراندی، دویر ژوێ جیھانا كەسێن ئاینی ژێ بەحسدكەن و دویر ژوێ جیھانا زانست ژێ بەحس دكەت و تێكەلەیەك دناڤبەرا خەیالێ، ئاشوپەی و راستیێدایە.

نڤیسینا ڕۆمانێ ب قەلەمێ شاعرەكی.. (محسن قۆچان) وەك نموونە

عه‌بدلره‌حمان بامەڕنی

ناڤێ ڕۆمانێ (عشق و ئەوێن ژ مژێ بووین) یا نڤیسەرێ ب نڤیسینا شعرێ هاتییە ناسكرن (محسن قۆچان)ه‌، قۆچان ژ شاعرێن ئێكەمینە ل پارێزگەھا دھۆكێ، چەندین دیوانێن شعری ھەنە. تشتێ باڵكێش ژ خواندنا من بۆ ڤێ ڕۆمانێ:

ئێك: داڤێن ڕۆمانێ ل بامەڕنێ یێن ھاتینە ھەلچنین و ئەز د شییام ل گەل نڤیسەرێ ڕۆمانێ ل كولانێن بامه‌ڕنێ بگەریێم، ل كۆمتە و لاتێن وێ، ل گەلی و ل ناڤ كانیێن وێ. ئەڤا ئەز دبێژم ھەر ناڤئینانەكا وی د ڕۆمانێ دا، من ئاشنابوونەك د گەل دا ھەبوو، ژ بەر كو ئەز یێ لێ ژییایم.

دو: شاعرەكێ ب دروستكرنا وێنەیێ شعری یێ دەستھەل بیت، تە دڤێت د نڤیسینا ڕۆمانەكێ دا، چ وێنە دروست بكەت! د ڕۆمانێ ژی دا، وەك ئەم دزانین بەروبیاڤ د بەرفرەھن و نە وەك یێن شعرەكێ نە، كو پێن مرۆڤی جزمە بدەت، ئھا ئەز دێ نڤیسینا خوە ل سەر ڤان ھەردو خالان كورت كەم.

چیرۆكا ڕۆمانێ:

د رۆژەكا بھاری یا مژەوی دا، دو كەس ب ناڤێ (گورگۆ و پۆڕێ) بەر ب بامه‌ڕنێ ڤە دھێن، قەستا شێخی دكەن و دیاردبیت، كو گورگۆی پۆڕێ یا رەڤاندی، شێخ رێ ددەتێ، دحەوینیت، لێك مارە دكەت، گوندییەك ل دویڤ داخوازییا شێخێ ژوورەكێ ددەتێ، خەلكێ گوندی ھاریكارییێ و ناڤمالیێ وەك ھاریكاری بۆ بێش دكەن. گورگۆ دبیتە شڤان، ل گەل رۆژان بەردەستێ وان فرەھـ دبیت، به‌لێ بێ دویندەھـ دمینن، قەستا كەركووكێ و بابەگورگوری دكەن، (بابە گۆڕگۆڕ بدەمە مە كوڕ)، به‌لێ تا مرنێ ژی بێ زارۆك دمینن، ژ شڤانییێ بۆ دكاندارییێ، گەنجەك ل گوندی ب ناڤێ بیشۆف پەیدا دبیت، نێزیكی گورگۆی و پۆڕێ دبیت، ئەو وی ب كوڕێ خوە دزانن، بیشۆف حەز ژ كچەكا گوندی دكەت و بابێ وێ قایل نابیت، كچا خوە بدەتە كەسەكێ بێ ناسنامە و كەس نەزانیت ژ كیڤە هاتییە، چیرۆك تایا ژ خوە دبەت و ل دووماھییێ و د ئێك رۆژ دا گورگۆ و پۆڕێ دمرن و ل تەنشت ئێك دھێنە ڤەشارتن، بیشۆف قەستا جھەكێ نەدیار دكەت و ڕۆمان ب دووماھی دھێت، لێ نڤیسەرێ ڕۆمانێ د دو پەرەگرافان دا؛ چیرۆكا دروستا گورگۆی و پۆڕێ و بیشۆفی ل ڕۆمانێ زێدە دكەت.

رۆمانا مەلا فەخری* و چەند بابەتێن دی

عبدالرحمن بامەرنی

رۆمانا ب ناڤێ (مەلا فەخری)، یا نڤیسەر (كرمانج چالی)یە و رۆمان بەحسا ھندەك روودانێن مێژووی دكەت، كەسەكی ب ناڤێ مەلا فەخری كو باندورا خوە ھەی، ناڤ و دەنگیا مەلاتییا وی ل پێش وی دچیت و د خوەبخوەدا ئەو مەلا مەسیحییە و شیوعی بوویە و روودانێن رۆمانێ ژ ناڤان، بابەتێن دیرۆكی، مێژووی، كەلتوری و داب و نەریتان د مشتن، كو ئەگەر مرۆڤ رۆمانێ ل سەر ئێك نەخوینیت، رەنگە نەچار بیت جارەكا دی ژ سەرەداڤێن رۆمانێ دەست پێبكەتەڤە تا بشێت روودانێن ئێك لدویڤ ئێك ل بیرا خوە بینیتەڤە و راستی ژی بیت، ئەڤە كێشا من ژی بوو دگەل خواندنا ڤێ رۆمانێ. ھەر چەندە ئەز خواندەڤایێ رۆمانا مە و پرانیا ئەو رۆمانێن من خواندین من دەست ژێ بەرنەداینە، لێ راستتر بێژم خواندنا ڤێ رۆمانێ ژ دوو لایەنانڤە بۆ من گرنگ بوو، ئێك: ژیانا كەلتوری یا كوردەواری، ژیانا گوندان، سەرەدەریكرن دگەل كێشان، چارەسەركرنا كێشان و مەزنكرنا وان، ئاین، كو بەشەكێ مەزنێ ڤێ رۆمانێ بخوەڤە دگریت، زەلامێن ئاینی و باندورا زەلامێن ئاینی و باوەریا خەلكی ب وان، دوو: بابەتێن مێژووی یێن سیاسی و كورد دڤێ ھەڤكێشە و ململانێدا، مللەتێن دی لدویڤ چ پیڤەر كوردان د ھەلسەنگینن، ئایا رەفتارێن وان دەربرینێ ژوان دكەن یان ئەو ژی ژلایێ دەولەتێن دیڤە ھاتینە خاپاندن؟ و چەندین بابەتێن دی كو براستی د رۆمانێ دا گەلەك دەرگەھـ دھێنە قوتان و دڤێت مرۆڤ خواندنێ زێدەتر بدەت ڤان جورە بابەتان و كاریگەرییا وان ل سەر ئەڤرویا مە یا كوردستانێ، راستە ھندەك بابەت و روودان یێن بوینە مێژوو و پەرێن وان یێن ھاتینە پێچانێ، لێ باندورا وان یا ھەی و ئەو مە دبینن ئەگەر ئەم كورد ئەگەر نەباینە، نوكە مێژوو ب رەنگەكی دیبایە و نمونا سەلاحەددین ئەیوبی و دوزا كوردی و نەڤیان و ترسا دەولەتێن زلھێز كو كورد ببنە خودان كیانێ خوە و ئھا دڤێ رۆمانێ دا، كێشا ئەرمەنییان، كومكوژییا ئەرمەنیان ژی ب رەنگەكی و دوویان جھێ خوە دڤێ رۆمانێ دا گرتییە.

د رێكا مندا بۆ كومەلگەھا شاریا

عبدالرحمن بامەرنی

ژبەركو مالا من نزیكی كومەلگەھا شاریانە، پرانیا جاران چ بۆ گەریان یان بۆ كرینا تشتان ئەز قەستا بازارێ وێ دكەم و تایبەتی ژی كرینا ماسییان، ژبەركو ماسیێن بەحرێ ل وێرێ بدەست دكەڤن و د نوینە، بەری ئەز (بەحسا مزەیتا باجان سوركان) بكەم، ھندەك راستییان ژ شاریا و خەلكێ وێ دێ بەحس كەم. ئەڤرو بوو ل ناڤ شاریا من پیكەمەكا تژی (تڤر) دیت، ژبەركو ژی (تڤر) ژ بۆ حەفكێ و تایبەتی كوخكی باشە و چەند نەخوشیێن دی،

چەند سەرنجەك ل سەر كێشێن كوردا یێن جڤاكی

عبدالرحمن بامەرنی

د پەراوێزا دەھەمین فلمە فیستەڤالا دھوكێ دا، چەندین فلم یێن كورت و درێژ ھاتنە پیشاندان، ئەز بتنێ دێ بەحسا فلمەكێ درێژ و دوو فلمێن كورت كەم، كو بابەتێ ھەر سێ فلمان بابەتێن جڤاكی بوون، زێدەتر پرسا ژنان دھاتە ئازراندنێ، نە یەكسانیا دناڤبەرا ژن و زەلاماندا. ئەز بەحسا سەركەفتن و سەرنەكەفتنا چ ژوان فلمان دڤێ گوتارێ دا ناكەم، لێ ئایا ئەم دشێین چ رێك بگرینە بەر بۆ چارەسەركرنا پرسێن جڤاكی و تایبەتی ژی یێن ژنان، لڤێرە ھونەرمەندێ كورد، برێكا فلمسازیێ ئەڤ دەرگەھە یێن قوتاین، د فلمێ ئێكێدا كو فلمەكێ درێژ بوو، فلم ژیانا كوردەواریێ بوو، ژن و زەلامەك تێدا ئەكتەرێن سەرەكی بوون، ژیانا وان یا گوندی، كارێن ژنان و كارێن زەلامان، لێ ڤێ ژنێ ھەست ب ڤالاتیەكێ دكر، زەلام پیتەی پێنادەت و ب (ژنەكە) ناڤێ وێ دئینیت و ھەردەم ھەست ب نەئارامیێ دكەت و گرانیا لەشێ خوە، تا دووماھی جار ژ زەلامێ خوە داخوازدكەت وێ بگەھینتە نەخوشخانێ و ژبەركو ئالاڤێ ەھاندنێ بتنێ ماتورەك ھەبوو، زەلامی دھاژووت و ژن ل پشت وی بوو، لڤێرە ژن نەچاربوو ژبۆ خوە گرتنا خوە كو نەكەڤیت خوە ب زەلامی ڤە بگریت و بڤێ رێكێ ژن گەلەك نزیكی زەلامی بوو و ئێكسەر ژ زەلامێ خوە داخازكر، وێ نەبەتە نەخوشخانێ ژبەركو تەندروستییا وێ باش بووڤە.

(رێژین حكمەت) و خواندنا وێ ل سەر رۆمانا من رەشكۆی.

د ڕۆمانا (رەشكۆ)یدا من رەشكۆیەكێ زیندی نە یێ مری دیت

رێژین حكمەت

ئەڤە ئێكەم ڕۆمان بوو ئەز ب خواندنا وێڤە دوەستیم، بەلێ ل دوماهیێ من خۆشییەك ژێ دیت، ژبەركو بۆ من ڕۆمانەكا جوداتر بوو ژ وان هەمی ڕۆمانێن من خواندین، تایبەت یێن دەڤەرا مە. خالا سەرەكی یا ئەز ب ڕۆمانێ ڤە گێردایم، گرنگێدانا نڤیسەرییە ب خالبەندییێ، نڤیسەری ئەگەر بڤێت خواندەڤانی ب پەرتووكا خۆڤە گرێدەت، دڤێت گرنگیێ ب تەكنیكا نڤیسینێ و بكارهینانا خالبەندییێ بدەت.

خالبەندی هندەك نیاشان و هێمانە دڤێت ل جهێ وان یێ دروست بهێنەدانان، هەروەسا دڤێت ئەو نیشان بمیننە ب پەیڤا ژ بەری خۆڤە، جودابن ژ پەیڤا پشت خۆڤە، ئەڤە ژ بلی نیشانێن كەڤانێ. نڤیسەر شییایە ل سەر ڤێ چەندێ زال بیت، ڤێ ئاریشەیێ د بەرهەمێ خۆ دا ل پێش چاڤێ خواندەڤانی ڕاكەت نەهێلیت. ژبەركو ڤەكۆلینا من یا زانكۆیێ ل سەر خالبەندییێ بوو، كو مخابن گەلەك نڤیسەرێن مە گرنگییێ نادەنە خالبەندییێ و هەتا وی ڕاددەی پەرەگرافەكێ درێژ دێ خوینی و تو ئێك فاریزە تێدا نابینی، هەر بۆ نموونە و من بۆ ڤەكۆلینا خوە ژی نموونا ڕۆژنامێ و گۆڤارێ و پەرتووكەكا قوتابخانێ و دیسان بەرهەمەكێ ئەدەبی وەرگرتبوون.

سەبارەت (ژن و زەلامان)

عبدالرحمن بامەرنی

من تەماشای بەرنامێ تەڤن دكر ئەڤێ ژ لایێ (رێبەر كوردو) ل سەر شاشا وارتیڤی دهێتە پێشكێشكرن و پرانیا جاران دوو كەس مێهڤانێن وینە و ڤێجارێ بابەت ل سەر ژنان بوو. تشتێ بۆ من ژ وێ خەلەكێ بالكێش و ئەز پالڤەدایمە نڤیسینا ڤێ گوتارێ، دەما ئێك ژ مێهڤانان دگوت (سویندا ژنان ب بسكێن سور و یێن زەلامان ب سمبێلان) بوو و بەرنامە هەلگرێ چەندین تەوەرێن دانوستاندنان بوو، كو بەرنامە ب سەرێ خوە و گوتارا من ب سەرێ خوە، لێ گەلەك جاران مە د دانوستاندنێن خوەدا ئەڤ سوحبەتە كریە، ئایا ژ كەنگی وەرە پێگەیێ ژنان هاتیە بەزاندن و ژ كەنگی وەرە زەلامسالاری دروست بوویە و ژ كەنگی وەرە یەكسانییا دناڤبەرا ژن و زەلاماندا تێكچووبیت؟! كو ئەڤ پرسیارێن هەنێ، هەلگرێ چەندین بەرسڤانە و گەلەك جاران دهێتە ڤەگێران، كو نە ژمێژە كور دگەل كچان و ژنان دچوونە هەژكان، كەزان و بێمكان و یا من دڤێت بێژم نە بتنێ ل دەف مە،

خەیالدانا كوردان د ناڤبەرا ئاگەھی و بێئاگەھیێدا

عبدالرحمن بامەرنی

پێشەكی:

بەری دەست ب نڤیسینا خوە بكەم، فەرە ل سەر چەند تێگەھان روونكرنێ بدەم. مەبەستا من ب خەیالدانێ(التخیل)، ئەو خەیالدان نینە ئەوا شعر پێ دھێنە نڤیسین یان ئەو خەیالدانا دژیانا ھەر ئێك ژمەدا رووددەت و ھزرێن نەباش و یێن نەرێنی دگەل مەدا دروست دكەت. ئەو خەیالدانا ئەز ژێ بەحس دكەم، زێدەتر گرێدایی پرسێن چارەنڤیسسازە، پرسێن گرێدایی ئایندەی، ژ پرسێن ئیجابی بۆ پرسێن نەدیار. ئەو خەیالدانە یا دناڤ تاكێن كومەلگەھیدا بةلاڤ دبیت و خەلك بەرگریێ ژێ دكەن و ھەمی تشتان، ھەمی دیتنان و رەفتاران د چوارچوڤێ وێ بیركرنێدا دبینن، ئەوا خەیالا وان بۆ دچیت، وێنەكرنا بوویەر و روودانان ب ئێك ئاراستە و ئێك بینین! تشتێ ڤێ خەیالدانێ ئاراستە و وێنە ژی دكەت، ئەوە یا كونترولێ ل سەر مێشكێ كومەلێ دكەت، من بەحسا كومەلێ كوردییە، دەما دكەڤیتە بن باندوورا ڤێ خەیالدانێ و ئاراستەكرنا مێشكێ وی، چ ژ ئاگەھی بیت یان بێ ئاگەھی.

خواندنەكا رەخنەیی یا نڤیسەر (محسن عبدالرحمن) ل سەر كورتە چیرۆكا من شوكرویا عەزێ و سوپاس بۆ دیتن و ماندیبوونا نڤیسەری

 شوکرۆیا عەزێ و گرێیا پەرێ سۆر!

محسن عەبدلڕەحمان

ده‌رازینك:

شوکۆریا عه‌زێ‌ ناڤێ‌ كورته‌چیرۆكه‌كا جڤاکییە، نڤێسه‌ر عه‌بدلڕه‌حمان بامه‌رنی ئەو كرییه‌ ناڤێ‌ كومه‌له‌یا كورته‌چیرۆكێن خۆ ئه‌وا ژ 23 كورته‌چیرۆكان پێكدهێت، چیرۆك هه‌لگرا ناڤه‌ك نه‌ریتیێ‌ مللییه‌، ئه‌وژی بچویككرنا ناڤێ‌ (شوكریا كچا عه‌زیزایێ‌)یه‌، كو بچویكرنا ناڤان و گازیکرن بناڤێ دایکێ د جڤاکێ کوردی دا ب مه‌به‌ستا نازداركرن و خۆشتڤیاتیێ‌ یه‌، له‌ورا ئاساییه‌ ناڤه‌رۆك و ڤه‌گێڕان ب زاراڤه‌ك مللی و شێوازه‌ك نێزیكی فولكلوری بیت، هه‌ما ئه‌و بوو چیرۆكنڤێسی چیرۆك ب (هه‌بوو نه‌بوو) ده‌ستپێنه‌كری، ئانکو پتر ژ کورتەچیرۆکا هۆنەری نێزیکی سەرهاتیێ یە، لێ د ڤەگێرانێ دا بئاگەهـ یان بێئاگەهـ هندەک پەیڤ ژ ئەزمانێ ڤەگێڕی کەفتینە، ژ قەلەمێ وی خۆ ڤەدزینە، کو جهێ لێ راوەستیانێنە و ئەو مینا کلیلانە بو چوونا ناڤا دەقی.

پێشه‌كی:

نه‌ریتییه‌ كو نڤێسه‌ر جاران ناڤێ‌ چیرۆكەکێ یان شعرەکێ بۆ كومه‌له‌یا خۆ دهه‌لبژێریت، کو یا گشتگیرە بو کومەلویێ یان تایبەتمەندییەک لدەڤ نڤێسەری هەیە، هەچکو نڤێسەر دبێژیتە خواندەڤانی ئەڤە کومەلەیا من لێ فلان دەقی ژبیرنەکە! ل پەی خواندن و تێگەهشتنا من و دبیت وەسا نەبیت، ناڤێ شوكرۆیێ بۆ نڤێسه‌ری تایبه‌تمه‌ندییه‌ك هه‌یه‌، ب هەلبژارتنا ناڤێ شوکرۆیێ، هەچکو چیرۆکنڤێس دبێژیتە خواندەڤانی ژبیرنەکەی، هەر چیرۆکا شۆکرۆیێ بخوینی، جاران ژی ناڤ کلیلە بو هندەک دەرگەهێن گرتی و ڤەکرنا هندەک گرێکێن گرێدایی دەمەکێ دەستنیشانکری، چنكو ناڤێن کەسی ژ بێژەیەکێ بو دانەنیاسینا مرۆڤی دەربازی ناسنامەیێ دبیت، ناڤ هێمایێ ناڤکرییە، ئەو نەتەوە، دین، دەڤەر، ئاراستە...دیارکەن، دیسان وەکو مودێلا جلکان گوهۆڕین ب سەردا دهێن، دەمێ سنێلەییا نڤێسەری ناڤێن کچان (شوکریا، سەعدیا، قەدریا، رەمزیا..) بوون، پاشی تا ناڤەراستا نۆتان بوون بوونە (ڤەژین، پڕژین، ڤیان، ژیان...) و نها مودێلێ باوەرداریێ یە (ئیلاف، مدیەن، کەعبە، ثوبية، جەننەت، ضحى، مەئوا، ...). ئانکو دشێین بوونا شوکرۆیێ بو سالێن حەفتێیان ڤەگەرینن.

كاراكته‌رێن چیرۆكێ و جهـ‌:

ئەز و پەرتووك

عبدالرحمن بامەرنی

تشتەكێ ئاساییە ھەر تاكەكی گرنگیدانێن خوە ھەبن و یا من بخوە پەرتووك بوون. تشتێ ئەز كێشیایمە جیھانا پەرتووكێ، ئەو جیھان بوو یا ژ دەرڤەی خەیالێن من، ژ دەرڤەی خێزانێ، ژ دەرڤەی قوتابخانێ و ئەوا دناڤ پەرتووكێن قوتابخانێدا، ئەڤ سێچارەكێن من گوتین، تشتەكێ ئاساییە بۆ ھەر تاكەكێ ژیانەكا ئاسایی ببەتە سەر، لێ دناڤ پەرتووكێدا، مرۆڤ جیھانەكا جوداتر دبینیت، سەربورێن كەسێن دی، روودانێن سەیر و ڤەگێرانێن لایەنێ دی یێ مرۆڤ تێدا دژیت. بیرا من ل ڤەگێرەكێ دھێت، گوندیەكی كو بتنێ دەوروبەرێن گوندێ خوە دیتی و تێدا ژیایی، جارەكێ (بابە دەروێشەك) ل گوندێ وان دبیتە مێھڤان و دبێژیتێ ژ دەرڤەی گوندێ وە، جیھانەكا دی یا ھەی، جیھانەك گەلەك مەزنتر و جوداتر ژ ئەڤا ھین دبینن و مامەلێ دگەلدا دكەن.

گرنگیا گێرانا (فێستیڤالا دانیكا و فێستیڤالا بەرورایا) د چ دایە؟!

عبدالرحمن بامەرنی

دڤان چەند رۆژان دا چەند چالاكیێن جودا ھاتنە ئەنجامدان، چالاكیێن رەوشەنبیری و كەلتوری و ئابوری و ئەو چالاكی ژی ل دەرڤەی پارێزگەھێ بوون، ل گوندان وەك یا بەكر بەگێ ئەرزی و یا سێڤێن بەرواریا و یا دانیكا ل بامەرنێ. د ھەر سێ چالاكیان ژیدا خەلكەكێ زێدە بەرێخوەدابوویێ و ھەر كەسەكێ خواندنەكێ بدەتێ، ھەم چوونا خەلكی بۆ ڤان چالاكییان، بەشدارییا وان لڤان خرڤەبوونان، دێ زانیت ئەڤ چالاكیێن ھەنێ چەند دگرنگ بوون و ب تایبەتی ژی بۆ ئەڤرویا نوكە ئەم تێدا دژین، قەیرانێن ئابوری و یێن سیاسی، رێژا بێكاریێ و ئێدی خەلكی ھەناسەكێشانەك دڤێت، كو رێكا دوویێ بكەیڤتە بەرچاڤێن وی، دنیابینینەكا دی و ھندەك ھیڤی و ئومێدێن دی.

ئەگەر ئەز چالاكییا رەوشەنبیری یا بەكر بەگێ ئەرزی ژناڤ دەربینم و بتنێ ل سەر ھەردوو فێستیڤالێن دانیكا و بەرواریا راوەستم، ئێك چالاكیەكا كەلتوری و ئێك ژی چالاكیەكا ئابوری، چالاكیا كەلتوری یا سێھەمین فێستیڤالا دانیكا بوو، كو خەلكێ بامەرنێ بخوە پشتەڤانییا وێ دكەن و ئەڤە جوداتر ژ فێستیڤالا بەرواریا، كو جھێ وێ یێ گونجایە، پێش وەخت بەرھەڤی بۆ دھێتە كرنێ و لایەنێن فەرمی پشتەڤانییا وێ دكەن، لێ تشتێ ھەردوو فێستیڤالا نزیكی ئێك دكەت و ببیتە ھێڤێنێ ڤێ نڤیسینێ، وەكھەڤیا ھەردوو فێستیڤالانە د چەند خالەكاندا، كو گەلەگ گرنگە پیتەكێ زێدەتر بۆ بھێتە دان و لایەنێن پەیوەندیدار خوە لێ بكەنە خودان.

دگەل بیرئانینەكا (سەدیق شەرو)ی!

عبدالرحمن بامەرنی

پرانییا قوتابیان و خوە ماموستا بخوە ژی، ل نڤیسینا دارشتنێ ئاسێ دمینن! ماموستا پێشوەخت دێ بابەتەكی بۆ قوتابییان دەستنیشان كەت، رەنگە دێ هندەكێ بەحسێ بابەتێ دارشتنێ كەت و هندەك سەرقەلەمكان ژی بۆ قوتابییان بەرچاڤكەت، لێ دەما دارشتنێن قوتابیان دگەهنە بەردەستێ ماموستایی، رەنگە دێ هەمیان ژی خوینیت، لێ یێ پشت راستە پرانییا ڤان دارشتنان قوتابیێن وی نە نڤیساینە. رەنگە ماموستا دێ بۆ خوە هزر دكەت، ئەڤە ئەركەكە دڤێت قوتابی جێبەجێبكەت و ئەو هزردكەت پەنابرنا قوتابیێ وی بۆ كەسەكێ دی، كو دارشتنێ بۆ بنڤیسیت، د خوەبخوەدا تەمامكرنا ڤی ئەركییە.

سەرحوچەكی تاك بكەن

عبدالرحمن بامەرنی

هەڤالەكی گوت: "دا ب

چین حەبكەكا فیتامین (D) بخووین"، من گوتێ: "حەبكا فیتامین (D) یانكو چ؟". گوت یانكو خوە بدەینە بەرهەتاڤێ و بابەتێ مە چوو سەر مفایێ فیتامین (D)، مفایێن وێ بۆ لەشی و ب هێزكرنا هەستییان و ڤەكولینێن تازە ئاماژێ ددەن، كو ئەڤ فیتامینە بۆ وەرەرا عەقلی باشە و لدویڤ داتایان بیت، پرانیا خەلكێ مە ئەڤ فیتامینە لدەف یێ كێمە، ژبەركو كێم دچنە بەرهەتاڤێ و بابەت چوو سەر وەلاتێن پێشكەفتی و ئەڤێن ل سەر لێڤێن دەریایێ و چاوان لەشێ خوە ددەنە بەر هەتاڤێ و كورتییا بابەتی، ئەم ل رۆژەكا هاڤینی چووینە سەر خابیری و مە خوە ئێخستە ئاڤێ و نزانم چاوان بیرا من چوو سەر حەبكا فیتامین (D) و من گوت ئەڤە خوش دەلیڤەیە، ئەز چوومە د ئاڤێدا و من خوە بەر هەتاڤ كر، زێدەتر ژ نیڤ دەمژمێرێ من ئەڤ كارەكر و من چ مەرهەمێن سوتنێ ژی د لەشێ خوە نەدابوون و باجا ڤێ چەندێ ژی، سێ رۆژان كەتمە د خانیڤە و سەرێ من د خورییا، ژبەركو سەرێ من یێ نیڤ حوچ بەرگرییا تیشكێن گەرمێن هەتاڤێ نەكر.

سلاڤەك بۆ سەیدایێ حەجی

عبدالرحمن بامەرنی

سەیدایێ حەجی كورتكریێ سەیدایێ (حەجی برەھیم) بوو، ھینگێ ئەز ل پێنجێ سەرەتایی بووم و ئەو بۆ مە ل وانا ئاینی دھات، تشتێ ژ بیرھاتنێن سەیدایێ حەجی چ جارەكێ ژبیرا من نەچیت و من بۆ خوە وانە ژێ وەرگرتی، دەما ئەنجامێن دووماھیا سالێ ل سەر قوتابیان بلاڤدكرن، باش بیرا من دھێت، ل گورەپانا قوتابخانا بامەرنێ یا سەرەتایی، قوتابی پول پول د رێزكری بوون و ئەنجامێن قوتابییان ژی پول پول ڤێرا دھاتن و ناڤ گازی دكرن، گەھشتە پولا پێنجێ و بۆ دلقوتكا مە، دەما سەیدایێ حەجی ناڤێ من خاندی، ھوسا گوت: "كورێ مەلایی یێ ل دەرسا ئاینی كەفتی!".

(هەلبەستا پەخشانكی)... دەستهەلاتا لێگەریانێ‌ د شعرێ‌ دا و چەند نمونە نەصیر ئەلشەیخ

وەرگێران ژ عەرەبیێ: عبدالرحمن بامەرنی

هەلبەستا پەخشانكی دڤان دوو دەهكێن دوماهیێدا، ب بەرفرەهی خواندن و نامە و ڤەكولین لدوور مێژوویا وێ‌ و گوهورین و پێشكەفتنێن ب سەردا هاتین، بخوەڤە دیتن. دكتور (سەلمان كاصدی) ژی هلكولانێن خوە یێن رەخنەی، د پەرتووكا وی دا (هەلبەستا پەخشانكی؟ خواندنەكا رەخنەی)، كو ل دەزگەهێ‌ چاپ و بلاڤكرنێ‌/ عومان سالا 2010ێ‌ چاپبوویە، هەنە.

هەر ل پێشگوتنێ‌ نڤیسەر رژدیێ‌ دكەت: (ل سەر مە پێدڤی یە ئەم دان ب راستیەكێ‌ بدەین، سەرهلدانا نەوەیەكی رەنگەكی د پەخشیتە نوویاتیەكێ‌، ژ ئەگەرێ‌ دیتنێن وی بۆ یاسایێن شعرا نویخاز، ناڤ لێئینانا هەلبەستا پەخشانكی جارەكێ‌ و ب هەلبەستا شعری جارەك دی، لڤێرە من نەڤێت ئێك ژ هەردووكان ل سەر یا دی دروست دەربێخم، هندی هەلبەستا نوی ئەوا شاعرێن عەرەب د نڤیسن، كو ستایلەكێ‌ نویخاز هەی و خواندەڤایێ‌ تێكستی، ئەوا ئەم ژێ‌ پێشبینی دكەین ببیتە (بەرهەمهێنەرێ‌ رامانێ‌)، یان كو خواندەڤایەكێ‌ پوزەتیڤ بەس نینە، ب تێنەگەهشتنەكا نە دروست بۆ پێشوازیكرنا تێكستێ‌ شعری، ).

دپەراوێزا فێستیڤالا دوماندا، (ھوستا).. ئەڤ پەیڤا كورد ژێ د ڤەجنقن؟!!

عبدالرحمن بامەرنی

دەستەواژەیێ پیشەداریێ یانكو ھوستاكاری، لدەف مە كوردان تشتەكێ شەرم بوویە و ھێشتا ب دروستاھی نە كەفتیە سەر زارێ مە و سەرەرای ئەڤرویا یا ئەم تێدا دژین، تەكنەلوژیا سەردەم، پیشەسازییا جیھان گەھشتیێ، ھەمی بەرھەمێن وێ ھوستاكاریێ و پیشەداریێ نە. ھندەك راستیێن مێژووی یێن ھەین فەرە ئەم دەرگەھێ وان ب قوتین، چ ئەو راستیێن ھەنێ د باش بن یان ژی د خراب، لێ ئەڤە بەشەكە ژ كەلتور و مێژوویا مە و ئەز دێ بەحسا پیشەداریێ، ھوستاكاریێ كەم و راستی ئەڤە ژمێژەیە ئەز بڤی بابەتیڤە مژوول، بوچی كوردان پیتە ب پیشەداریێ نەدایە، ئایا راستە ھوستاكاری ل دەف كوردان شەرم بوویە و ب چاڤەكێ كێم ل ھوستایان سەحدكرن؟!!

لدویڤ ئەوا ب بەرچاڤێ من كەفتی، كوردان زێدەتر حەژ ئاژەلداریێ دكر، بەلگە ژی بۆ ڤێ چەندێ، گوندێن كوردان زێدەتر گوندێن چیایینە و نزیكی وان دەڤەرانە ئەڤێن گژو گیا و ئالفێ ئاژەلی لێھەی، ژبلی برگەیێ ھەبوونا ئاڤێ، كو ئەڤە بۆ ب خودانكرن و ئاڤدانا ئاژەلداریێ گرنگە و ئەگەر ل شوونەوارێن گوندێن كوردان ژی بگەری، رەنگە دێ بەرێن ئاشێن ئاڤی ب بەرچاڤێن تەكەڤن، لێ وەك ئاڤاھی،

چیرۆك و چیڤانۆك و سەرھاتیێن كوردی و راوەستیانەك

عبدالرحمن بامەرنی

ئەم نەشێین بێژین ستران بەری دھێت یان ژی ڤەگێران و ئەڤە بابەتێ من ژی نابیت، ژبەركو ئەز دێ زێدەتر ل سەر پولینكرنا ڤەگێرانێن كوردی راوەستم، دەم و جھێن لێ دھاتنە ڤەگێران و بۆ نمونە، دەمێ گوتنا سەرھاتیەكا كوردی جوداتر بوو ژ دەمێ ڤەگێرانا چیرۆكەكێ و ھوسان دەمێ ڤەگێرانا چیرۆكەكێ جوداتر بوو ژ دەمێ ڤەگێرانا چیڤانوكەكێ و رەنگە ڤەگێرێن ھەر سێكان ژی تایبەتمەندیێن خوە یێن جودا ھەبن و ئەگەر ئەم ژ لایێ پولینكرنێ ژی ڤە ل سەر ڤەگێرێن كوردی راوەستین، ئەز باوەرم ئەم دێ كەینە سێ بەش و بڤی رەنگی (سەرھاتی، چیرۆك و چیڤانوك).

بوچی ئەز ڤی بابەتی بگرنگ بزانم، كو ڤەكولینێ ل سەر بكەم! ژبەركو دێ شێین ب خواندنێن زێدەتر دڤی بواریدا، د تەڤنێ پێكڤە ژیانێ، د تەڤنێ داب و نەریتێن كوردی، د تەڤنێ چارەسەری و بەرسینگرتنا كێشەییان، روودانان، پێشھاتان، رەوانبێژیێ و ھەلكەفتان راوەستین و دێ مە خواندنێن دروست ژبۆ ھەبن.

چ جوداھی دناڤبەرا ھەر سێكاندا ھەیە؟ رەنگە گەلەك ژمە ھەمان پرسیار لدەف دروست ببیت، ئایا ما ھەر سێ ناچنە د قالبێ چیرۆكێدا، رەنگە ب سەرڤەیی و بەرسڤەكا سادە بێژین بەلێ، لێ مەبەستا مەیە ئەم پولینكرنەكێ بۆ بدانین، دا د ھەر ئێكێ بگەھین جوداتر ژ یا دی و بھزرا من، ئەم دشێین بڤی رەنگی ھەر ئێكێ ژ یا دی جودا بكەین.

سەرھاتی:

ئەڤ سەرھاتیە دكورتن، زێدەتر سەربورن و بۆ مفا وەرگرتنێ دھێنە ڤەگێران و گەلەك جاران ژی بۆ بێھن فرەھیێ ل سەر روودان و بوویەران دھێنە گوتن، چ وەك ئارامكەر، بێھن فرەھی، باشتر ھزركرن و تا داویێ، ژبەركو سەرھاتی بخوە دچیتە د قالبێ شیرەتكرنێ دا . ئەڤا ئەز دبێژم ل سەر پرانییا سەرھاتییا دھێتە گوتنێ، شیرەت كرن ژی چ وەك بێھنفرەھی بیت، بۆ نمونە ل ناڤ بەھییان سەرھاتی زێدە دھێنە گوتنێ، مەبەست ژێ خودانێ بەھیێ یێ بێھنفرەھـ بیت و خوە ل بەر نەخوشییا خوە بگریت، سەرھاتی دھێنە گوتن ل سەر كاری، ل سەر ھەڤكاریێ، ل سەر ئێكگرتنێ، ل سەر دلپاقژیێ، ل سەر پاكیێ، ل سەر تولڤەكرنێ و دوژمنكارێ و شەری و لێبورینێ و پەیوەندیێن كومەلایەتی و كەیف و خوشیێ و ھاندانێ و گەشەپێدانێ ژی.

سلۆیێ كورێ سەلیمی

عبدالرجمن بامەرنی/ كورتەچیرۆك

سالێن نوتان ژ چەرخێ بوری، چاڤێن ھەمیان ل دەستێ نیاسێن وان بوون ئەڤێن ل دەرڤەی وەلاتی، بتنێ سەلیمێ ئیسێ نەبیت! چەند ئێكی گوتبایێ، كورێ من، برایێ من یان كورخالەتێ من وەرەقەك یان دوو وەرەقێن دولاری یێن بۆ من فرێكرین، بێ حەمدی خوە دا تف كەتە سلۆیێ كورێ خوە!

جارەكێ ژ دەڤێ من دەركەت و من پرسیارا سلۆی ژێكر؟ لێ ھێشتا پرسیارا من ب تەمامی ژ دەڤێ من دەرنەكەفتی، ئەو سەلیمێ ژ خەبەر و گوتنێن كەشەفرێت كوفر، دڤیا ژ دینێ خوە دەركەڤیت و گوتی: (خوزی ئەو كورێ كەری، ھەر سلۆیێ بەرێ بایە و نەكو سلێمانێ نوكە). نە بتنێ من، ھندی كەسەكی سلێمانێ ئیسێ ناسدكر، مرۆڤەكێ جوامێر بوو و ئاخفتنا كرێت ژ دەڤێ ڤی خوشمرۆڤی دەرنەكەفتییە، لێ پشتی سلۆیێ كورێ خوە فرێكریە دەرڤەی وەلاتی، ئەڤ سلێمانە ژڤی دەستی یێ چوویە دەستێ دی.