وەرگێران ژ عەرەبیێ: عبدالرحمن بامەرنی
هەلبەستا پەخشانكی دڤان دوو دەهكێن دوماهیێدا، ب بەرفرەهی خواندن و نامە و ڤەكولین لدوور مێژوویا وێ و گوهورین و پێشكەفتنێن ب سەردا هاتین، بخوەڤە دیتن. دكتور (سەلمان كاصدی) ژی هلكولانێن خوە یێن رەخنەی، د پەرتووكا وی دا (هەلبەستا پەخشانكی؟ خواندنەكا رەخنەی)، كو ل دەزگەهێ چاپ و بلاڤكرنێ/ عومان سالا 2010ێ چاپبوویە، هەنە.
هەر ل پێشگوتنێ نڤیسەر رژدیێ دكەت: (ل سەر مە پێدڤی یە ئەم دان ب راستیەكێ بدەین، سەرهلدانا نەوەیەكی رەنگەكی د پەخشیتە نوویاتیەكێ، ژ ئەگەرێ دیتنێن وی بۆ یاسایێن شعرا نویخاز، ناڤ لێئینانا هەلبەستا پەخشانكی جارەكێ و ب هەلبەستا شعری جارەك دی، لڤێرە من نەڤێت ئێك ژ هەردووكان ل سەر یا دی دروست دەربێخم، هندی هەلبەستا نوی ئەوا شاعرێن عەرەب د نڤیسن، كو ستایلەكێ نویخاز هەی و خواندەڤایێ تێكستی، ئەوا ئەم ژێ پێشبینی دكەین ببیتە (بەرهەمهێنەرێ رامانێ)، یان كو خواندەڤایەكێ پوزەتیڤ بەس نینە، ب تێنەگەهشتنەكا نە دروست بۆ پێشوازیكرنا تێكستێ شعری، ).
د. سەلمان كاصد، د دیتنا خوە دا بۆ هەلبەستا پەخشانكی یا د پێشگوتنا پەرتووكێ دا نڤیسی، مە نا وەستینیت، هەر ژ ناڤ ئینانێ و تا دژایەتیا دەركەفتنا وێ برەنگێ وێ یێ نوكە پێ دهێتە نڤێساندن. ژ هەولدانەكا جدی یا نڤیسەری ژ ئەگەرێ نڤێسینا نوی و تایبەت (هەلبەستا پەخشانكی)، نڤیسەر دبێژیت: (ژ هەولدانا مە یا تێكستی بۆ ئاشكەراكرنا لایەنێن هەلبەستا نویخاز، مە وەسا دیت، ئەم تێگەهێ كارتێكەرێ تێكستی، كو پێكهاتەیا هەلبەستێ ئاشكەرا دكەت...)، ناڤەرۆكا پەرتووكێ نیڤشكێ دیتنەكا رەخنەییە، كو د. سەلمان كاصد گرتیە بەر، یانكو خواندنا وی بۆ هەر ئەزمونەكێ جوداتر، ژێدەرێ وێ كو تێكستێ شعری دا، ڤەدكولیت. ئەو ژ هوزانڤان (ئەحمەد ئەلشەهاوی) دەستپێدكەت و پەرتووكا وی یا شعری (پەرتووكا مرنێ) و شرۆڤەكرنا رێكارێن مژویلاهیا وی یا شعری و چاوانیا پاشمایا بۆ پەیوەندیەكا سوفی دناڤبەرا دەنگێ شاعری و ئەوێ ژێ دویركەفتی. لێگەریان ل ژێدەرێ مرنێ و لەشی پەیاما شعری، ژ خواندنا نڤیسەری بۆ كومەلا شعری (تشت دبورن) یا هوزانڤان (سانی ئەلسوەیدی) هات، كو تێدا یێ زالە ل سەر دیتنا خوە، كو دناڤ پەرتووكا خوە دا راگەهاندی.
د ڤەكولینا خوە دا ژبۆ لێگەریان ل جهێن ئاسێ و جوان دهەمان دەمدا، نڤیسەر دچیتە سەر بوچوونەكێ كو (خواندنا شعری جورەك ژ سەرگەرمیەكا (مجازفە) زەحمەتە، ژبەركو هەلگرا دوو تێگەهانە، ئێك/ گەهشتن ب وان ئاسویان ئەڤێن شاعری (دیتنا رامانێ)، دوو/ خواندەڤایێ تێكستی دبیتە خودانێ تێكستی (بەرهەمهێنەرێ رامانێ). ب خواندنا كومەلا شعری یا بناڤێ (سەماكەر) یا هوزانڤان سەعد جومعە، نڤیسەری د سیاقێ تێكستێن شعری دا هندەك تشتێن ڤەشارتی دیتینە و لدوور خالەكێ دزڤرن ئەڤێن تێكستێن كۆمەلا شعری ل سەر هاتینە كۆمڤەكرن، ئەڤە هەمی ژی بو دیتنەكا، بتنێ گیانێ شعری دناڤ خودیێ هوزانڤانی دا و ل سەر وێنێ (سەما)، كو پێگوهورەكێ جوانیێ یە و لەشی ژێ درۆست دكەت.
ژ ڤێ چەندێ ژی پەرتووكا (هەلبەستا پەخشانكی/ خواندنەكا رەخنەی) یا دكتور سەلمان كاصد، گرنگیا تێكەلببوونا ئاراستەكرنا خواندەڤانی بۆ تێكستێ باش وەردگریت و ڤەكۆلین د نهومێن تێكستی د هەلبژارتنا نڤیسەرێ رەنخنەگر دا، دا نامێن وێ برەنگەكی بهێنە رێزكرن، دگەل هەر تشتێ نوی و نویتر د فەزایا نڤێسینا نوی دا و هەلبەستا پەخشانكی ناڤ و نیشانێن وێ یێن مەزن بن.
چەند نمونێن ھەلبەستا پەخشانكی یێن چەند ھەلبەستڤانان:
ـ سەلاح فایەق:
پەرەگرافەك ژ ھەلبەستا (سەلاح فایەق) خودانێ دیوانا (رەھائن)، كو ئێك ژ گرنگترین ھەلبەستڤانێن (ھەلبەستا پەخشانكی) یێ عیراقی دھێت و د ھەلبەستا (ژەنیارێ پیانۆیێ لبن سمێن ھەسپی)دا دبێژیت:
ل درەنگی شەڤێ
بابێ من ب سەر پەرتووكخانا مندا گرت و
ھەر تشتێ دناڤا (ھزار شەڤ و ئێك شەڤ)دا ھەی
تالانكر
ژ كەچكێن زیڤی و ژ كوپێن زێری
ـ نەجد ئەلقەصیر:
پەرەگرافەك ژ ھەلبەستەكا پەخشانكی یا ھەلبەستڤانێ عیراقی (نەجد ئەلقەصیر).
بیرێن سنێلەییا خوە دكەم
نەجد ئەلقەصیر
شیماتی و سەرگەرمیێن وێ
بیرێن سیاربوونا ماتورا خوە دكەم
لدووڤ چوونا بێهن و عەترا خوشتڤیا خوە
و ئەزێ د هاژووم.
بیرێن پێنگاڤێن خوە یێن بلەز دكەم
سەرەرای وان تشتێن من دگورا خوەدا ڤەشارتین
ژ تووتنێ و زلكێن شخارتێ.
ـ ئەدونیس:
ل دەرگەھی دا
بێ چەك، ژبلی پەرتووكان چ تشتێ دی نە
ھھـ! كێ گوتیە: پیت چەكی ھلناگرن؟!
ـ محەمەد ماخوت:
گوپالێ تو خوە ل سەر دگری، یێ قێری د ئێشینیت
نوكە، دەمژمێر سێی شەڤێ ژ ڤی چەرخی
چ تشتەك نینە جەستەیێ مرییان
ژ پێلاڤێن ھاتوچوویان جودا بكەت.
ـ حنين عيساوي
و ئەزا گوھداریا (مەیادە حەوناوی) دكەم، بیرا من ل..
وێ بارانێ ھات، ئەڤا رۆندكێن من ھەتك كرین
تارییا ئەز ل بەرامبەری ھەمیان ئاشكەرا كریم
قەلەمێ ھەمی بیرھاتنێن من رەش كرین
ئاڤا قركا من د ھشكبوونێ را ھێلایی
جوتیارێ ب چیچكان چەمێ من ترساندی
(بیرا)، نھێنیین من ھەتكبەر كرین
عەردێ راستێ ئەز ئێخستیم
من ھەولدانێن مەزنكرن، ئەوا چێبووی ژبیربكەم
كو ئەز دەستێ خوە ل سەر مێزێ ژبیربكەم
چاڤێن من یێن ل سەر رێكان، ئەڤێن مە پێكڤە لێ پیاسەدكر
...
...
من ھەولدا ئەز ژبیر بكەم، كو ئەز باش ل بیر دكەم
-------------------------------------
نەصیر ئەلشەیخ
ھەلبەستڤان و رۆژنامەڤانە
ـ ل سالا 1962ێ ل باژێرێ عیمارە ل عێراقێ ژ دایكبوویە.
ـ ئەندامێ ئێكەتیا نڤیسەرێن عەرەبە.
ـ ئەندامێ ئێكەتیا ئەدیب و نڤیسەرێن عیراقییە.
ـ دەھان پەرتووكێن بلاڤكری ھەنە، دناڤبەرا شعرێ و ڤەكولیناندا.
من أبرز رواد قصيدة النثر (من 1954 إلى 1993): جبرا إبراهيم جبرا، توفيق صايغ، أدونيس، محمد الماغوط، مظفر النواب، أنسي الحاج، شوقي أبي شقرا، سركون بولص، عزالدين المناصرة، بول شاوول، سليم بركات، عباس بيضون، بسام حجار، عبد القادر الجنابي، وديع سعادة...
ــــــــــــــــــــــــــــــ
د كوڤارا پویێتیكا ژمارە 4 دا بلاڤ بوویە.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق