ئەو تشتێن (عارف حیتۆ)ی مژویل دكەن!

عبدالرحمن بامەرنی
كەساتیا مروڤی و ئەو ژینگەها مروڤ دناڤ دا مەزن بوی و پەروەردە دبیت، رەنگڤەدانا خوە ل سەر شاكارێن داهێنانێ‌ هەنە و ئەڤ رەنگڤەدانا هەنێ‌ ژی چ كێم و چ زێدە، كاریگەریێ‌ دكەتە سەر هەلبژارتن و دەست نیشانكرنا بابەتێن هوزانڤانی و ژێدەرێ‌ دەستەواژەیێن هوزانڤانی ژی هەمی ژ ژینگەهـ و سروشتێ‌ وێ‌ ژینگەهێ‌ دهێنە وەرگرتن، چ دەستەواژەیێن سیاسی بن یان كومەلایەتی یان ژی ئابوری و پیشەسازی و بتایبەت گرێدانا هزرا هوزانڤانی ب ئاخێ‌ و زمان و سەروەریا وێ‌ ژینگەهێ‌ ڤە. (گاتسون باشیلا) دڤی دەربارەی دا دبێژیت: (جهـ كاریگەریەكا مەزن دكەتە سەر ئەدیبی و دبیتە ئیلهام و ژێدەرەكێ‌ سەرەكی بو بەرهەمێن وان).
ژڤی روانگەی ژی دێ‌ هەولدەین چەند نمونێن گرێدای بابەتێ‌ خو د شعرێن هوزانڤان عارف حیتۆی دا، (سترانێن پەلا) بەرگێ‌ دوێ‌ ژ پەرتوكا وی یا كوبەرهەمێن وی یێن شعری، بو ڤێ‌ نڤیسینا خوە یا كورت وەربگرین. بزانین هوزانڤان چاوان كارلێكرنێ‌ دگەل دەوروبەرێن خوە دكەت. هەر چەندە فەرهەنگا مەعریفی یا دكتور (عارف حیتۆ)ی و ئەزمونا وی یا شعری گەلەك یا زەنگین و بەرفرەهـ بویە و بیاڤێ‌ نڤیسینا مە ژی دگەل خوە دا بەرفرەهتر لێدكەت كو ئەم ئازادانە دڤێ‌ ئەزمونێ‌ دا گەشتەیێ‌ بكەین و ئەو هەمی تشتێن هوزانڤان پێ‌ د بازنەیێ‌ داهێنانێ‌ و نڤیسینا شعرێ‌ دا مژوول كرین، هەمان مژویلیێ‌ بدەتە مە ژی و ئەم دگەل وی ببینە ئێك بیرورا و ئەمێن خاندەڤا هەست بكەین، هوزانڤان یێ‌ ل سەر زارێ‌ مە شعرێن خوە دڤەهینیت.
دخاندنا من دا بو ڤێ‌ پەرتوكێ‌ و ژ خواندنا من یا بەردەوام ژی بو شعرێن ڤی هوزانڤانی، من گەلەك عشقا وی بو ئاخێ‌ دیت، پێشمەرگەی، وەلاتی، خوینێ‌ و هەمی تشتێن ناسناما وی ب وەلاتەكی ڤە گرێددەن كو مروڤ هەست بكەت ئەڤ وەلاتە دڤێت بهێتە ئاڤاكرن و كراسەكێ‌ ژ هەژی، ل بەر بهێتە كرن. هەر چەندە گەلەك دەرگەهـ هەبون و هوزانڤانی گرتە وێنەیێن شعری یێن جوان یێن ئەڤینێ‌ و حەژێكرن بو رەگەزێ‌ مێ‌ هەبون، لێ‌ گرێدانەك دڤی دەربارەی ژی دا هەبویە دناڤبەرا هەردوویاندا و هەمی ل دوور ئێك بازنە زڤراندینە، ئەو ژی بازنەیێ‌ عشقا وی بو ڤێ‌ ئاخێ‌ و سەروەری و دەولەتبونێ‌. هوزانڤانی بو دەبرینێن خوە و ڤێ‌ عەشقبونێ‌، پەنا بەر ب گەلەك تەكنیكان ڤە بریە و دەقێن خویێن شعری ل سەر نڤیساندینە، دنمونەكێ‌ دا دبێژت:
(ل ڤی وەلاتی... من عەرد نەڤێت... ل سەر ناڤێ‌ من تاپو بیت!... گیانێ‌ من ل هنداڤی هەلۆ بیت... چونكو ئەز مولكێ‌ عەردیمە...). ئەگەر ڤێ‌ پارچەیێ‌ ژ شعرا (ئەز د تەدا.. ژ تە خەریبم) وەربگرین. هەر ژ تایتلێ‌ شعرێ‌ دیارە، كو تایتل كلیلا ڤەكرنا نهێنیێن هەر دەقەكێ‌ شعری یە، هوزانڤان یێ‌ مە بەرەڤ كێشەیەكا ئالوز ڤە دبەت، ئەو ژی وەلاتەكێ‌ بن دەست و پارچەكری یە، هوزانڤان یێ‌ عەشقا خو برەنگێ‌ رەخنێ‌ نیشانددەت و یێ‌ دیاردكەت كو ئەڤ ئازادیا نوكە ئەم تێدا دژین خەونا مە یا جاران بو كو ئەم ب ئازادانە هەست ب عەردێ‌ خوە بكەین، بو ڤێ‌ ئازادكرنێ‌ ژی خوین هاتیە رێتن و خەبات هاتیە كرن و وەك شاعرەك یێ‌ گازی دكەت كو دەست ژ حەف حەفێ‌ و بدویڤ كەتنا پارەی و كرینا عەردی و گەندەلیێ‌ بەردەن، ژبەر كو خەونێن مەزن ل سەر ڤی عەردی هاتینە سەرژێكرن و ئەڤرو ئازادیا ئەم تێدا، مەزنترین تاپویە بو مە.
یان د پارچەیەكا دی دا ژ شعرا ( بو پێشمەرگەهێ‌ هەردەم ساخ) دا دبێژیت: (هەر ژ وێ‌ روژا... تە كوینێ‌ گرنژینا خوە دانایە دناڤ هزرا مندا... من دەرێ‌ هزران یێ‌ گرتی... دا كەسێ‌ دی جهێ‌ كوینێ‌ تە تەنگ نەكەت...).
هەر چەندە زمانێ‌ رەخنێ‌ دناڤ شعرێن حیتۆی دا گەلەك یێ‌ دیارە، لێ‌ رەخنە بنیاتەكی دروست دكەت كو چ دی مروڤ پێنگاڤان بو پاش نە هاڤێت! هەر چەندە عەقلێ‌ مروڤێ‌ كورد هێشتا عەقلێ‌ تەقەبولكرنا رەخنەیێ‌ ل دەف پەیدا نەبویە، لێ‌ ژبەر كو شعر ئەو بیاڤەیە كو هوزانڤان دشێت هەناسەیێن خوە تێدا ب ئازادانە هەلكێشیت و هەمی تشت وەك وی بڤێن و وەك ئەو حەز بكەت بینتە زمان و ژبەر كو شعر بخو زێدەتر پروسەیەكا مروڤی یە دگەل مروڤی بخوە، لڤێرە شعر دشێت نە بتنێ‌ هوزانڤانی بخو ڤە مژویل بكەت، بەلكو كارتێكرنێ‌ ل وێ‌ ژینگەهی ژی بكەت، یێ‌ شاعر دناڤ خوە دا مەزن كری و ئینتیما بو هەی.