2014/10/29

كێمییا خواندنێ‌ و تەخەبونا كێشەییان


عبدالرحمن بامرنى

بوچی مە خواندەڤا نینە؟ بوچی پەرتوكێن مە ناهێنە خواندن و بوچی لهەمی باژێر و باژێركێن سەر ب پارێزگەها دهوكێ‌ ڤە روژنامە و كوڤار ناگەهنێ‌ و گەلەك بوچیێن دی! گەر ئەڤە پرسەك بیت و هەمی گازندەییان ژێ‌ بكەن، دەزگەهێن راگەهاندنێ‌، خودانێن پەرتوكخانا، نڤیسەر بخوە. لێ‌ ئەڤە بتنێ‌ بەس نینە كو ئەم خوە بهندەك بەهانەیان ڤە گرێدەین و دڤێ‌ گێژەڤانكێ‌ دا بمینین. ئەز دڤێ‌ كورتە نڤیسینێ‌ دا ناچمە سەر ئەگەران كو رەنگە بدەهان جاران بەحس ل سەر هاتبیتە كرن و بوینە بابەتێ‌ روژنامە و كوڤار و رادیو و تیڤییان، بتنێ‌ دێ‌ بابەتەكی ئازرینم، ئەو ژی، دان و ستاندنە. 
دان و ستاندن دناڤبەرا خواندەڤای و روژنامە و پەرتوكان دا، ئایا دنڤیسینێن خوە دا ئەم چ پێش كێش دكەین و دبەرامبەر دا ئەم چ بدەست ڤە دئینین! ئایا ئەو تشتێ‌ ئەم بو خواندەڤای پێش كێش دكەین، بدروستاهی و رێكێن زانستی دگەهیتە بەر دەستێ‌ وی؟ ئایا ئەو تشتێ‌ ئەم بو خواندەڤای دنڤیسین و دئازرینین، هەمان تشتە یێ‌ ئەو دخازیت؟
بهزرا من، ڤالاتییەكا دئێك نەگەهشتنێ‌ دناڤبەرا پەرتوكێ‌ و روژنامێ‌ دگەل خویندەڤای دا هەیە. ئەگەر وان روژنامە و كوڤارێن لدهوكێ‌ دەردكەڤن، ئەگەر وان دەزگەهێن چاپكرن و بلاڤكرنا پەرتوكان ل دهوكێ‌ هەین و ڤانە هەمیان بكەینە نمونە، دێ‌ دیار بیت كو مە كومەكا بلاڤوكان هەنە و پەرتوكخانێن مە تژی ناڤ و نیشانن و هەر زمانێ‌ تە بڤێت و ئەڤە ژبلی هەبونا دوو روژنامێن روژانە، كو ئەڤێن هەنێ‌ بو پارێزگەهەكا وەكی دهوكێ‌ بەسن كو مە خواندەڤایەكێ‌ مشە هەبیت، لێ‌ دبەرامبەر دا، خواندەڤا مە نینە! ئەگەر رێژا خواندنێ‌ ژی وەربگرین و هەڤبەری رێژا روژنامە و كوڤار و پەرتوكان ئەوێن بتنێ‌ ل سنورێ پارێزگەها دهوكێ‌ دهێنە فروتن، هەر ناهێتە بەحس كرن یان كو ئەم بدروستاهی ل بەر سینگێ‌ كێشەیەكێی نە، ئەو ژی مە گرفتا خواندنێ‌ هەیە. 

2014/10/27

ئەم دێ‌ كەنگی ب بەروكێ‌ خو یێ‌ شەری كەڤین!

هیچ كوردەك نینە ئەڤرو نەزانیت بەروكێ‌ شەری ل كیڤەیە و دێ‌ بەرێ‌ لویلییا تڤەنگا خوە دەتە كیرێ‌. ئەگەر
بەری نوكە ل هەر پارچەیەكا كوردستانێ‌ جوداتر ژ یا دی، دوژمنێن جودا هەبن! ئەڤرو دوژمنەكێ‌ مەترسیدار یێ‌ پەیدا بوی و یێ‌ گەفێن راستەوخو ل سەر كوردان دكەت و ئەڤە نە بتنێ‌ ل هەرێما كوردستانێ‌، بەلكو ل پارچێن دژی و ئەم یێ‌ وان هێرشان دبینین، ل كوبانێ‌ ل روژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌ و ئەم یێ‌ دبینین چاوان كورد یێ‌ دەربەدەر دبن و چاوان گەفا جینوسایدەكا دی ل سەرە و رەنگە چ ژ جینوسایدا شنگالێ‌ كێمتر نەبیت، كو ب سەدان خەلكێ‌ وێ‌ هاتنە سەر بریكرن و كوشتن و ب سەدان ژن بوینە كەنیزە و و وەك جاریە ل بازاران، كرین و فروتن پێهاتیە كرن. 

توركیا گێمەكێ‌ دژی یێ‌ یاریێ‌ خوسارەت بوو!

عبدالرحمن بامەرنی
هاریكاریێن ئەمریكا و هەڤپەیمانێن وێ‌ بو پێشمەرگەی ژ بو رویبریبونا وان دگەل تیرورستێن داعش، هاریكاریەكە بو سنورداركرنا پێشڤەچوونا داعشێ‌ لڤێ‌ دەڤەرێ‌ و دەرئەنجامێ‌ وێ‌ ژی، دا كو ئەڤ گروپە نەبیتە گەفەكا راستەوخو ل سەر ئارامیا جیهانێ‌. ئەگەر ل بەروكێن شەری ژی تەماشا بكەین، پێشمەرگەی ل باشورێ‌ كوردستانێ‌ و شەرڤانێن یەپەكێ‌ ل روژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌، شیاینە باوەرییا ئەمریكا و هەڤپەیمانێن وێ‌ بو خوە مسوگەر بكەن، كو ئەو دشێن بەرسینگا ڤی گروپی بگرن. ژبەر هندێ‌ ژی، ئەمریكا هەر زوی د هەوارا پێشمەرگەی هات و دگەل هەڤپەیمانێن خوە، دەست ب پرچەككرنا پێشمەرگەی كر. لێ‌ گرفت د شەرڤانێن یەپەكێ‌ دا بو و ئەگەر هاتنە پرچەك كرن، ئایا دێ‌ بنە گەفەك ل سەر دەڤەرێ‌ و دەوروبەرێن خوە؟ كو یەپەكە ب بەشەكێ‌ یان تایەكێ‌ پەكەكێ‌ بو هەوالگیریا ئەمریكا هاتیە پێناسەكرن و پەكەكە ژی دلیستا پارت و رێكخراوێن تیرورێ‌ دا یە؟ هەر چەندە بابەتێ‌ یەپەكێ‌ و كانتونێن روژئاڤای و (جەبهە و لنەسرە و داعش) ل سوریێ‌ نە بابەتەكێ‌ نوی نە بو ئەمریكا، لێ‌ رەنگە ئەمریكا بچاڤێ‌ گومانێ‌ ل ڤان شەرڤانان تەماشەكربیت و دان بوێ‌ چەندێ‌ نەدانابیت، كو ببیتە هەلبژاردەییا وان.

ده‌وله‌ت دهێته‌ ستاندن نه‌ك خاست

گۆڕینی قه‌باره‌ی نوسین: Decrease font Enlarge font

پرسا ده‌وله‌تێ‌ و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی بویه‌ ئێك ژ پرسێن گرنگێن جاددا كوردی ل هه‌رێما كوردستانێ‌، بتایبه‌ت پشتی پێشهاتێن نوی ل سه‌ر گوره‌پانا سیاسی یا عیراقێ‌ په‌یدا بوین. ئازراندنا ڤێ‌ پرسێ‌ ژی بو جارا دوێ‌ یه‌ خه‌لكێ‌ جاددێ‌ بخوه‌ ڤه‌ مژویل دكه‌ت و ل ئێكه‌م جار، ل ده‌ما سه‌روكێ‌ هه‌رێما كوردستانێ‌ ب گه‌شته‌كێ‌ بو چه‌ند روژان چوویه‌ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی و جادده‌ هاته‌ لڤاندن، كو سه‌روك یێ‌ چووی پشته‌ڤانیا وه‌لاتێن زلهێز و جیهانی بو ڤێ‌ پرسێ‌ مسوگه‌ر بكه‌ت و دێ‌ ل نه‌وروزێ‌ ده‌وله‌تا كوردی هێته‌ راگه‌هاندن. جادده‌ و میدییا كوردی و بتایبه‌تی ل ده‌ڤه‌را زه‌ر و ئه‌گه‌ر بێژم ل سنورێن پارێزگه‌ها دهوكێ‌، زێده‌تر ئه‌ڤێ‌ پرسێ‌ به‌رفره‌هی بخوه‌ ڤه‌ گرت و خه‌لكی خوه‌ به‌رهه‌ڤ كرن بو ڤێ‌ راگه‌هاندنێ‌ و د ئێكه‌م هه‌لویست ژی دا، سه‌روكێ‌ هه‌رێمێ‌ دگوتارا خوه‌ دا، كو ل نه‌وروزا سالا 2012ێ‌ پێش كێش كری، چه‌ند راستی ئاشكه‌راكرن كو ئێدی كورد یان دڤێت  ببنه‌ شه‌ریكێن راسته‌قینه‌ یێن عیراقێ‌ یان دێ‌ پرس بو خه‌لكی هێته‌ زڤراندن، كا ئه‌و دعیراقێ‌ دا بمینن یان سه‌ربه‌خوه‌یا خوه‌ رابگه‌هینن. ل جارا دوه‌م ژی، پشتی پێشهاتێن نوی ل سه‌ر گوره‌پانا سیاسی یا عیراقێ‌ په‌یدا بوین و گروپێ‌ بناڤێ‌ ده‌وله‌تا ئیسلامی ل عیراقێ‌ و شامێ‌ (داعش)، مه‌زنترین باژێرێ‌ دوێ‌ ل عیراقێ‌ د چه‌ند ده‌مه‌كێن كورت دا، بێی هیچ به‌رگریه‌كا سوپایێ‌ عیراقێ‌ داگیر كری و خه‌لافه‌تا خوه‌ یا ئیسلامی لێ‌ راگه‌هاندی، كو زه‌مینه‌ سازی بو پێشمه‌رگه‌ی هاته‌ روخساندن و ب به‌رگریه‌كا كێم، پترییا ده‌ڤه‌رێن دكه‌ڤنه‌ بن ماددێ‌ 140 یێ‌ ده‌ستورێ‌ عیراقێ‌، كو ئه‌و ده‌ڤه‌ر جهێ‌ ناكوكیێ بون دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێما كوردستانێ‌ دا، كو كورد ب ئاخا خوه‌ دزانن و لهیڤییا جێبه‌جێكرنا ڤی مادده‌ی بون كو دوباره‌ ڤه‌گه‌رن ناڤ باوه‌شا هه‌رێما كوردستانێ‌ و پێشمه‌رگه‌ شیا وان ده‌ڤه‌ران ئازاد بكه‌ت. دهه‌لویستێ‌ سه‌ركردایه‌تییا كوردی ژی دا، كو چ دی ئه‌و ده‌ڤه‌ر نه‌ زڤرن بو باوه‌شا عیراقێ‌ و لبن ره‌حما سه‌روك وه‌زیرێن عیراقێ‌، كا دێ‌ ئه‌و مادده‌ هێته‌ جێبه‌جێكرن یان نه‌. لڤی ده‌می جاره‌كا دی پرسا

2014/10/22

سروشتێ‌ جوانێ‌ كوردستانێ‌ و عەقلێ‌ مە یێ‌ گەشت و گوزاری


گەشت و گوزار نە بابەتەكێ‌ كەڤنە ل پارێزگەهەكا دهوكێ‌ بهێتە ئازراندن، لێ‌ باشترین بابەتە ژی ئەگەر مە بڤێت ئەم رویەكێ‌ گەشت و گوزاری بدەینێ‌ و سەرنجا خەلكی بكەڤیتێ‌. گەشت و گوزار بخوە ژی گەنجینەیەكا بەرچاڤە و بتنێ‌ مە عەقلەكێ‌ ئابوری دڤێت، كو ئەم پارەی ژ بەریكا گەشتیاران بینینە دەرێ‌ و ئەو ب دانا وی پارەی یێ‌ كەیف خوش بیت. دەرئینانا پارەی ژی ژبەریكێن كەسەكێ‌ دی یا ب ساناهی نابیت، ئەگەر تو تشتەكی بو پێش كێش نەكەی و خزمەتەكێ‌ بو نە كەی. شوكور دڤی بابەتی دا، سروشتێ‌ دەڤەرا مە بهەمی رەنگەكی یێ‌ هاریكارە كو مە ئەم بشێین سەرنجا خەلكی راكێشین و ژبیرنەكەین ژی، ئەڤ سروشتێ‌ هەنێ‌ ل هەر چار وەرزان دشێت سەرنجا خەلكی بو خوە راكێشیت و بتنێ‌ یا ل سەر مە پێدڤی، ئەم مێزەكێ‌ بكێشینە بەرسینگا خوە و كورسیكەكا زڤروك بكێشینە بن خوە و رێڤەبەریێ‌ بكەین و پاران بهژمێرین. 

2014/10/15

ستراتیجی، وەك پێدڤیەكا مە یا سەردەمانە

عبدالرحمن بامه‌رنى
هەر چەندە گەلەك پێناسە بو ستراتیژیەتێ‌ هاتینە گوتن، لێ‌ ئاسانترین پێناسە ب بەرچاڤێن من كەفتی، دبێژیت: (ستراتیژیەت پلانەكا جێبەجێكرنێ‌ یە بو بدەستڤەئینانا ئامانجەكێ‌ ددەمەكێ‌ دەست نیشانكری دا، ئەنجامێن وێ‌ ژی بو دەمەكێ‌ درێژ یان ناڤنجی یان ژی كورت خایەن دهێنە ڤەخواندن و دارشتن). 
هەر ستراتیژیەتەك چ ئەنجامێن وێ‌ دباش بن یان ژی خراب، پێنگاڤەكا گرنگە بو پرێڤەبرنا هەر پلانەكێ‌ و هەر پلانەكا ستراتیژیەتا وێ‌ ب ئەندازەیانە و شارەزایانە نە هاتبیتە دارشتن ژی و كەسێن بسپور ل سەر كار نە كربیت، ئەنجامێن وێ‌ لدویڤ خواستەكان نابن. ستراتیژیەت بخوە ژی هونەرەكە و دانەرێن وێ‌ ژی پشت بەستنێ‌ ل سەر هندەك داتا و زانیاری و پێشبینییان دكەن و دئەنجام ژی دا، كێمترین دەرفەتێ‌ بو شاشیێ‌ و هنگافتنێ‌ ل پشت خوە دهێلن و هەر ستراتیژیەتەكا سەركەفتی ژی بهێتە دارشتن و بكەڤیتە دقوناغا جێبەجێكرنێ‌ دا، دەستكەفتێن وێ‌ بو چەندین سالان بەردەوامیێ‌ ددەنە خوە و كار پێ‌ دهێتە كرن. ستراتیژیەت ژی بو هەمێ‌ جومگێن ژیانێ‌ دهێنە دانان، چ سیاسی بن یان ژی ئابوری.... هتد. 
ژڤی روانگەی، ئەگەر ژ سەرهلدانێ‌ تا نوكە وەربگرین و ئایا تا چ راددە مە شیایە ستراتیژیەتەكا ئەندازایانە بو هەمی جومگەیێن خوە یێن رێڤەبرنێ‌ و خزمەتگوزاریێ‌ و ئایندێ‌ خوە یێ‌ سیاسی دارێژین؟ رەنگە بەرسڤ وەك مە بڤێت بدەست مە نەكەڤیت! ئەگەر نە چمە سەر هەردوو ئەگەرێن ژ پاشماوێ‌ كەلتورێ‌ بەری سەرهلدانێ‌ بو مە مای و پاشماوێ‌ كەلتورێ‌ عەقلیەتا چیایی یا سەركردایەتییا كوردی دگەل ژیانا باژێریبونێ‌ بكار ئینای. دێ‌ بینین بتنێ‌ ئێك ستراتیژیەت گەلەك كەتیە بەر گوهێن مە، ئەو ژی رێكەفتنەكا ستراتیژی دناڤبەرا هەردوو پارتێن سیاسی یێن باشورێ‌ كوردستانێ‌، پارتی و ئێكەتیێ‌ دا بو و بەرهەمێ‌ وێ‌ ستراتیژیەتێ‌ ژی، شیا تا راددەیەكێ‌ باش شینەوارێن دوو ئیدارەیێ‌ نەهێلیت و دوماهیێ‌ ب شەرێ‌ ناڤخوی بینیت و بەرەیەكێ‌ ئێكگرتی بەرامبەری دوژمنێ‌ خوە دروست بكەن. هەر چەندە نیشانێن دوماهی هاتنا وێ‌ ستراتیژیەتێ‌ ژی یێ‌ پەیدا دبن، بەلێ‌ وەكی دی، ئەم نەشیاینە وەك پێدڤی هیچ ستراتیژیەتەكێ‌ بو پلانێن خوە دابنین و ئەگەر مە لهندەك كاران، پێشرەوی ژی كربیت، ئەو پێشرەوییا هەنێ‌ ژی باوەردكەم یا كورت خایەن و نە یا سەرگرتی بویە!