2013/04/19

هزرڤان، چاوان یاریان ب زمانی دكەت!


عبدالرحمن بامەرنی
هەر چەندە مروڤی بخو زمان یێ‌ خولقاندی، لێ‌ ئەڤە نە رامانا وێ‌ ئەوە كو زمانی سحر و (تەلسم)ێن خوە یێن تایبەت نەبن. پێشكەفتنا زمانی ژی هەر هوسان بو یە و سنعەتكاری بو هاتیە كرن و زمانە مروڤ ژ جیهانا گیانەوەران جوداكری، كو بتنێ‌ برییا رەنگی و قەبارەی و بێهنێ‌ و تامكرنێ‌، ئەڤ هەردوو جیهانە دگەهنە ئێك. داهێنانا مروڤی نە بتنێ‌ د ئاخفتنێ‌ دا یە و ئەگەر ئاخفتن بتنێ‌ بو مەبەستەكا یان هزرەكا راستەوخو دناڤبەرا مروڤی و وەرگری دا بیت، لێ‌ زمانی هەمان هەسەت و هەمان ئەرك نینن كو بتنێ‌ ڤێ‌ پەیوەندیێ‌ دروست بكەت و لڤێرە ژی ئەز دهێمە سەر كاكلكا بابەتێ‌ خوە یێ‌ من مەبەست پێ‌، ئەو ژی زمانێ‌ داهێنانێ‌ یە و ئەڤ زمانە د شێت چ تشتی ب خولقینیت، كو پێشتر مروڤ  لێ‌ د هایدار نەبون و ئەو چ سحر و تەلسمن، زمان گرێكێن وان ڤەدكەت.  
دێ‌ نشتمانا خوە نازینم، شعرا هوزانڤان )هزرڤان(ی یە د كوڤارا چاڤدێر ژمارە 123 ێ‌ دا بلاڤ بویە، ئەگەر وێنەیەكی ژ ڤێ‌ شعرێ‌ وەربگرین، ژبلی یاریكرن ب پەیڤان، هوزانڤان وێنەیەكی ب زمان دئێخیت و هەر كەسێ‌ پیچەك گوهێ‌ شعری هەی و پیچەك ژ حەژێكەرێن خاندنا شعرێ‌ بیت، ژ ڤی وێنەی نابوریت. دبیت ژی ب چەند جاركی دگەل ڤی وێنەی دا بژیت، هوزانڤان دبێژیت:
سترانەكێ ب چاڤەزەرێن مامزەكێ دگۆتن بەند
وێ ئاوازێ ب خوەرا برم
بێ های ل چەرخا سەمایێ سەرخۆش كرم
سەرخۆش د لاندكا شەڤێ دا بێ دابڕان

مەقبولیەت د شعرێن (شەعبان سلێمان)ی دا



عبدالرحمن بامەرنی

كەنگی شعر دێ‌ یا مەقبول بیت، دەما نویاتی تێدا هەبیت و ئەگەر هەمی تشت پێش وەخت هاتبنە بەحسكرن ژی، هینگێ‌ دێ‌ پەیاما شعرێ‌ چ بیت؟ كراسكرنا تشتان یان وێنەكێشان و لێگەریان، ئایا ئەڤە بەسن كو ئەم بشێین تشتەكێ‌ نوی بەرچاڤ بكەین و خەلكی پێ‌ سەرسام بكەین، ئەگەر ئەم نەشیاین سەرنجا خەلكی ژی ل ڤان تشتان راكێشین، ئەم دشێین بێژینە خو ئەم یێ‌ نویاتیان دكەین! ئایا نویاتی لاسایكرنا تشتێن بەری خویە ب كراسكرنەكا دی و ئەگەر ئەم خوە بڤێ‌ چەندێ‌ رازی بكەین، ئەم دشێین یێ‌ بەرامبەر ژی رازی بكەین.
 ئەگەر ل ئەزمونا گەلەك هوزانڤانان ژی ڤەگەرین، یێن بوینە سیبەرا هندەك هوزانڤانێن بەری خوە و حەز دكەن ب زمان و وێنە و دیتنێن وان موركەك دی و كراسەك دی بكەنە بەر شعرێن خوە. گەلەك جاران ژی هندەك وێنە دناڤ شعران دا ب بەرچاڤێن خواندەڤای دكەڤن، ژ سیبەرا هوزانڤانی بخوە دەرباز نابن و ب مەرەما نویكرنێ‌ و داهێنانێ‌ و لێگەریان ل تشتێ‌ نوی، لێ‌ ئەو وێنێ‌ هەنێ‌ ژ بلی خو بەرزەكرنا هوزانڤانی، چ رامانێن دی نینن و ئەڤە ژی سەدەمەكە كو گەلەك بەحس ل شعرا نوی دهێتەكرن، كو شعرەك مژەوی و ئاسێ‌ یە بو خواندنێ‌ و چ تام و خوشی تێدا نینە. 

لێگەریان د شعرەكا (مەسعود خەلەف)ی دا


عبدالرحمن بامەرنی
ئەم هەمی دنڤیسین و ئەو كەسێن دنڤیسن ژی گەلەكن و ئەم دشێین ژ ڤێرە بابەتێ‌ خوە دەست پێبكەین، ئەو چ تشتن مە مژوولی نڤیسینێ‌ دكەن؟ رەنگە نڤیسین بخو تشتەكێ‌ ب ساناهی بیت، لێ‌ ئەو تشتێن مە پالڤەددەن بو نڤیسینێ‌ هەر ئەو تشتن یێن سەنگی ددەنە نڤیسینا هەر ئێك ژ مە. نڤیسین بخو تێكەلەكە ژ ناخێ‌ نڤیسەری و ژ هزرو بیركرنەڤەیا نڤیسەری و لڤێرە ژی تا ئەڤ كارلێكە دناڤبەرا هەردوویان دا روینەدەت، نڤیسین نەشێت قالبێ‌ خوە یێ‌ دروست بگریت. ئەگەر ئەڤە بو نڤیسینێ‌ ب رەنگەكێ‌ گشتی بیت و خاندەڤا خوە دناڤرا ب بینیت، دگەل شعرێ‌ گەلەك جوداتر و زیق تر ئەڤ چەندا هەنێ‌ رەنگ ددەتە ڤە و ئەڤ ئێكگرتنا هەنێ‌، گەلەك ب هێزتر دیار دكەت.
پەیڤێن داخدای، ناڤێ‌ شعرەكا هوزانڤان (مەسعود خەلەف)ە دكوڤارا نوبون دا بلاڤ بویە، دێ‌ هەولدەین ڤێ‌ كارلێكێ‌ دناڤبەرا نڤیسینا وی و وی بخوە دا ئاشكەرا بكەین و ئایا ئەو ئێكگرتنا هەنێ‌، دناڤبەرا هەردوویان دا، چەند یا خورتە؟ 
د ڤێ كێلیێ دە من كەس نە دیت ژ بلی تە،
و من خوە دەخیلی روونشتنێن بەر ئێڤارێن تە دكر

بوچی ئەم شعران دنڤیسین و (قەرهرەمان سەرگەلی) وەك نمونە




ئێك ژوان پسیارێن ئالوزیێ‌ لدەف هەر هوزانڤانەكی دروست دكەت، دەما كەسەك دبێژتێ‌ تو بو شعرێ‌ دنڤیسی؟ براستی پسیارەكا د جهێ‌ خوە دایە، ئەگەر مروڤ ژ هەر خودان كارەكی یان خودان ئارەزویەكێ‌ بكەت كا ئەگەر چبونە دەست ب وی كاری بوی! لێ‌ ئالوزی ئەوە دەما چ بەرسڤێن گونجای ب ڤی كەسی یان ڤی هوزانڤانی نەبن و خوە ب بەرسڤێن لاوەكی ڤە ب شەپلینیت. ئەگەر شعرێ‌ وەبگرین كو هەولدانەكە بو گوهورینا تشتێن نەگوهور یان ئەركێ‌ وێ‌ ئەوە تشتێن جێگیر و نەلڤ ب لەقینیت! ئەگەر هوزانڤانی وەربگرین كا ئایا ئەركێ‌ وی ئەوە تشتێن نە جوان جوان بكەت یان یێن نەجوان تشتەكێ‌ جوان ژێ‌ بەرهەم بینیت. (ژانێن دوهی) ناڤێ‌ شعرەكا قەهرەمان سەرگەلی و ناڤێ‌ پەرتوكا وی ژی هەمان ناڤە، دێ‌ هەولدەین ل وان تشتان بگەرین یێن بەرسڤا ڤێ‌ پسیارێ‌ بو مە روهن دكەن. دوێنەكی دا دبێژیت:

خوەزیێن من گوهێن خوە ڤەچنین
 ئەڤ وێنەیە ژ سەرڤە سەرڤەی نەهاتیە و ئەڤە ژی وێ‌ رامانێ‌ ددەت كو خودیێ‌ هوزانڤانی دناڤ كوراتیا خوە دا، فەزایەكێ‌ بو خو دروست دكەت، فەزایەكی وێنە دكەت هەر وەكو ئەو هزر دكەت و دبینیت. ڤەچنینا گوهان، وێنەیەكێ‌ گەلەك جوانە و ب هوستایانە هاتیە دارێتن، ژبەركو ئەم چ جار فێرنەبوینە كو خوزیان ژی گوهێن هەین، لێ‌ دەما خوزی گوهێن خوە ڤەدچنن، ئەڤە ئاماژەیە كە بو لڤاندنا تشتەكێ‌ جێگیر و مەرج نینە ژی ئەو لڤاندنا هەنێ‌ هەر دەم بو تشتەكێ‌ (رەق) بهێت، ژبەركو دەستەواژەیێن هوزاڤانی هەر دەم دنازك و دگەل وان تشتان كارلێكێ‌ دكەن، یێن هەستیار و تژی هەست و سوزداری.