دبێژن ل سەر دەمێ میراتیا محەمەد بەگێ میرێ بوتا، شێرەك دكەفتە دەراڤێ (بێسێبینی) و خەلكی گەلەك نەخوشیا خوە ژێ ددیت و رێ و رێبار گرتبون و كەسێ دخوەرا نە ددیت چارەیەكێ ببەتە وی شێری و ژ رێكا خەلكی بدەتە پاش یان بكوژیت، تا روژەكێ كاغەزەكا میرێ بەهدینا گەهشتیە محەمەد بەگێ میرێ بوتا و تێدا گوتیێ ئەگەر تە پێچێنەبیت وی شێری ژ وی دەراڤی دویر بێخی یان بكوژی دا هندەك كەسا فرێكەمێ و بەللا وی ژ خەلكی و رێبارا ڤەكەم.
محەمەد بەگێ میرێ بوتا ژ چك و تەعنێن میرێ بەهدینا تنگژی و رابو جانگیرێ ئاقلدارێ خوە ئینا و گوتێ ئەم چبكەین و پشتی گوهێ خوە دایە ئاقلدارێ خوە ژی، رابو زەلام و خلامێن خوە هەمی جەماندن و گوتێ ئەز دێ دیاریەكا باش دەمە هەر كەسێ بچیت وی شێری ژ دەراڤێ بێسێبینێ دویر بێخیت و دێ جهەكێ باش ژی ژ كوچكا خوە دەمێ.
محەمەد بەگێ میرێ بوتا چل خولام هەنە و مەزنێ هەر چل خولامان گوتە محەمەد بەگێ ئەم دێ چین و كارێن خوە كرن و شیر و مەتالێن خوە لملێن خوە دانان و بەرەڤ دەراڤێ بێسێبینی كەتنە رێ.
دبێژن (سەعدویێ گەرگەری) ناڤ و دەنگێن حەدادێن جزیرێ یێ گوهلێبوی و ئامیرێن خوە یێن هەلگرتین كو قەستا جزیرێ بكەت بو هسینا وان و سەقاكرنا وان، برێكێڤە دگەهیتە دەراڤێ میسێبینی و درینتە خارێ ل سەر ئاڤێ و كالك و گورێن خوە دئێخیت و دا دەست و چاڤێن خوە بشوت و ئاڤێ ڤەخوت، چاڤێ هەر چل خلامێن محەمەد بەگێ یێ ل سەعدویێ گەرگەری و كا دێ ئەو و شێر چكەن.
سەعدویێ ب خو شویشتنێ و ئاڤ ڤەخارنێ ڤە مژویلە و دیت كو حەیوانەكێ كیڤی ل پشت وی دەركەت و ئەوی ژی دەستێ خوە دا زیڤرە بەرەكی و داوەشاندە سەرێ وی شێری و دجهدا كوشت و پشتی تێر ئاڤ ڤەخاری و بێهنا خوە ڤەدای، رابو كالك و گورێن خوە كرنە پێن خوە و قەستا رییا خوە و حەدادێن جزیرێ كر. چاڤێ هەر چل خلاما یێ لێ و چاوان وی كەسی ب ئێك دربە ئەو شێر دجهـ دا كوشت و رێكا خوە گرت و چوو.
سەروكێ خولاما گوتی ئەز بو هەوە بێژم، ئەڤی زەلامی ئەڤ شێرە هێلا لڤێرە و ئەم دێ ڤێ مێرانیێ بو خوە هەلگرین و دیاریا محەمەد بەگێ بخو وەرگین و هەر كەس نزانیت. سەروكێ خولاما لبەر شێرێ كوشتی راوەستیا و شێلكەكا تڤەنگێ لێ رەشاند و هەر خولامەكی پرتەكا شێری ژێڤەكر و یێ گوهـ و یێ كوری و یێ ددان و بەرەڤ (دێر گولێ) جهێ محەمەد بەگێ میرێ بوتا كەتنە ری.
جاب گەهشتنە محەمەد بەگێ كو ئەڤە هەر چل خولاما شێر یێ كوشتی و یێ بەرەڤ دارگولێ ڤە دهێن، محەمەد بەگ پێش ڤە هات و ژ دەوارێ خوە هاتە خار و سەروكێ خولاما ل دەوارێ خوە سیار كر و وی بخوە سەرێ دەوارێ وی كێشا و برە كوچكێ و ل سەرێ دیوانێ جهەك دایێ و بو سوحبەت سوحبەتا وی كا وان چاوان ئەو شێر كوشت.
محەمكەد بەگێ میرێ بوتا مروڤەكێ گەلەكێ ب ئاقل بو، وێ شەڤێ هەمیێ خەو بچاڤان نەكەفت و باوەرنەكر كو خولامێن وی ئەو مێرانی كربیت و بخو دگوت ئەگەر ئەو هندە یێ مێربا و ئەز ژ دەوارێ خوە هاتیم خارێ و من بو سەرێ دەواری كێشای وی ل سەر خوە قەبیل نەدكر، بەس ئەڤ نە ژ مروڤێن مێرینە و هەر تشتەك یێ بدویڤ ڤێ چەندێ ڤە هەی و هەتا ل محەمەد بەگێ بویە سپێدە، ئەو شەڤ لبەر هندی سالەكێ لێهات.
سصپێدێ زوی محەمەد بەگێ گازی ئاقلدارێ خوە (جانگیر ئاغا) ی كر و ئەڤ چەندە بو گوت و رابون جابا خلامەكی فرێكرن و گوتێ مە دڤێت تو بو مە راست بێژی كا كێ ئەو شێر كوشتیە و خلامی ژی هزر كر محەمەد بەگێ چیروكا كوشتنا شێری یا زانی و رابو چیروكا كوشتنا شێری و سەعدویێ گەرگەری هەمی بو گوت و شنوی محەمەد بەگێ جابا سەروكێ خلاما فرێكر و گوتێ كا وەرە بو من بێژە تە چاوان شێر كوشتە و بو من چیروكا كوشتنا وی بێژە.
سەروكێ خولاما زانی كو محەمەد بەگێ چیروكا درست یا كوشتنا شێری یا زانی، ئینا بو شنوی راستیا شێری و سەعدویێ گەرگەری ڤەگێرا و محەمەد بەگێ گوتێ دڤێت تو ئەڤروكە وی مروڤی بو من بینی و ئەگەر دێ تە كوژم.
سەروكێ خلاما بدویڤ دەوسا سەعدویێ گەرگەری كەت و تا دیتی و گوتێ وەرە محەمەد بەگێ كارێ بتە هەی، سەعدویێ گەرگەری گوتێ نە ئەز محەمەد بەگێ دنیاسم و نە ئەز دهێمە دەف وی و هەرە بێژێ ناهێت. سەروكێ خلاما ما پێڤە و بو بەخت بەختا وی و گوتێ ئەگەر تو دگەل من نەهێی دێ محەمەد بەگ سەرێ من لێدەت و من كوژیت. سەعدویێ گەرگەری ژی گوتێ ئەز ژبەر محەمەد بەگێ ناهێم ژبەر كو ئەز وی نانیاسم و دێ بتنێ ژبەر تە هێم دا سەرێ تە نەهێتە برین و تە گەلەك ددەستێن من د اخو زەلیل كر و من نەڤێت گونەها تە بكەڤیتە ستوێ من.
هەردوو پێكڤە گەهشتنە دەف محەمەد بەگێ و سلاڤ كرن و محەمەد بەگێ گوتێ تە ئەو شێر چاوا كوشت، سەعدویێ گەرگەری گوتێ من چ شێر نە دیتی نە و من نەكوشتینە. محەمەد بەگێ گوتێ، بەلێ ل دەراڤێ بێسێبینێ دەما تە ئاڤ ڤەدخار و تە بێهنا خوە ڤەددا، شێَرەك هاتبو تە و تە دربەك یێ دانایێ و تە یێ كوشتی.
سەعدویێ گەرگەری گوتێ ئها شنوی بیرا من هات و ئەو ئەز یێ بێهنا خوە ڤەدەم، من دیت كو سەیەك یێ ل پشت من و یێ نرێنێ دكەت، من ژی دەستێ خوە دا زیڤرە بەرەكی و من لناڤ چاڤێن وی دا و من كوشت.
محەمەد بەگێ گوتە سەعدویێ گەرگەری، تو ژ نوكە وێڤە دێ لدەف من بی و دێ بیە ئێك ژ زەلامێن من یێن نێزیك مادەم تە ئەو شێر كوشت. سەعدویێ گەرگەری گوتێ ئەز نابمە زەلامێ‌تە و ئەز یێ هاتیمە جزیرێ دگوتن حەدادێن وان دزیرەكن و من ئامیرێن خوە یێن هسین یێن سەقا كرین و ئەز دێ قەستا جهێ خو كەمە ڤە.
هندی محەمەد بەگێ میرێ بوتا گوتێ لدەف من بمینە، سەعدویێ گەرگەری دا بێژتێ شولا من لدەف تە چیە و ئەز دێ قەستا گوندێ خوە كەم، محەمەد بەگ نەچار بو گوتێ هەما بو مدەهەكی لدەف مە بمینە و بتنێ بو نیاسینی و مێهڤانێ مە بە. سەعدویێ گەرگەری گوتێ پا مادەم هوسایە ئەز دێ مینم.
دبێژن ئێك ژ خەلكێ دێرگولێ كوم یر محەمەد بەگ لێ یە، یێ بدەشتی دا چویە خارێ و دچیت ل عێلەكی دبیتە مێهڤان و ب شەڤێ دچتە كوچكا مەزنێ وان و ژێ داخاز دكەت كا تو چ كەسی و ژ كیڤە هاتی، وی ژی گوتێ كو ئەز ژ دارگولێ یێ هاتیم ژ وارگەهێ محەمەد بەگێ میرێ بوتا، مەزنێ عێلی كو ناڤێ وی زەینەل بەگە و پرچا سەرێ وی یا درێژە و دگەهیتە ناڤ ملێن وی.
زەینەل بەگێ گوتێ محەمەد بەگ چ تشتە زەلامە یان ژنكە، هندی گوتێ محەمەد بەگ میرێ بوتانە و زەلامەكێ بناڤ و دەنگە و وی هەر دگوتێ كا ژنكە یان زەلامە و كەربێن وی گەلەك ڤەبون و نەزانی چاوان ژ عێلێ زەینەل بەگێ دەركەت و زڤری ناڤ بوتا.
ئەوی مروڤی ئێكسەر قەستا كوچكا محەمەد بەگێ میرێ بوتا كر، محەمەد بەگێ گوتێ تو ژی پسیار ژێكرن كا چ هەیە و برێڤە چ دیتە. وی زەلامی گوتێ ئەز یێ ژ دەف عێلێ زەینەل بەگێ دهێم، محەمەد بەگێ گوتێ حالێ زەینەل بەگێ یێ چاوا بو، وی زەلامی خەبەرێن پیس و بژن و ماك گوتنە زەینەل بەگێ و هندی محەمەد بەگێ دبێژتێ خەبەرا نەبێژە مروڤێن ژ خوە مەزنتر و ئەو هەر یێ خەبەرێن خوە دژوار تر لێدكەت.
محەمەد بەگێ گوتە خلامەكێ خوە هەرن دەست و پێن وی باش گرێدەن و بكوژن و كەلەخێ وی پاڤێژن ددەحلەكێرا دیارە گەلەك ژ كەلەخێ خوە مەزنتر دئاخڤیت.
وی زەلامی گوتێ كا راوەستە دا چیروكا وی بو تە بێژم و سەرسەریا زەینەل بەگێ و قەسێن وی دەربارەی تە گوتین، پشتی محەمەد بەگێ گوهـ ل قەسێن وی بوین و ئەزمان رەشیا وی، رابو دەنگ ل زەلامێن خوە كر و سەعدویێ گەرگەری ژی دگەل خوە راكر و چوونە شەرێ زەینەل بەگێ و جابا وی فرێكرن كو بهێتە شەری، دا نیشا بدەت كا محەمەد بەگ ژنە یان زەلامە.
هەردوو جینا محەمەد بەگێ میرێ بوتا ب زەلامێن خوە ڤە و زەینەل بەگێ ب زەلامێن خوە ڤە، جێهـ خوە ل مەیدانا شەری گرتن خیڤەت و چادرێن خوە ڤەدان، محەمەد بەگێ چادرا خوە برە پشت چادرێن زەلامێن خوە و زەینەل بەگێ چادرا خوە ل سینگێ چادرێن زەلامێن خوە ڤەدا و دگەل بانگێ سپێدێ دەهولێن شەری قوتان و بناڤ ئێك كەتن، روژا ئێكێ چەند زەلامێن محەمەد بەگێ هاتنە كوشتن و گەلەك بریندار بون.
سەعدویێ گەرگەری گوتی ئەگەر بڤی رەنگی بیت دێ زەلامێن محەمەد بەگێ هەمی هێنە كوشتن و ب شەڤێ چوو دناڤ لەشەرێ زەینەل بەگێ دا و چوو سەرێ زەینەل بەگێ ژ ناڤ ملان بری و سەرێ وی ئینا كرە دچانتكەكێ دا و هلاویست و ب سنگەكی ڤە هلاویست، روژا پاشتر بناڤ ئێك كەفتن و پانێ زەینەل بەگ یێ هاتیە كوشتن، هەر زوی لەشكەرێ وی پاش ڤە زڤرین و رەڤین و شكەستن.
سەعدویێ گەرگەری هاتە چادرێ و محەمەد بەگێ گوتێ ئەز دبێژم زەینەل بەگ رەڤی و مە نە كوشت، سەعدویی گەرگەری گوتێ میرم ئەگەر شەر دهوسا بن تو هەمی گاڤا یێ خسارەتی، محەمەد بەگێ گوتێ چاوا، سەعدویێ گەرگەری گوتێ تە چادرا خوە یا ل پشت لەشكەرێ خوە ڤەدای و زەینەل بەگێ ل سینگێ لەشكەرێ خوە یا ڤەدای و ئەو بەری هەمیان دهێتە مەیدانێ و پێنەڤێت دێ لەشكەرێ وی ژی خورت تر بن.
سەعدویێ گەرگەری چوو سەرێ زەینەل بەگێ ژ چانتكێ ئینا دەر و گوتێ من شڤێدی زەینەل بەگ یێ كوشتی و ژبەر هندێ ژی شكەستن یا كەتیە ناڤ زەلامێن وی یێن پاشدا زڤرین.
پشتی زڤرینە دار گولێ وارێ محەمەد بەگێ، سەعدویێ گەرگرەی خاترا خوە ژ محەمەد بەگێ میرێ بوتا خاست و گوتێ ئەز دێ چمە ناڤ مللەتێ خوە و هندی محەمەد بەگ ما پێڤە كو نەچیت و بلا مالا خوە ژی بینتە بوتا و دێ گەلەك تشتا دەتێ، سەعدویێ گەرگەری سوز دایێ و گوتێ چەند جارەكێ ئەز بهێمە بوتا ژ بو سەقاكرنا ئامیرێن خوە، ئەز دێ سەرەدانا تە كەم ژی كەم و خاترا خوە خاست و چوو.
تێبینی:
ئەڤ چیروكە ژ زاردەڤێ هونەرمەندێ فلكلوری یێ دەنگ بێژ (ئەسكەندەر ئەمین گولی یێ بەرنیاس ب بابێ جەمیلی) هاتیە وەرگرتن، ئەسكەندەر گولی ئاكنجیێ دەڤەرداریا زاخو یە و ژ دایكبویێ 1959 ێ یە و بەردەوامی نەدایە خاندنا خوە و بتنێ چویە ئومیێ و خاندنەكا كێم دزانیت و نوكە كارێ كاسبكاریێ دكەت و هەر وەكو گوتی كو ئەڤ چیروكە ژ زاروكینیا خو گوهلێبویە.
ژ پەرتوكا من (شەڤێن چلەیی).... عبدالرحمن بامەرنی
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق