عبدالرحمن بامرنى
درێژكرنا ژیێ مرۆڤی بۆ وەرزەكێ دی، ئەڤە كەرەستەیێ سەرەكی و كاكلا بابەتێ رۆمانەكا زانستی یە و رەنگە ئەڤە ئێكەم ئەزمون بیت، رۆماننڤیسەك پێنگاڤێ دڤی دەربارەی دا بهاڤێژیت، هەر چنە بیت ل دەڤەرا مە. دڤێ رۆمانێ دا، رولێ سەرەكی ب كچەكێ دهێتە پەخشین و دا كو گلوپا كەسك بۆ وێ كچێ بهێتە هلكرن و وێ بەرەڤ زەمەنەكێ دی ڤە ببەت، نڤیسەر ل چەند بەهانەیەكان دگەریت، كو خواندەڤای پێ قایل بكەت، بەلێ كاراكتەرا رۆمانا من یا مافدار بوویە، هزرێ د زەمەنەكێ دی دا بكەت، كو ئەڤ زەمەنێ نوكە تێدا دژیت، لدویڤ باوەریا وی، نیشانێن ژیارێ یێ لێ كێم دبن و ژ بۆ ڤێ بەهانەیێ، چەندین نمونەیان دئینیت، وەك: (ئێكەم كەنال من ڤەكری، مەلایەكێ سمبێل تراشی یێ ریهـ درێژ بوو، مرۆڤ ژ شكلێ وی و قیژ قیژا وی دترسا) لاپەرە 10./ (گەندەلیا بەرپرسان گەهشتیە رادەیەكێ، ئێدی نە سامانێ كەسێ سامانێ وییە نە نامووس! ئەڤ وەلاتە بوویە گەندەلستان..) لاپەرە 11./ (ئەز پشت راستم 99% ژ گیانەوەرێن ئەردی 25 سالان ناژین! حوكمەتا مە 25 سالییە و هێشتا ساڤایە) لاپەرە 12. (ئەز ژ ناڤ ئەڤی تەرزێ بوونەوەران كیڤە برەڤم؟) لا 14. ئەڤە ژبلی كو نڤیسەرێ رۆمانێ، پەنا برییە بەر نیشاندانا یان دروستكرنا وێنەیەكێ هەر رۆژ: (ئەز وەكو هەر رۆژ ژ خەوێ ڤەجنقیم، من چاڤێن خوە ڤەكرن، پانكێ ل هنداڤ سەرێ من خر خر دكر. دگەل چاڤنقاندنێ و هەناسەكێشانێ من دەستێ خوە دانا سەر سینگێ خوە و گرنشكەكێ دێمێ من گرت و من زانی، ئەز نە ئەو بووم ریهدرێژەكی جلكێن وی ژبەر كرین و دەست دكرە سینگێ وێ كا پارێ خوە دئینت یان نە) لاپەرە 9. ئەڤ نمونێن من ژ رۆمانێ پەلكێش كرین، هەولدانا رۆماننڤیسی یە، كو ل دەروازەیەكێ بگەریت، كو ئەڤ ژینگەها نوكە ئەم تێدا دژین، ژینگەهەكا گونجای نینە مرۆڤ تێدا ئارام بژیت و ئایندێ مرۆڤی یێ مسوگەر بیت. خوە رۆماننڤیس ژی دڤێت ل تەكنیكەكێ بگەریت، دا خواندەڤای ب خواندنا رۆمانا خوە ڤە گرێبدەت و بەهانەیا وی یا مەقبول بیت، كو دڤێت مرۆڤ ل ژیانەكا دی بگەریت..!!
تەكنیكا رۆمانێ:
دا كو بشێت رۆمانەكا زانستی و پاشەرۆژێ بنڤیسیت، هەر وەكو ئەو دپێشگوتنێ دا دیاردكەت، دڤێت پەنایێ ببەتە بەر چەند ئالاڤان، كو مرۆڤ بشێن ژیێ خوە بۆ وەرزەكێ دی درێژ بكەن. ل دەستپێكێ ئەو كیبوون دمێژوا مرۆڤایەتیێ دا هەولێن نەمریێ دكرن! ئینانا بیروكەیا (بەلەچەك، كیزیێن گوندوورێ هشكری)، مرۆڤ ژی چاوان بهێنە هشكرن، دێ ڤێ بیروكەیێ چاوان كەتە راستی. باشترین رێك ژی مفا وەرگرتنە ژ سەروكێ عیراقێ یێ بەرێ و دەما دبێژیت: (ئەوا ئەز ژێ دترسام هات، سەددامی هێز و نەمری پێكڤە دڤێن) لا27، دا كو نڤیسەرێ رۆمانێ نەكەڤیتە بەر رەخنێ، ئەوی پەنا بریە بەر (سوباتێ) نەك نەمریێ، لێ سەددام بڤێ سوباتێ رازی نابیت و هوسان د پەرەگرافەكی دا هاتیە: (جەنابێ سەرۆك كۆماری، ل من نەگرە، بەس ئەڤە نە وەكو وێ یە، بۆ دەهان و سەدان سالان مرۆڤ دێ شێت بكەڤتە سباتێ و هەر وەختێ وی بڤێت ..... دێ ڤەژیننەڤە) لاپەر32. لڤێرە سەددام وی زانای بخوە دئێختە د حالەتێ سوباتێ دا، ئەوا سەددامی دڤیا نە درێژكرنا ژیە بو زەمەنەك دی، ژبەركو ئەو ژیانا وی چ كێماسی نەبوون و هەر تشتێ حەزكربا وەك وی دهات. لڤێرە سەددام وی زانای دئێختە دبن وێ ئەزمونا ژی درێژكرنێ دا! و تا شەرێ ئازادیا عیراقێ ل سالا 2003ێ و بێی هیچ گوهورینەك ب سەر لەشێ ویدا بهێت، بتنێ زەمەن بو چەندین سالان هاتیە گوهورین! بڤێ تەكنیكا ڤەگێرانێ، كاراكتەرا وی، دشێت خوە بگەهینتە ڤی زانای و وی رازی بكەت، كو وێ ژی بێخیتە د حالەتێ ژی درێژكرنێ دا. ناڤێ وی زانایی دكتور سەلیمە، دەرمانێ ژی درێژكرنێ ژی ژ كومكرنا كەڤزێ و ڤاڤارتنا (تاریگرادان) و جوداكرنا وان دهێتە دروستكرن. هەردوو ناوسكەكێ دەست نیشان دكەن، كو یا دویری بەرچاڤە و برێیا پێستركان دچنە دناڤ ناوسكێ دا و تا سالا 2030 كاراكتەرا وی دمینتە د حالەتێ سوباتێ دا. هوسان ب تەكنیكەكا جوان یا ڤەگێرانێ، رێڤەبەریا شوونواران دگەهیتە سەر وی لەشێ مومیاكری: (ناوسكەك یا ل زنارێ سۆر..... جارەكێ من خوە داهێلایێ، بەلێ ژبلی تەرمەكێ هشكارە چو تێڤە نەبوو) لاپەر 55. ئەڤ مومیایە دبیتە جهێ دەنگ و باسێن گەرم و زانایێن شونواران ژ هەمی جیهانێ و كەسێن ئاینی و میدیا ناڤخوەی و جیهانی پێڤە مەحتل دبیت، دێ چاوان ڤی لەشێ هشككری گیانی بو زڤرینن، ئەڤە ژی بەشەكێ خوش ژ رۆمانێ ڤەدگریت، تا زانا دگەهنە ڤێ بریارێ: (بریار هاتە دان.... وەكو تاریگرادان، لەشێ من ئاڤ بدەن) لاپەر 61. ل هشیاربوونا خوە ژی، ژیێ وێ ل وی جهی یێ راوەستای، دەما لەشێ وێ هاتیە هشككرن! هیچ تشتەكی ژ چارەنڤیسێ دكتور سەلیم نزانیت، ژیانا وێ ئاسایی دبیت و دەیكا وێ دبێژتێ: (ژن بۆ شووكرنێ یە و زەلام بۆ ژنئینانێیە) لاپەر 71. لێ ئەڤ شووكرنە دومێ ناكێشیت و هوسا دبێژیت: (تشتێ ئەز گەلەك هەر پالددام جارەكا دی خوە هشك بكەم، ترسا من بوو ژ ئاڤس بوونێ. ئەرێ هەكە ل بێزاریێ من زارۆكەك بوو). لاپەر 76. ئەڤ هزرێن هەنێ بیروكەیا دوبارە خوە هشككرنێ دئێختە دمەژیێ وێ دا و ڤێجارێ دەما هشیار دبیت، دنیا یا بویە خەرابە و مروڤایەتی لێنەمایە، پێنەڤێت ئەڤێ ژی هوستاكارێ بۆ دڤێت و سەرچەق ژ رۆمانێ دچن.
دەركەتن ژ تێكستی:
ل گەلەك شانوگەریان، ژ نشكەكێ ڤە ئەكتەرەك ژناڤ رونشتیان دەردكەڤیت و ب لڤین و ئاخفتنێن خوە، بەرەڤ دەپێ شانوێ دچیت، دڤێ رۆمانێ ژی دا تەكتیكەكا وەسان دكەڤیتە بەرچاڤێن مرۆڤی، لێ بهزرا من یا سەركەفتی نەبویە، ژبەركو، ئەگەر ئەو پەرەگراف بو زمانەكێ دی بهێتە وەرگێران و دڤیابا نڤیسەرێ رۆمانێ ئەو هزرە كربایە، هینگێ چ رامانا خوە نامینیت و رەنگە وەرگێر ژی نەزانیت، چاوان مامەلێ دگەل دا بكەت، هەر وەكو نڤیسەر بڤی رەنگی خوە تەحشی رۆمانێ دكەت و دبێژیت: (دەستوور هەیە وەكو چیرۆكنڤێس گۆتنەكێ ببێژم و خوە بكەمە دناڤ چیرۆكێدا؟ من های ژ وە نینە بەس دێ هەر یا خوە بێژم: خودێ خێرا كوردێن دەرڤە و باكۆری نە نڤێست ئەم ژ پەیڤا پێشەرۆژ زربەهركرین، نە خوە دا ل شوونا زەمانێ دەقنانۆسی بێژم، پێشەرۆژ. نە ترسن ئەز درێژتر لێ ناكەم و دێ خوە ژ ناڤ چیرۆكێ دەرینم) لاپەر 44. خوە نڤیسەری راستە خوە ژناڤ چیروكێ هەلاند، بەلێ كی هزرێ ل خواندەڤای بكەت!!.
خواندن و پێشبینی:
جارێ ئەگەر رۆمانێ بهەلسەنگینین، ژهەمی لایەكی ڤە رۆماننڤیسی ئافراندن یا كری و یێ شیایی ب زمانەكێ جوان و رەهوان رۆمانا خوە بنڤیسیت و چەندین بابەتان بینیتە بەرچاڤ و ب تەكنیكەكا جوان و مفا وەرگرتن ژ روودانێن مێژوی و دەڤەرێ، رۆمانەكا جوان دانیتە بەر دەستێ خواندەڤای، ئەڤە ژبلی كو شێوازێ رۆمانا زانستی تشتەكێ نوی بو لڤێ دەڤەرێ! لێ تشتێ من دڤیا ئەز د خواندنا ڤێ رۆمانێ دا ببینم و ئەز بێهیڤی كریم، پێشبینی و خواندنا رۆماننڤیسی یە بو ئایندەی، ژ سالا 2015ێ تا سالا 2030 هیچ گوهورینەك نە هاتیە بەحسكرن، د دەمەكیدا پێشكەفتن و تەكنەلوژیایێ هەمی تشتەك یێن ڤەگرتین و ئەو تشتێن دهزرا كەسێ دا نەبن، زانست یێ دگەهیتێ، پا بو 15 سالێن دی دێ چ هەبیت! دا چەند یا جوان بیت نڤیسەرێ رۆمانێ شیابا خەیالا خواندەڤایێ خوە ل دویڤ پێشبینیا خوە بو ئایندی بربایە و ئەز باوەرم ئەو پێشبینی تا چەندین رۆژان و حەفتیان، دا دگەل خواندەڤای مینن، ئەگەر راست ژی دەركەتن یان نزیكی راستیێ ژی ببان، دا بیتە ئێك ژوان كەسان كو بشێن خواندنێ بدەنە سوبەهی و سالەكا دی و ئایندەی. هەر چەندە نڤیسەر دپێشگوتنێ دا دبێژیت: (بۆ من وەغەر ل ئەڤێ دەڤەرێ یاری بوو، بۆ تە ئەز نزانم دێ چ بت...). بو مە یێ خواندەڤان ژی هەر ئەو یاری بو، لێ دا ئەو یاری چەند یا خوەش بیت، ئەگەر تە ئەز دوێ یاریێ دا، بو چەندین حەفتیان ب پێشبینیێن خوە ڤە مژویل كربام!!.
• مرۆڤێ بەلەچەك، رومان، فازل عومر، دەزگەهێ نالبەند یێ چاپ و وەشانێ، چاپا ئێكێ 2017 چاپخانا هیڤی – هەولێر.
• درۆژناما ئەڤرو ژمارە 2085 یا رۆژا 4/4/2017 هاتیە بلاڤكرن.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق