عبدالرحمن بامه‌رنى
دا مرۆڤ بشێت د دەوروبەرێن خوە بگەهیت، دڤێت پەیوەندیەكا دروست دناڤبەرا مرۆڤی و ژینگەها دەوروبەردا هەبیت، هەر كەسەك ژی ژ گوشەنیگایەكێ لڤێ پەیوەندیێ دنێریت، ئەركێ نڤیسەری یە دخولقاندنا دەقێ خوە دا، گرنگیێ بڤێ پەیوەندیێ بدەت. ژبەركو رۆماننڤیس بخوە خولقێنەرێ دەقێ خوە یە، ل سەر وی پێدڤی یە بەری دەست بنڤیسینا رۆمانا خوە بكەت، شارەزای دوی بابەتی دا هەبیت ئەوێ رۆمانا خوە ل سەر ئاڤادكەت، ئەڤە دهەمی بیاڤەكێ ژیانێ دا هوسانە، كەرەستە گرنگە، ژبەركو چ كار ب ئاسانی ناهێنەكرن، ئەگەر كەرەستێن پێدڤی ل بەر دەستێ مرۆڤی نەبن، تشتێ رۆماننڤیسی ژ كەسێن دی جودادكەت ژی، شارەزایا وی یە دچاوانیا دروستكرنا ئاڤاهی ژ وان كەرەستێن ل بەر دەست، هوسان هوستاكاری پەیدا دبیت و نڤیسەر پەیدا دبیت و رۆماننڤیس پەیدا دبیت و تا دوماهیێ. دخواندنا رۆمانا (میولودیا بێدەنگیێ) دا، كەرەستێن د نڤیسینا رۆمانێ دا هاتینە بكارئینان، رۆژانە دكەڤنە بەر چاڤێن مە، چ ئەمێن خواندەڤان یان هەر كەسێ گوهێ وی ل روودان و سەرهاتیێن ژ دەرڤە دهێنە روودان و دووڤچوونا وان بكەت، یا دروستتر ئەگەر بێژم، سەرهاتیا رۆمانێ، سەرهاتیەكا زورا ئاساییە ژبلی ئەو روودانێن جهێ گومانێ لدەف خواندەڤای دروست دكەن، نڤیسەر دڤێ رۆمانێ دا، روولی ددەتە خواندەڤانی، كو دگەل رودانان یێ بەردەوام بیت، ژبیرنەكەین ژی، خواندەڤان دپروسا خواندنێ دا، خولقێنەرێ بریاردانێ یە ل سەر كەساتیان و خوشی و نەخوشیا دەقی.
(هەر هوسایە ژی، ئەگەر نڤیسەرێ رۆمانێ نەشێت شەنگستەیەكێ وەسا دروست بكەت، هینگێ چ جوداهی دناڤبەرا رۆمانێ و چیرۆك و چیڤانۆكێن بەردیواران دا نامینن!).
رۆمان بكۆرتی:
نڤیسەرێ رۆمانێ، سەرهاتیا رۆمانا خوە ل سەر دوو لایەنان دابەشكریە، ئێك: كارێ ناڤ بازاری و زارۆكێن هەژار و ئەڤێن كارێن بویاخچیێ دكەن و ئەو ژیانا خوە چاوان دەرباز دكەن و چ هەڤركی دكەڤنە بەر سینگا وان، دوو: قوتابخانە، ل قوناغا سنێلەیێ ژی بو سنێلەكێ شنوی هایش خوە دبیت، ماموستایا ژن و ب تایبەتی ئەگەر یا جوان بیت، دبیتە جهێ سەرنجا وی و نڤیسەرێ رۆمانێ زومەكێ دئێختە ل سەر ڤێ داخباربونێ، تشتێ ڤان هەردوو خالان ژی پێكڤە گرێددەت، خێزانا وی سنێلەیە، دەما رۆژەكێ خەبەرێ نەخوشكەفتنا بابێ وی دهێتە گوها و ئەڤ بابە دایكەكێ و خووشكەكا قەیرە و برایەكێ شەلەلی دهێلتە بهیڤیا ویڤە و وەغەرێ دكەت و بەرپرساتیا هەلگرتنا پرێڤەبرنا خێزانێ دستوێ وی دا دمینیت. تا ڤێرە سەرهاتیا رۆمانێ دشێت گەلەك بابەتان هەلگریت و نڤیسەرێ رۆمانێ ژی، لدووڤ دەستهەلیا خوە، گەلەك بویەر پەلكێشكرینە و بوینە كەرەستە بو رۆمانا وی. دا كو ئەڤ رۆمانە بشێت ببیتە هەلگرا بابەتەكێ جوداتر ژ ئەڤا ژ دەرڤەی كولانێ دهێتە گوهێن مە، كەسەكێ دی دهێتە دناڤ رۆمانێ دا و ئەو كەس ماموستایا وی دخازیت و هەردوو بەرهەڤیان دكەن، كو شەهیانا خوە بكەن. تشتێ ڤێ سەرهاتیێ ژی جودا و بالكێش دكەت، ئەو زەلامێ هەنێ بابێ وی سنێلەیە و هێشتا یێ ساڤا، بۆ چارەنڤیسەكێ نەدیار دهێلیت، ئەو ژی پشتی هەڤژینا وێ ددەستێ مرۆڤێن وێ دا دهێتە كوشتن و خەبەر دگەهیتە وی و ئەو بەرەڤ وەلاتێن بیانی دچیت، كو ئەو ژی نەهێتە كوشتن. تشتێ دیێ بالكێش درۆمانێ دا، ئەو ماموستایا ژن تا وی راددەی ئەو سنێلە داخازا هەڤژینیێ ژێبكەت، ناڤێ دەیكا وی یا دروست ل سەرە، نڤیسەرێ رۆمانێ گومانێ لدەف خواندەڤایێ خوە پەیدا دكەت، كو ئەو عەشقا ڤی سنێلەی بو ڤێ ماموستایێ هەلگرتی چ جورە عەشقە و وەسا بو دچیت، كو دلوڤانیا دەیكێ سەر ژ حەژێكرنا دلینیێ ستاندیە. لدوماهیا رۆمانێ ژی دەما ئەو ماموستا دروودانەكا ترافیكێ دا گیانێ خوە ژ دەست ددەت، ئەو سنێلە ژی بهەمان شێوە قەستا وێ جاددەیێ دكەت، ئەڤا رویدانا ترافیكێ لێ دروست بوی و وی سنێلەی دڤێت هەمان چارەنڤیسێ ماموستایا وی بهێتە سەری، كو ئەگەرێ رودانا ب سەرێ ماموستا وی هاتی بۆ خوە دزڤرینیت.
(خوە دڤێت نڤیسەرێ رۆمانێ ژی سەرهاتیەكا وەسا بنڤیسیت، كو قەبارێ روودانان مەزن و سەرنج راكێش بكەت، دا ئەو سەرهاتی ژ ئێكا ئاسایی جودابیت!
هونەرێ نڤیسینێ:
ئەگەر یێ راستگو بم دنڤیسینا خوە دا، ئەز یێ دوو دل بوم كا بەردەوامیێ بدەمە خواندنا ڤێ رۆمانێ یان نە، ژبەركو هەر ل دەستپێكا رۆمانێ ئەز ل هندەك رستان هلنگفتم، كو گومان لدەف من دروستكرن كو نڤیسەرێ رۆمانێ خوە ب نڤیسینا رۆمانێ ڤە ماندی كربیت، گەلەك رستە كەفتنە بەر چاڤێن من، كو دڤیابا جوانتر هاتبانە دارشتن، ئەگەر ژ دیاریێ دەست پێبكەین، كو بڤی رەنگی هاتیە نڤیسین (وان زارۆك و سنێلە و گەنجێن دهەژاری و بێزاریێ دا دژین ل وەلاتێ من). یا دروستتر (وان زارۆك و سنێلە و گەنجێن ل وەلاتێ من دهەژاری و بێزاریێ دا دژین)، ئەڤە ژی رەنگە زێدەتر گرێدان بو سەربورا من یا كارێ روژنامەڤانی ڤەگەریت ژ زمانی، ژبەركو تا هەر مانشێتەك یان هەوالەكێ روژنامەڤانی مە نڤیسابا، مە چەندین جار لێزڤرین بو دكر، بهزرا من نڤیسەرێ رۆمانێ دشییا زێدەتر ل سەر رۆمانا خوە راوەستیت و لێزڤرینان بو بكەت و باشتر موخل و بێژینك بكەت.
(خوە سنعەتكاری و دەستهەلیا نڤیسەری دارشتن و یاریكرنە ب پەیڤان، ئەگەر نە، چ جوداهیا ئاخفتنەكا كولانكی دگەل یا نڤیسەری نابیت!)
باگراوەندێ رۆماننڤیسی:
بۆ گەنجەكی سەرهاتیا رۆمانا وی نزیكی تەمەنێ وی بیت، مەبەستا من تەمەنێ كاراكتەرێ رۆمانێ، گەلەك ئاستەنگ ناكەڤنە درییا نڤیسەرێ رۆمانێ دا، ژبەركو ژیانا گەنجاتیا وی و ئەو ژینگەها ئەو تێدا دژیت، كو هەمان ژینگەهە یا كاراكتەرێ وی تێدا دژیت و ب چاڤ دبینیت، نزیكی ئێكن، لێ ئەڤە نابیتە ئەگەر كو باگراوەندێ هەمان نڤیسەر یێ زەنگین بیت و فەرهەنگەكا زمانی یا باش ڤێ هەبیت، ئەڤە ژی بهزرا من بو كەمتەرخەمیا نڤیسەری ڤەدگەریت، كو دڤیابایە بەرەڤ هەلبژارتا پسیاركرنێ ڤە چووبایە، ئەڤە ژی هندەك نمونە: وەك: (چوو نك وێ دارێ، دوو سێ كتكێن هژیرا كرن و دگەل خوە ئینان)، لاپەرە 13. یا دروستتر گوتبا دوو سێ كتێن هژیرا كرن، ژبەركو كتك دكەڤنە عەردی دەما زێدە دگەهن و ئەو بخوە ژ دارێ دكەڤن یان ڤێ نمونێ: (پشتی دوو سێ قورمەكێن لاو ژ جگارا خوە هەلكێشاین) لاپەرە 20. یا دروستتر (پشتی دوو سێ قورمەكێن لاو ل جگارا خوە داین)، یان گوتبا (دوو سێ فرەكێن لاو ژ جگارا خوە هەلكێشاین). یان ڤێ نمونێ: (كوچكێ بیرهاتنێن وی كەلی یە ڤە) لاپەر 45. یا دروستتر: (كوچكێ بیرهاتنێن وی گەش بویە ڤە یان هلبویەڤە).
(خوە مەرج نینە نڤیسەر هەمی تشتەكی و هووردەكاریەكێ ژ ژیانا كومەلایەتی بزانیت، لێ دهەمان دەم ژی دا، نابیت یاری ب ئیدیەم و گوتنێن كوردی بهێتەكرن).
نە وەكهەڤی در‌ومانێ دا:
مەرج نینە هەردەم نڤیسەرێ رۆمانێ شروڤەكرنێ بدەتە بویەران، دا بشێت چاڤرونیێ لدەف خواندڤای نەهێلیت، لێ رۆمانا تێروتەسەل، ئەو رۆمانەیە یا بشێت خواندەڤای بخوە ڤە گرێبدەت، تا رودان دخەیالی ژی بن، لێ نەبنە جهێ گومانێ و پرسێ بو وی! ئەڤ پرسێن خواندەڤای بڤێت ژ نڤیسەرێ رۆمانێ ژی كەت، وەك، دەما دلداری دژوورا ماموستایان ڤە پاكیتا بەقلاوێ ژ دەستێن دلڤینێ ئێخستی و بۆ چەند رۆژان ژ قوتابخانێ دووركەتی، بریارا (فەسلكرنا) وی ژ قوتابخانێ هاتەدان، چاوان و ب چ شێواز دلدار ڤەگەریا قوتابخانێ؟ پسیارەكا دی، كوڤان بابێ دلداری دەما زڤریە وەلاتی و هیڤیا وی یا سەرەكی دلدارێ كورێ خوە ببینیت، كو چ تشتەكی ژ چارەنڤیسێ وی نزانیت، خو مالا خالێ وی ل وی گوندی بویە و ب هیچ رەنگەكی ئاماژە بو ڤێ لێگەریانێ نەدایە! خالا ژ هەمیان گرنگتر، كو نەشیام خوە رازی بكەم، داخباربونا دلداری ب ماموستایا ویڤە و تا وی راددەی داخازا شیكرنێ ژێبكەت، نڤیسەرێ رۆمانێ ئەو داخباربونە بەرەڤ حەژێكرنا پەیوەندیا كوری و دەیكێ ڤە بریە، هەر وەكو كوڤان بابێ دلداری حەز ژ وێ ماموستایێ كری، كو رەنگێ هەڤژینا وی د دا!!
(خوە نڤیسەرێ رۆمانێ ژی ب ئەنقەست وەكریە، خواندەڤانێ خوە ئێخستیە دگومانا داخباربونا سنێلەیان دا، دناڤبەرا حەژێكرن بو دەیكێ یان بو دلینیێ بیت).
• نیوار ئەمین، میلودیا بێدەنگیێ، رۆمان، 184 لاپەر، چاپا دوێ، چاپخانا هیڤی.
• د روژناما ئەڤرو ژمارە 2065 ل روژا 28/2/2017ێ دا بلاڤبویە.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق