دەرسۆكسۆر.. رۆمانەك ب شێوازێ ژیاننامێ یان ژیاننامە ب شێوازێ رۆمانێ

عبدالرحمن بامەرنی

رۆمانا دەرسۆكسۆر ، كارێ ئێكێ یێ نڤیسەر (سادق سالح)ە و ھەر چەندە ل سەر بەرگێ پەرتووكێ نەدانایە كانێ چ جورەكێ ڤەگێرانێ یە، لێ ئەڤ جورێ نڤیسینێ كو نێزیكی ڤەگێرانا سەربورانە، دچیتە د قالبێ رۆمانا ڤەگێرانا ژیانناما خوویاتیدا و ئەگەر نڤیسەری ناڤێ (رۆمان) ل سەر پەرتووكا خوە دانابایە، بدیتنا من چ كێماسی نەدبوون، بەلكو بەرۆڤاژی راستە رۆمانەكا ڤەگێرانا ژیانناما خوویاتییە، لێ ب تەكنینەكێ ھاتییە نڤیسین، كو خواندەڤان ھەست ب ماندیبوونێ نەكەت و روودانێن ڤەگێرانێ وی دگەل خوە ببەن. لدوور رۆمانێ و رۆمانا ڤەگێرانا ژیاننامێ، رەخنەگران دیتنێن جودا ھەنە، نڤیسەر و رەخنەگر (عەبدولرەحمان مونیف) دبێژیت: "رۆمان ژیانناما كەسەكییە، كو چ ژیان نەبن و (جورج مای) د پەرتووكا خوەدا دبێژیت: "رۆمان و ژیانناما خویاتی دوو تشتن نوونەراتیا دوو جەمسەرێن ئەدەبی یێن جودا دكەن"، و (سولتان بن سەعد قەحتانی) دبێژیت: "رۆمان ب چ رەنگان ژیانناما خویاتی نینە و ژیاننامە ژی نابیت رۆمان بیت".

كی مالێ پرێڤەدبەت ژن یان زەلام؟

عبدالرحمن بامەرنی

ئەم ل جھەكی دروینشتی بووین و بۆ سوحبەتا ژن و مێرەكان، ژنێ گوت: ماموستا من گوھێ خوە ددا رادیویێ و بەحسا ئەرك و مافێن ژنان دكر، دگوت ل سەر زەلامی پێدڤییە كو داینەكێ بۆ زارۆكان بینیت و خوە ل سەر ژنێ نینە خارنێ ژی بۆ زەلامی دروست بكەت، دڤیا ڤێ پرسێ بكەتە بەھانە و بەرسڤەكا لدویڤ دلێ خوە ژمن دڤیا. من گوتێ بەس من ژی ل رادیویەكێ گوھێ خوەدایێ دگوت، مافێ زەلامییە چار ژنان بینیت!

ھەر چاوا بیت دگەل كەنیەكا ژ دلا زەلامێ وێ، سوحبەت زوی ھاتە ڤەبرن، لێ یا گوتیە من ماموستا و ھەر چنەبیت دڤێت ھندەك سوحبەێتن سەركەفتنا خێزانێ بۆ بكەم، من گوت: ھەر چەندە ژن و زەلام پێكڤە تەمامكەرێن ئێكن و پێكڤە خێزانێ برێڤەدبەن، لێ پرسیار ئەڤەیە، كی ژ وان ھەردووكان مالێ رادگریت؟

ئەز چ ژنان نائینم!

عبدالرحن بامەرنی

ھەڤالێ منە و ئەم دبێژینە ئێك پسمام ژی. دگەل ھەڤالینیا خۆش، مرۆڤ خێزانێن ئێك ژی ناس دكەت و من و برایێ وی ژی تێكەلی دگەل ئێك ھەبوو و برایێ وی چبوو د سەر سیھـ سالیێدا، لێ ھێشتا یێ زگورد بوو و كەیفا وی ئەو بوو، دەما ل كافیێ دروونشتە خارێ و نارگیلە دكێشا. ئەو كافیا ئەز ژێ دبێژم، كافیێن ناڤ بازاری نەبوون و قەستا جھێن خۆش دكر، ھەكو ئەم ب كولانكی دبێژینێ جھێن (راقی). كابرایی منەت پێنەبوو و ژبەركو چ بەرپرسایەتی ل سەر ملا نینن، ئێدی وەك وی دڤێت دێ بۆ خوە خۆش دكەت، لێ ڤێ خۆشیێ برایێ وی یێ مەزن نە ئارام دكر و جارەكێ گوتە من، ئەر تو بۆچی جارەكێ دگەل برایێ من نائاخڤی و بێژیێ بۆ خوە ژنەكێ بینیت؟ ئەم ھەڤالین و نەخۆشیا وی یا منە و تێكەلیێن من ژی دگەل برایێ وی تێكەلیێن رێزگرتنێ نە و من گوتێ بلا.

وێنەكرنا كەساتیێ كورد د رۆمانا دەڤەرا بادینان دا

عبدالرحمن بامەرنی 

پێشەكی:

دروستكرنا كەساتیەكی بۆ رۆمانێ، لدویڤ وێ چەندێ دمینیت، كا دێ نڤیسەرێ رۆمانێ چاوان كەساتیێ خوە د رۆمانێ دا تەوزیف كەت و پێشكێشی خواندەڤانی كەت، ئەڤە ژی لدویڤ شیان و دەستھەلیێن وی دمینن.  ژبۆ وێ ژی بزانین رۆمانڤیسێ كوردێ دەڤەرا بادینان، ل سەر چ بنەما كەساتیێ رۆمانا خوە دەست نیشاندكەت و رولی پێددەت و ئایا تاكێ كورد ھەبوونا خوە دناڤا رۆمانێن ویدا ھەبوویە یان نە؟ ئەڤ نڤیسینە دێ بەشەك بیت ژ بەرسڤا ڤێ پرسیارێ.

 

وێنەكرنا كەسایەتیێ:

دروستكرنا كەسایەتیەكی د رۆمانێدا، ھەلبژارتییا نڤیسەرێ رۆمانێ بخوەیە، كا چ جورە كەسایەتی وێنە بكەت و چ رۆل بدەتێ. (محەمەد عەباس) نڤیسەر و رەخنەگرێ سعودی، لدوور كەساتیێ دبێژیت: "كەسایەتی جھەكێ گرنگ د ژێرخانا رۆمانێ دا دگێریت، د ئالیێ بابەتیدا، ئەو ئالاڤەكە كو رۆماننڤیس پێ دەربرینێ ژ دیتنا خوە بكەت و ژ ئالیێ ھونەریڤە، ئەو ھێزەكا پالنێنەرە، كو ھەمی تەوەرێن ڤەگێرانێ لدوور دزڤرن[1]".

نھێنیا خۆشییا ژیانێ

عبدالرحمن بامەرنی

ئەگەر تە بڤێت خوش بژی و جوان بژی و تێر بژی، دڤێت تو نھێنیێن ژیانێ بزانی! دا بابەت زویتر و باشتر بگەھیت ژی، ئەز دێ ژھندەك نموونان دەستپێكەم. بابەكی بەردەوام دگوتە كورێ خوە كو وەختێ وی و ژنانە، ھەر جار دا ڤێ داخوازیێ ژێكەت كا وی چ كچ دڤێت؟ ئەو دێ چن بۆ خازن. لێ كورێ وی ھەر جار دگوتێ، ھێشتا من چ كچێن بدلێ خوە نەیتنە. پیرەمێرەك ل نەخوشخانێ ل ھنداڤێ پیرەژنا خوە بوو، كو ددەمژمرێن دوماھیێ دا بوو ژ ژیێ خوە. ئەڤە (68) سالە ئەو دگەل ئێكدا و بۆ ئێك جار ژی ھەست پێ نەكریە، كو جارەكێ ژی ناكوكیەك دناڤبەرا واندا دروست ببیت و بۆ ببیتە جھێ نیگەرانیێ و ئایا نھێنی د چ دایە؟ ئایا ژبەركو ڤی پیرەمێری ھەلبژارتنەكا جوان كربوو، ئەو ژی وەكی ڤی گەنجی ل كچێن باش و یێن نموونە دگەریا؟ نەخێر، دەما بابێ وی ژێ پرسیار كری، كا تە چ جورە كچ دڤێت ھەڤژینیێ دگەل پێكبینی؟ گوتێ: من دڤێت من ژیانەكا بێ سەرگێژی ھەبیت و كێشە دناڤبەرا مەدا نەبن. بابێ وی گوتێ: ئەڤە گەلەكا ب ساناھییە، كا ھەرە كاغەزەكێ و قەلەمەكی بینە. ئەو ژی چوو ئینان و گوتێ كا ناڤێ خوە ل سەر بنڤیسە؟