عبدالرحمن بامەرنی
ئێك ژ رەگەزێن گرنگ كو ژانرێ رۆمانێ پشت بەستنێ ل سەر بكەت، ئەو زنجیرە رویدان و سەرهاتن، یێن ئەو رۆمانە بخوە ڤە دگریت. بەرچاڤكا جادۆیی یا روماننڤیس (حەسەن ئیبراهیم) ژی، ئێك ژوان رومانانە یێن مشت ژ رویدان و ڤەگێران، كو ئەم دشێین پالدەینە ناڤ كوما رومانێن لڤوك و پری رویدان. خواندەڤا ژی دخواندنا رومانێن ژڤی رەنگی دا، هەست بدوو دلییێ و ڤەقەتیانێ ناكەت و حەز دكەت، تا دوماهی لاپەر، دگەل نڤیسەری و زمانێ وی یێ دارشتنێ ددروستكرنا رویدان و سەرهاتیان دا بمینیت. ئەڤ سەرهاتی و رویدانێن هەنێ ژی، خوە دوان كەساتی و دایەلوكان دا دبینن، یێن روماننڤیسی ژ دورهێلی هەلگرتین، ئەو دورهێلێ ئەم خوە دناڤ دا دخاپینین و روماننڤیسی ب شارەزایانە، شیایی وان گرێكان ڤەكەت، یێن ئەم نەشیاین هزرێ ژی تێدا بكەین و روژانە ئەم درەوان پێ لخوە و كەسێن دەوروبەری خو دكەین.
روماننڤیسی سەنگا رۆمانا خوە، ئێخستیە سەر جادوگەریا بەرچاڤكەكێ و دا ئەو بەرچاڤكا هەنێ بشێت وان راستیان ئاشكەرا بكەت، یێن روماننڤیسی مەبەست پێ هەی، نڤیسینا رومانێ پێدڤی بدوو كاراكتەرێن سەرەكی هەبویە، ئێكەم كاراكتەر، ژێدەرێ وێ بەرچاڤكێ بویە و باوەریێ بو خواندەڤایێ خوە دروست بكەت، كو یابان ئەو وەلاتە یێ دشێت هەمی تشتان دروست بكەت و بتایبەت وان تشتێن دخەیالا مروڤی دا نەبن. دووەم كاراكتەر ژی، قارەمانێ رۆمانێ یە و دێ چاوان ئەڤ كەسە شێت وێ بەرچاڤكا جادویی ئێختە دخزمەتا وان رویدان و سەرهاتیێن مەبەست پێ هەی، كو روماننڤیسی پەیامەك لپشت هەبویە. كورتیا رومانێ بڤی رەنگی یە.
ئێك ژ كورێن دهوكێ ل وەلاتێ ئەلمانیا پەنابەرە و لوێرێ خودان هەڤژین و زاروكە، كارێ وی شوفێرێ تەكسیێ یە. ل سەر كاری، گەشتیارەكێ یابانی ژێ داخواز دكەت، كو وی ل جهێن گرنگ و دیروكی یێن وی باژێرێ ئەو لێ دژیت بگێرینیت. برییا وی گەشتیاری، چەندەكێ ژ وەلاتێ ئەلمانیا بەحس دكەت و بتایبەت ئەو باژێرێ لێ دژییا و بەحسێ هندەك ژ كەلتورێ وی باژێری دكەت و هندەك رویدانێن مێژویی. ئەو پیرەمێرێ یابانی، بەرچاڤكا خوە دهێلتە دناڤ ترومبێلا وی دا و ژ زمانێ وی و زمانێ زاروكێن وی دیار دبیت، ئەوێ بەرچاڤكێ نهێنیەكا جادویی ل پشت هەیە و دشێت هزرێن خەلكی نیشان بدەت. ڤێ نهێنیێ دگەل خوە دا دهێلیت و بریارا ڤەگەریانا چەند روژی بو وەلاتێ خوە یێ دایك ددەت و راستیا مروڤ و هەڤال دوست و خەلكێ باژێرێ خوە بزانیت. ڤێ گەشتێ دكەت. ژ ئێكەم دەركەتنا خوە ژی، هەر گاڤا وی ڤیا بەرچاڤكێ دكەتە بەرچاڤێن خوە و هزرێن خەلكی دخوینیت. هزرێن خەلكێ وی وەلاتی بەرامبەر پەنابەران، دفروكێ دا و ل وەلاتێ توركیا و نەڤیانا وان بەرامبەری كوردان. ل دهوكێ و دناڤ تەكسیێ دا و ل مال. هزرێن برایێن خوە و یێن پسمامێن خوە. لڤان هزران هەمیان دڤەجنقیت دەما راستیا وان بەرامبەری خوە دزانیت و كا چەند حەز ژوی دكەن، ژبەركو پارە دگەل وی دا هەنە، چەند حەز ژ مرنا وی دكەن، كو مال و ملكەتێ وی ل سەر ناڤێ وان بمینیت! كەس هزرێ ل قەنجیێن وی ناكەت، وی گەلەك دەستێ هاریكاریێ بو هەمیان درێژكریە و دیت چ تشت ژوان ل پێش چاڤێن وان نینن. حەزدكەت برییا ڤێ بەرچاڤكێ نزیكترین هەڤالێ خوە تاقی بكەت و بێی سلاڤكرن ژمالا وی دەردكەڤیت، پشتی زانی، هزرێن وی بەرامبەر وێ هەڤالینیێ چنە. بەرەڤ دەزگرا خوە یا جاران چوو و بەلكی هندەك ژ حەژێكرنا وان لدەف وێ مابیت، هزرێن وێ خواندن و زانی وێ چ خیانەت دگەل وی دا كریە و یا كەیف خوەش بو، كو دگەل وی نەبویە هەڤژین. قەستا مزگەفتێ كر و هزرێن مەلایی خواندن و چەند سوفیەكێن ل رەخێن خوە ئەڤێن بو نڤێژا ئەینیێ هاتینە مزگەفتێ. چوو ناڤ بەهیەكێ و هزرێن خودانێن مری و بەهیچنان خواندن، هزرێن وان، ژ ملكەتا مری و هەڤژینا وی دەرباز نەدبون. چوو ناڤ شاهیەكێ و بزانیت بیك و زاڤا چ هزر دكەن، ل خوشترین روژێن وان، كو هەمی كور و كچەك خەونان پێڤە دبینن و دڤێ روژێ دا دوو كەس دبنە تەمامكەرێن ئێك، ئەو ژی داوەتا وانە، هزرێن وان ل ئێك نینن و هەر ئێكی هزرەك دی د سەری دا یە و زاڤای یارا خوە هەیە و بیكێ ژی دەزگرێ خوە. هزرێن سەركردێن وەلاتی دخوینیت و هزرێن وان ژ پیلە و پارە و ناڤ رانێن ژنان دەرباز نابن. بێ ئومێد دبیت، دڤێت برەڤیت، هزرێن خەلكی چ راستی دپشت را نینن، هەر ئێكی ئالیەكێ دلێ وان رەشە.
چەند ئەنجام:
دخواندنا ڤێ رۆمانێ دا چەند راستیەك دكەڤنە بەر چاڤێن خواندەڤای، ژوان راستیان ژی. ئێك: ئەڤ كەسێن ل وان وەلاتان دبنە پەنابەر، بتنێ سەرێ وان دكەڤیتە دكارێ وان را و ئەو خەونێن ژبو دەربازی سنوران بوین، كو ل وەلاتێ دایك نەشیایین بدەست خوە ڤە بینن، ژبەر هندێ ژی كێم جاران ئەڤ كەسێن ڤەدگەرن، بەحسێ موزەخانە و جهێن شینواری و مێژویی بو مە ڤەدگێرن. دوو: بەرێخودانا خەلكێ وان وەلاتان، لڤان پەنابەران، بەرێخودانەكا نزمە و حەزناكەن تێكەلیا وان بكەن و بچاڤێ كێم ل وان سەحدكەن. سێ: بارێ ئابوری یێ نەخوش یێ پشتی سەرهلدانێ ئەم یێن فێركرینە تشتەكی، كو هەر كەسێ قەستا دەرڤەی وەلاتی بكەت یان كەسەك ل مالا وی ژ دەرڤەی وەلاتی بیت، یان كو ئەو كەس خودان (یورو و دولارە) و خەلك هزر دكەت، ئەو دولاران ڤێكددەن و دەما دهێن ژی، بتنێ چاڤێن وان ل بەریكێن وانە. چار: ئەڤ كەسێن ل وەلاتێن بیانی دبنە پەنابەر، نەشێن قەستا وەلاتێ خوە یێ دایك ببن، ژبەركو، زاروكێن وان ل قوتابخانێن وان وەلاتان دخوینن و مەزنبونا زاروكان ژی ل وان وەلاتان و دوبارە ڤەگوهاستنا وان بو وەلاتێ دایك كارەكێ ئاسن نینە. پێنج: روماننڤیسی یێ شیایی برییا كاراكتەرێن خوە، بابەتەكێ گەلەك هەستیار بەرچاڤ بكەت، ئەو ژی (كومەلگەهـ، ئاین، دەستهەلات) رێگرن بەرامبەری مەدەنیبونێ.
پەیاما رۆمانێ:
هەر چەندە روماننڤیس د لایەنەكێ پەیاما خوە دا یێ سەركەفتی بو، كو بشێت باوەریێ بو خو دروست بكەت، كو وەلاتێ ئەو لێ پەنابەر، بو وی و خێزانا وی گەلەك باشترە ژ وەلاتێ دایك. لێ بهزرا من، ئەڤە بتنێ نیڤەكا راستیێ یە و ئەڤ كەسێن دەبازی سنوران بوین خوە ب هندەك بەهانەیان ڤە دگرن، كو جورئەت ناكەن، ڤەگەرن وەلاتێ خوە یێ دایك ڤە و ئەگەر وان هزرەك بو ئایندێ زارویێن خوە ل وان وەلاتان دانابیت ژی، لێ بهزرا من، ئەو زارو دەما مەزن دبن ژی، دێ دناڤ وان وەلاتان دا حەلهن و دێ بنە تشتەكێ ڤەقەتیایی و ژبیركری! دهەمان پەیاما خوە ژی دا، ئەگەر روماننڤیسی، ئەو بەرچاڤكا جادویی ل وی وەلاتێ لێ بویە پەنابەر بكار ئینابایە، ئەز باوەرم، دا بیتە ئەگەر كو گەلەك كەس هزرێ ل ڤەگەریانێ بو وەلاتێ دەیك بكەن و دبەرامبەر ژی دا، گەنجێن وەلاتێ سنور نە دبەرزاندن و پەنابەری نە دخواستن.
تێبینی:
*حەسەن ئیبراهیم، بەرچاڤكا جادویی، رۆمان، ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد، 2014.
دروژناما وار ژمارە 1428 دا هاتیە بلاڤكرن
%20copy.jpg)
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق