2017/06/24

راگەهاندنا ئەلەكترونی و مەدەنیبوون


عبدالرحمن بامه‌رنى


ئەز دڤێ‌ نڤیسینا خوە یا كۆرت دا، هند ل سەر رولێ‌ رێنیشاندەر و بسپورەكێ‌ دەروونی یان سیاسیەكێ‌ رۆژەڤێ‌ شروڤە بكەت نا راوەستم، هندی دێ‌ ل سەر دیتنێن خوە وەك رۆژنامەنڤیسەك و راوەستم و گرنگیا راگەهاندنا ئەلەكترونی د مەدەنیكرنا جڤاكی دا. پێنەڤێت بابەتێ‌ ژ هەمیێ‌ كێمتر دان و ستاندن ل سەر دهێتە كرن، بابەتێ مەدەنیبوونێ‌ یە، ئەڤە ددەمەكیدا ئەم ژ هەمی تشتەكی دی زێدەتر پێدڤی ئازراندنا بابەتێن ژ ڤی جوری نە، ئەگەر مێشكی بەراورد بكەین، دگەل پێشڤەچوونێن دی، وەك بلندبوونا ئاڤاهیان، بەرفرەهبوونا باژێران، هەبوونا سەدان جورێن ترومبێلین نوی، تەكنەلوژیا نوی و پێشكەفتی د هەمی بوارەكیدا، لێ‌ مێشك وەك خوە و چ گوهورین ب سەر دا نەهاتینە و هەمان عەقلیەتا سالێن هەشتیان و نوتان، هەمان عەقلیەتا باب سالاری، هەمان عەقلیەتا پەنابرن بۆ دەستهەلاتا عەشایری و هەمان عەقلیەتا مێشكەكێ‌ داخستی یێ‌ تەقەبوللا هیچ تشتەكێ‌ نوی نەكەت و هەولێن خوە گوهورینێ‌ ژی نەدەت. د عەقلیەتێن هوسان ژی دا، نە كومەلگەهـ دهێتە گوهورین و پێشكەفتنێ‌ بخوە ڤە دبینیت، نە زانینگەهـ دشێت زانستی بەرەڤ پێش ببەت و نە یاسا ژی دشێت رولێ‌ خوە یێ‌ دروست بگێریت و یاسا بۆ هەمی كەسان وەك ئێك نابیت. چارە چی یە؟ رەنگە بەرسڤا پسیارەكا بڤی رەنگی هند گرنگ نەبیت، ژبەركۆ ئەم ل بەرامبەری پسیارەكا دی یا كونكریتی نە، مەدەنیبوون ژ بو مە بوچی یە، ما ئەم وەلاتێن ئەوروپی نە!.
 جارێ‌ ئەم بتنێ‌ تورێن كومەلایەتی وەك میناك وەربگرین، خواندنەكێ‌ بدەینە پوستێن گشتی، زێدەتر هزر و بیر و بووچونێن خەلكی بەرەڤ چنە، ئەوی چ پروژە بۆ ئایندێ‌ خوە هەنە و چ تشتێ‌ نوی بۆ پێشخستنا كومەلگەهی ڤێ هەنە، ئەو چەند مروڤبوونێ‌ دپارێزیت و مروڤبوونێ‌ د دیدا وی دا چ رامانا خوە هەیە، ئەڤە لایەنەك و ئەگەر بەرێخوەبدەینە پتریا گوند و كومەلگەهێن دویری باژێری، دێ‌ بینین كو هێشتا ئەو فاكتەر بۆ بەرهەڤنەبووینە كو رێیێن پێشكەفتنێ‌ بۆ پەیدا ببن و ئەڤ پێشكەفتن و تەكنەلوژیا دگەهیتە وان ژی دێ‌ ب سەقەتی یان كێماسی گەهیتە وان و شوونا ئەو وێ‌ تەكنەلوژیایێ‌ ب رەنگەكێ‌ دروست و مفادار بینە دخزمەتا خوە دا، دێ‌ بینین یان نە دروست یان ژی كەتنە دبن شیرەتێن كەسانێن بەرژەوەندخواز و مێشك داخستی دا و شوونا ئەو تەكنەلوژیا بو وان ببیتە چاڤ و زمان و گوهـ، دێ‌ بینین بو وان بویە ژێدەرێ‌ گەلەك خەمان و ب وێرەكی نەشێن مامەلەكا دروست و بمفا ژێ‌ وەربگرن، دێ‌ گەلەك بهشیاری سەرەدەریێ‌ دگەل دا كەن، ئەڤ سەرەدەریا هەنێ‌ ژی دێ‌ بۆ بخرابی ڤەگەریت و دێ‌ برێكێن قەدەغە هێتە بكارئینان و هەر تشتێ‌ درێیا خوە یا دروست را نەگەهشت، دێ‌ شاكارێن خراب ژێ‌ دەركەڤن.
 ئەم چبكەین باشە؟ ئەڤە رەنگە ببیتە بەرسڤا چارە چیە ئەڤا ل پێشیێ‌ مە ئازراندی، دشیاندایە ئەم راگەهاندنا ئەلەكترونی بێخینە دخزمەتدا، ئەگەر بتنێ‌ ئەنترنێتێ‌ و مالپەر و سایتێن كۆمەلایەتی و تورێن جڤاكی وەربگرین، ئەڤرو لهەمی باژێر و باژێركان ئەنترنێت هەیە، ئەگەر مە هەوەكا رێكخستی هەبیت، چەندین چالاكڤانێن بوارێ‌ مەدەنی و رۆژنامەنڤیسێن چالاك و بسپورێن دەروونی، چ برێیا رێكخراوێن كومەلگەهێن مەدەنی بن چ ژی ژ لایێ‌ سازیێن رەوشەنبیری و پێگەهاندنێ‌ بن و بكەڤنە ناڤ ئەنترنێتێ‌ و ل سەر مالپەرێن جڤاكی و تورێن كۆمەلایەتی كار بكەن، ئەم دێ‌ شێین چ ئەنجام ژێ‌ بینین، ژلایەكی ڤە، چاڤرونیەك دێ‌ لدەف خەلكی پەیدا بیت و تایبەت تەخا گەنج و ژنان چ دی نابنە گەرەوێ‌ توندوتیژیێ‌، چاڤرونیەك دێ‌ لدەف خەلكی دروست بیت، كو برێیێن یاسایێ‌ پسیارا مافێ‌ خوە بكەت، دێ‌ رێ‌ ل پەیدابوونا هزرا گرتی و بەربلاڤبوونا هزرێن داخستی و گەمارگرتی هێتە گرتن و یا ژ هەمیێ‌ ژی زێدەتر، دێ‌ خەلك یێ‌ ئامادە بیت هزرا ئێك دوو قەبیلكرنێ‌ و پێكڤە ژیانێ‌ لدەف خوە پەیدا بكەن و هوسان ژی نیشانێن مەدەنیبوونێ‌ دناڤ خەلكی دا سەرهلددەن. 
ـ دروژناما (صباح كوردستان) ژمارە 10 روژا 18/6/20177ێ‌ هاتیە بلاڤكرن

ليست هناك تعليقات: