ئەڤرو (عەیدا نەبیا)نە

نۆكە ناڤێ وێ یێ كریە مەولید نەبەوی و لێ یا دروست، مە دگوتێ عەیدا نەبیا، بۆ من ھەردوو ناڤ ئێك رامان

دگەھینن، ئەو ژی ساخكرنا ڤێ رۆژێ یە و مە ھینگێ عاشورا ژی ساخدكر، ئەو رۆژا خودێ مووسا پێغەمبەر ژ فیرعەونی رزگار كری و ب شەڤێ ئەم چەند زارۆك، ھینگێ مە دگوتێ ئەم چەند (بچیك)دا ڤێكەڤین و چینە بەر دەرێ مالان، مە دگوت (عاشیرا عاشیرا.. مەمكێت داپیرا.. پەخكێت باپیرا.. بۆ مە كتك و ھژیرا) و ئەڤا ئەز ژێ بەحس دكەم مە ل بامەرنێ و بڤی رەنگی ئەڤ رۆژە ساخدكرن. بۆ عەیدا نەبیا، ئەم ئەڤێن ل سەرێ گوندی ل تاخێ گەلی، خوشییا مە ئەڤ رۆژە بوو، دایكێن مە خوارن دروست دكر، دكرنە ئامانەكی و مە دبرنە سەر بانێ (حەجی محەمەدێ توڤی) من بخوە یێ

میتا ڤەگێران د رۆمانا رەشكۆی یا (عبدالرحمن بامەرنی)دا

شەڤین مستەفا

مەبەست ب میتا رۆمانێ، ئێك ژ شێوازێن نڤیسینا جورەكێ رۆمانا تایبەتە، دگەل ڤەگێرانێ، نڤیسەر د پەیوەندییا راستەوخودایە دگەل خواندەڤای یان بەرێ وی ددەتە لاپەرێن بوری ژ رۆمانا خوە یان دێ كەڤیتە دانوستاندنێ دگەل ئێك ژ كەسایەتیێن رۆمانا خوە و ب ھاریكاریا ڤان تەكنیك و رێكێن جودا، چیرۆكا خوە ئاراستەی وەرگرەكێ ھوشمەند و زیرەك دكەت. ئەڤ جورە تەكنیكە ژی ژ نیشانێن پاشنویخازیێ نە د ڤەگێرانا رۆمانێدا. ئەڤ ڤەكولینا ل بەر دەست، لێگەریانەكە دناڤ رۆمانا (رەشكۆ)ی یا عبدالرحمن بامەرنیدا، لدۆر پرسیارا گریمانەیی یا ڤەكولین بزاڤێ دكەت بەرسڤێ بۆ دروست بكەت، ئایا عبدالرحمن بامەرنی د رۆمانا خوە (رەشكۆ)یدا چەند شیایە رێك و تەكنیكێن میتا رۆمانێ ب كار بینیت و ئەڤ چەندە ژی ب زەلالی ئاشكەرا دبیت، ئەو ژی ب پەنابرنا نڤیسەرێ رۆمانێ بۆ بەر رێك و تەكنیكێن رۆمانێ، وەك: (پەیوەندیا راستەوخو یا نڤیسەری دگەل خواندەڤانی و تەكنیكا چیرۆك دناڤ چیرۆكێ دا و تەكنیكا كەسایەتیێن دزانن ئەو بخوە كەسایەتیێن رۆمانێ نە. و تەكنیكا كومێنت و رەخنە ل سەر چیرۆكێ، د پەراوێزاندا یان دناڤ تێكستی بخودا و تەكنیكا ئاشكەرابوونا ڤەگێری وەك كەسایەتی و وەك ڤەگێر) و ئەڤە وێ چەندێ د سەلمینیت، كو پرانیا رێك و تەكنیكێن میتا ڤەگێرانێ د رۆمانا رەشكۆی دا ھاتینە بكار ئینان.

دنیا ھەر ھۆیە مامكۆ

عبدالرحمن بامەرنی

ھێشتا ھینگێ گوند گوند بوون، دەولەت ژی وەكی نۆكە نەبوون بشێن خزمەتگوزارییان بگەھیننە ھەمی گوندان و ژبەر پێدڤییا گوندییان ب بابەتێن ئاینی و تایبەت ژی كورد ئایندارن و پێدڤییا وان ب مەزگەفتێ و مەلایی ھەبوو. بوویە ل ھەر گوندەكی بۆ خوە مەلایەك پەیدا دكر، مەزاختیێ مەلایی ژلایێ گوندییانڤە دھاتەدان و ئەڤە تا دەستپێكا سەد سالییا بۆری ژی ھەر ھۆسا ھەبوو! دا بھێمە سەر بابەتێ من مەبەست پێ. ل گوندەكێ مەلا و ئاغایێ گوندی رێكەفتنێ دكەن، سالێ ھەمیێ ئەڤ مەلایە ل گوندی بمینیت، بەرامبەری كۆژمەكێ پارەی و ل رۆژەكێ داوەتا كورێ ئاغایی بوو،

بێ بەھاكرنا دیموكراسیێ

عبدالرحمن بامەرنی

دیموكراسیەت ب كورتییا پێناسا خوە، یانكو دەستھەلاتا پترییێ. پتری، یانكو ئەو لایەن دێ دەستھەلاتێ گریتە دەست یێ باوەرییا پترترین كەس یان دەنگدەر بدەستڤە بینیت و ئەڤ چەندا ھەنێ، ل ھەمی كوژیێن دنیایێ تشتەكێ رەوایە و لایەنێن ھەڤرك، شەری ل سەر ڤێ چەندێ دكەن، دێ چاوان شێن باوەرییا پترییا دەنگدەران بدەستڤەئینن. ل ھەرێما كوردستانێ و ژبەركو ئەم دروست دچەمكێ دیموكراسیەتێ نەگەھشتینە، ئەڤ پرۆسەیە ژی ب لەنگی دەرباز دبیت و لێ ھەر چاوا بیت، دناڤبەرا ئەگەر ھەلبژاردەیا ئایا ھەلبژارتن بھێنەكرنێ یان نەھێنەكرنێ؟ پێنەڤێت ھەلبژارتن باشترە و ھەر چنەبیت، دەنگدەری مافێ گازندێ نامینیت، ژبەركو ئەو بوویە بەشەك ژ دانانا سیستەمێ نوویێ برێڤەبرنێ، چ باش چ خراب.

رەوشەنبیرییا گەشتییاری و پێشوازییا كەسێن بیانی!

عبدالرحمن بامەرنی

كەس نینە ئەگەر ھەر ئێك ژمە گەشتەك یان چەندین گەشت یێن كرین، چ بۆ ناڤخوییا باژێری بن یان باژێرێن دەوروبەر یان ژی دەرڤەی وەلاتی و ئەگەر ھەر ئێك ژ مە، چەند دیمەنەكان ژ وان گەشتان بینیتە بەر چاڤێن خوە و ب بابەتێ رەوشەنبرییا گەشتیاری ڤە گرێدەین و ئەم خوە و خەلكێ خوە و سەرەدەرییا خوە دگەل گەشتیاران رەخنە بكەین، دێ چ بینین؟!!

بەری چەندەكێ بوو و ژ نشكەكێڤە ئەم چەند ھەڤالێن دێرین گەھشتینە ئێك و ئەم پێكڤە چووین چایەكێ ڤەخوین، پێنەڤێت ژبلی سوحبەتێن تو چ دكەی و تو ل كیرێ (سافی) بووی؟ مە بابەت قولباندە بیرھاتنێن خوە و كا كێ تشتەك مایە ل بیرێ و كێ نەمایە ل بیرێ، مەبەست ژێ دا پەیوەندییا ھەڤالینیێ پێ گەرم بكەینەڤە. ھەڤالەكێ مە گوت: "بیرا وە دھێت دەما ئەم ب پاسێ ژ باژێرێ نەجەف چووینە كەربەلا و دەما ئەم چووینە خورانگەھەكێ و مە پێكڤە داخوازا تەشریبێ كری، بۆ مە خوارنا مە ئینا و ئەم ماینە ل ھیڤیا كاچكا و ئەم ب سوحبەتێن خوە یێن جاران ڤە مژویل بووین و دەما خودانێ خوارنگەھێ ھاتییە ھنداڤی سەرێ مە، گوت: ھین بۆ خوارنا خوە ناخوون و ئەگەر بدلێ وە نەبیت دێ بۆ ھەوە گوھورین؟ مە گوتێ مە (خاشۆك) دڤێن! چوو ل خورانگەھێ گەرییا و دووماھیێ كەسەك فرێكرە جھەكێ دی بۆ مە خاشۆك ئینان"، ھەڤالەكێ مە یێ دی گوت: "بەری ئەم بچینە كەربەلا بیرا وە ل وێ پاسێ دھێت،

گوتارا كەرب و كینێ

عەبدولڕەحمان بامەڕنی



ئەم یێ بەرەڤ بانگەشەیا هەلبژارتنان دچین و ژبەركو هەلبژارتن بخوە پرۆسەكا دیموكراسییە، دڤێت ئەم رێزێ ل وێ دیموكراسیەتێ بگرین و ئەم خوە ژ گوتارا كەرب و كینێ دویر بگرین. هەلبژارتن یان كو ھندەك كەس، دێ نوینەراتییا مە دكارەكێ دەستنیشانكری دا كەن و ژبەركو مە هەمیان مافێ هەلبژارتنا وان نوینەران هەیە، یانكو ئەم هەمی د پرۆسەیەكێ دا بەشدارین و ئەم ب دەنگێ خوە دێ ئاڤاھییەكێ دروست كەین. ئەگەر شەنگستێن وی ئاڤاھی د موكم بن، ئەڤە بۆ ماوەیێ چوار سالێن دی، دێ ژیانا مە یا گرەنتی بیت و دەرئەنجام، دێ كێشێن مە كێمتر بن و خزمەتگوزاریێن مە زێدەتر بن و ئەو ئاڤاھییێ ئەز ژێ بەحس دكەم، پەرلەمانێ كوردستانێ یە و بتنێ ئەندامێن پەرلەمانی دشێن، شەرعیەتێ ب دروستبوونا وی ئاڤاھی بدەن. 
ئەركێ ل سەر ملێن مە وەك هاولاتی دمینیت ئەوە، ئەم ڤێ پرۆسەیێ دروست دویر ژ گوتارا كەرب و كینێ ئەنجام بدەین، ب دەنگێ خوە و ئەوا مە باوەری پێهەیی، ئەم ڤان نوینەران هەلبژێرین و دگەل راگەهاندنا ئەنجامان، ھینگێ ئەمێن هاولاتی بتنێ دێ تەماشەڤان مینین، حزبا خودانا زێدەترین نوینەر، ئەو دێ بیتە خودانا وی ئاڤاھی و چ باش و چ خراب، دڤێت ئەمێن هاولاتی ب ئەندازەییا وێ رێڤەبرنێ د رازی بین. یا ل سەر مە وەك هاولاتی دمینیت، چ تشتە؟ ئەم بەهایێ دەنگێ خوە بزانین و ئەوێ ئەم دەنگێ خوە پێددەین، چ تاك بیت چ حزب بیت، ئەو باوەری بومە دروست كربیت، بەلێ ئەو دێ شێت دگەل مەدا یێ بەرەوام بیت و دڤێت ئەم دوو تشتان ژ ئێكجودا بكەین، ئەو ژی هەڤركی و كەرب و كین. ئەم هەڤركییێ ل سەر وی كەسی و ل سەر وێ حزبێ بكەین، یا مە باوەری پێهەی كو ئەو دێ ل وی ئاڤاھی بیتە خودان و یا دوێ، ئەم بهەمی رەنگەكی خوە ژ گوتارا كەرب و كینێ دویر بگرین و ژبیرنەكەین، دڤێ دەمێ بهێتدا تا رۆژا دەنگدانێ، سەدان دەستێن رەش دێ پەیدا بن و بناڤێن جودا دێ كەرب و كینێ دناڤبەرا مەدا دروست كەن و دڤێت ئەم ب ھشیارانەتر، سەرەدەریێ دگەل پێشهات و رویدانان بكەین.

11:54 - 2024-08-26

كێشا مە كوردان ب كورت و كرمانجی!!

عبدالرحمن بامەرنی

ھەر كەسێ گوھداریا سترانا ئوسێ زەری كربیت ئەڤا سترانبێژ (حەسەن عەلێ خەنجەر) دبێژیت و دەما ب سەر تالانێ واندا دگرن، ئوسێ زەری دبێژیتە برایێ خوە، ھلو سەرێ مە چوو. برایێ وی دبێژیتێ سەرێ مە ئەڤە بمەڤە، سەرێ مە چاوا چوو؟ ئوسێ دبێژیتێ سەرێ مە چوو، یانكو مامێ مە چوو و سترانێ چیرۆك و رویدانێن خوەھەنە، دێ دەستا ژێ بەردەین. (شارلوك ھولمز و دكتور واتسون) دێ كەسێن ناڤدارن پێكڤە دچنە گەشتەكا ڤەدیتنێ و لێ دبیتە شەڤ، چادرا خوە ڤەددەن و د كەڤنە خەوێ و ل نیڤا شەڤێ، ھولمز ژ خەوێ ھشیار دبیت و ھەڤالێ خوە واتسونی ژی ھشیار دكەت و دبێژیتێ كا سەحكە عەسمانی تو چ دبینی؟

واتسونی گوت: ئەز یێ ب ملیونان ستێرا ل عەسمانی دبینم.

ھولمزی گوتێ: ئەڤە چ دگەھینیت؟

واتسونی ھزرێن خوە كرن و گوت: ژ روویێ فەلەكناسیێ ڤە، دبیت ب مەلاینان وەك ڤان ستێران ل عەسمانی ھەبن و رەنگە ب ملیاران ژی و ژ روویێ دەمێ ڤە، ئەز وەسا دبینم نوكە دەمژمێر سێ كێم چارێكەكە و ژ روویێ ئاینیڤە، ئەز مەزناھییا خودێ دبینم و ژ روویێ سەقای ڤە، دنیا ساھییە و دێ گەشتا مەیا سوبەھی گەلەكا خوش بیت. بەلێ پا تە نەگوتە من، لدەف تە، ئەڤە چ دگەھینیت؟!

ھولمزی گوتێ: گەمژە.. كەسەكی چادرا مە یا دزی..!

كورتەچیرۆكا (مالا ژ مەچێتران)* دناڤبەرا (جوانكاریێ و كەلتووری)دا

ھەر ل سەر بابەتێ ژنان

عبدالرحمن بامەرنی

ئەم ل مالەكێ دروونشتی بووین و بۆ بەحسێ ژنا و ژنخازیێ، كورەكێ وان ھاتبوو ژنان و د دو دلبوون كانێ كێ بۆ خوازن. ھەر چەندە وان چ كێشێن دارایی نەبوون و حالێ وان یێ خوش بوو. كورێ وان شقەیەك ھەبوو و یا ل سەر ناڤێ وی بوو، ترۆمبێلەك ژی ھەبوو و دكانەك ژی ھەبوو و دكان یا وی بخوە بوو. لێ كێشا وان، كورێ وان خواندنا خوە نەبرییە سەری و بتنێ تا سیێ ناڤنجی یا خواندی و كورەكێ گوھدار، ژنخازی ھێلابوو بھیڤیا دەیبابان ڤە و دناڤبەرا كا كچەكا خواندەڤا بخوازن یان خواندنا وێ ژ یا كورێ وان كێمتر بیت، مابوونە ئاسێ. دەما من پرسیار ژێكری و گوتیێ، بوچی، ما كچا خواندەڤا بیت باشترە نینە؟ گوتە من نەخێر. من ژی ڤییا بزانم، كا دیتنا وان ل سەر كچا خواندەڤا و نە خواندەڤا چییە، ئەو چ پیڤەرن سەركەفتنا كچێ دیاردكەت؟ ڤێ ژنێ گوت: كچا سەركەفتی ئەوە یا بكێر بەرمالیێ بھێت و بزانیت دێ چاوان زەلامێ خوە برێڤە بەت. من گوتێ، ما ھەمی كچ نەشێن ڤێ چەندێ بكەن؟ گوت: ئەو كچ یا باشە ببیتە بیكا مە یا بزانیت ئامانان بشووت، خارنێ بلێنیت و بزانیت دێ چاوان زەلامێ خوە راگریت. من گوتێ: ئێ ما كچا خواندەڤا ژی دێ شێت ڤێ چەندێ كەت. گوت: نەخێر، ئەو كچا خواندەڤا یا تو ژێ دبێژی، ئەو دێ كچەكا ب سەر كەفتی بیت و دێ یا ژیر بیت و دێ ئاستێ وێ ژ ئاستێ كورێ مە بلندتر بیت و ئەڤە ژی كێماسیینە و مە كچەكا وەسا نەڤێت، كو كورێ مە ل بەر خزمەتا وێ راوەستیت یان وەكی تەشیكێ لدوور تلا خوە بزڤرینیت.

كورە ئاغا و چالاكڤانێن قارەمان و زەلامێن ئاینی!

عبدالرحمن بامەرنی

بەری سەرهلدانێ، رۆلێ ئاغا و عەشیرەتێ یێ خورت بوو. مەبەستا من ب بەری سەرهلدانێ، رێك من بەحسا سەردەمێ رژێما بەعسا دكتاتور بوو، ئەو رژێما دەهان كارەسات ب سەرێ گەلێ كورد ئیناین، هەر ژ كیمیا بارانكرنێ و كاڤلكرنێ و بنئاخكرنێ و ڤێ رژێمێ سیاسەتا زیندیكرنا ئاغا و سەرۆك عەشیران گرتە بەر. رۆل پێدا، پارە ئێخستنە بەر دەستا، دەستهەلات كرە ددەستاندا و كێشێن جڤاكی ل سەر دەستێن وان دهاتنە چارەسەركرن و ئەڤە ژی ب مەبەستا، خەلك پەنایێ بۆ عەشیرەتێ ببەن، پەنایێ بۆ كوچكا ئاغای ببەن و ئێدی ئاغا و سەرۆك عەشیرەت بوونە داردەستێ رژێمێ و قازانجا رژێمێ ژڤێ چەندێ. هەر گاڤا ئەجندایەك هەبایە و ڤیابا جێبەجێبكەت، بتنێ ئاغا و سەرۆك عەشیرەت گازیدكرن و خەلكێن دی هەمی دبن لەبێ و بەلێ یا وانڤە بوو.

كی مالێ پرێڤەدبەت ژن یان زەلام؟

عبدالرحمن بامەرنی

ئەم ل جھەكی دروینشتی بووین و بۆ سوحبەتا ژن و مێرەكان، ژنێ گوت: ماموستا من گوھێ خوە ددا رادیویێ و بەحسا ئەرك و مافێن ژنان دكر، دگوت ل سەر زەلامی پێدڤییە كو داینەكێ بۆ زارۆكان بینیت و خوە ل سەر ژنێ نینە خارنێ ژی بۆ زەلامی دروست بكەت، دڤیا ڤێ پرسێ بكەتە بەھانە و بەرسڤەكا لدویڤ دلێ خوە ژمن دڤیا. من گوتێ بەس من ژی ل رادیویەكێ گوھێ خوەدایێ دگوت، مافێ زەلامییە چار ژنان بینیت!

ئەز چ ژنان نائینم!

عبدالرحن بامەرنی

ھەڤالێ منە و ئەم دبێژینە ئێك پسمام ژی. دگەل ھەڤالینیا خۆش، مرۆڤ خێزانێن ئێك ژی ناس دكەت و من و برایێ وی ژی تێكەلی دگەل ئێك ھەبوو و برایێ وی چبوو د سەر سیھـ سالیێدا، لێ ھێشتا یێ زگورد بوو و كەیفا وی ئەو بوو، دەما ل كافیێ دروونشتە خارێ و نارگیلە دكێشا. ئەو كافیا ئەز ژێ دبێژم، كافیێن ناڤ بازاری نەبوون و قەستا جھێن خۆش دكر، ھەكو ئەم ب كولانكی دبێژینێ جھێن (راقی). كابرایی منەت پێنەبوو و ژبەركو چ بەرپرسایەتی ل سەر ملا نینن، ئێدی وەك وی دڤێت دێ بۆ خوە خۆش دكەت، لێ ڤێ خۆشیێ برایێ وی یێ مەزن نە ئارام دكر و جارەكێ گوتە من، ئەر تو بۆچی جارەكێ دگەل برایێ من نائاخڤی و بێژیێ بۆ خوە ژنەكێ بینیت؟ ئەم ھەڤالین و نەخۆشیا وی یا منە و تێكەلیێن من ژی دگەل برایێ وی تێكەلیێن رێزگرتنێ نە و من گوتێ بلا.

ئەسمەرێ

 كورته‌چيرۆك/ ژ ئه‌ده‌بێ به‌رى سه‌رهلدانێ

عبدالرحمن بامه‌رنى

چیرۆكا من دیمەنەكە ژ بەری سەرھلدانێ، چیرۆكا خێزانەكێ یە بەرەڤ باژێرێ مووسل ڤەدچن و خانییەكی بكرێ دگرن و تێڤە دژین. خێزان ژ دوو خووشكان و دوو برا پێكدھێت و ئەڤا من كرییە كاراكتەرا ڤێ چیرۆكێ، ناڤێ وێ ئەسمەرە و ژ قەدەرا وان، ئەو خانییێ تێڤە دكەڤیتە بەرامبەری شوعبەكا حزبا بەعس. ئەز بەحسا خویشك و برا و دەیبابێن ئەسمەرێ ناكەم و بتنێ دێ فۆكسا چیرۆكا خوە ئێخمە سەر كاراكتەرا چیرۆكا خوە. ئەسمەر دژیێ خوە یێ 17 سالیێدا بوو و ژبەركو خویشكا وێ دوو سالان ژ وێ مەزنتر بوو و مالا وان دكەڤیتە بەرامبەری شوعبێ، شووشتنا بەر دەرۆكێ مالێ بھیڤییا ئەسمەرێ ڤە ھێلابوو.

شانۆیە چیرۆك

 عبدالرحمن بامەرنی

دیمەنێ ئێكێ:

دیمەن ھولا دادگەھێ یە و ژبلێ دادوەری، كچەك و كورەك و بابێ كچێ و بابێ كوری د روونشتینە.

ـ دادوەر: تە ئەڤ كورە دڤێت؟

ـ كچ: من چ سەربورێن ڤیانێ نین، ببورە ئەز نەشێم بەرسڤا تە بدەم.

دادوەر: تە ئەڤ كچە دڤێت؟

ـ كور: ئەز چ ژ ڤیانێ نزانم، لێ ئەڤە ل ژێر فشارا جڤاكییە و دڤێت ھەڤژینیێ دگەل كچەكێ پێكبینم.

دادوەر: تو ھزردكەی كچا تە یا بەرھەڤە و ئایا دێ شێت ھەڤژینیێ دگەل كورەكی پێكبینیت؟

بابێ كچێ: بۆ سالێن درێژ من كچا خوە یا پەروەردەكری، كارێ لێنانێ و پاقژكرنێ و شووشتنێ دزانیت، باوەرناما خوە یا زانینگەھێ ژی یا ھەی.

دادوەر: كورێ تە دێ شێت بەرپرساتیا ھەڤژینیێ ھەلگریت؟

بابێ كوری: كورێ من ژی دەرچوویێ زانینگەھێ یە و كارێ خوە یێ ھەی و شقا خوە ژی یا ھەی.

دەرسۆكسۆر.. رۆمانەك ب شێوازێ ژیاننامێ یان ژیاننامە ب شێوازێ رۆمانێ

عبدالرحمن بامەرنی

رۆمانا دەرسۆكسۆر ، كارێ ئێكێ یێ نڤیسەر (سادق سالح)ە و ھەر چەندە ل سەر بەرگێ پەرتووكێ نەدانایە كانێ چ جورەكێ ڤەگێرانێ یە، لێ ئەڤ جورێ نڤیسینێ كو نێزیكی ڤەگێرانا سەربورانە، دچیتە د قالبێ رۆمانا ڤەگێرانا ژیانناما خوویاتیدا و ئەگەر نڤیسەری ناڤێ (رۆمان) ل سەر پەرتووكا خوە دانابایە، بدیتنا من چ كێماسی نەدبوون، بەلكو بەرۆڤاژی راستە رۆمانەكا ڤەگێرانا ژیانناما خوویاتییە، لێ ب تەكنینەكێ ھاتییە نڤیسین، كو خواندەڤان ھەست ب ماندیبوونێ نەكەت و روودانێن ڤەگێرانێ وی دگەل خوە ببەن. لدوور رۆمانێ و رۆمانا ڤەگێرانا ژیاننامێ، رەخنەگران دیتنێن جودا ھەنە، نڤیسەر و رەخنەگر (عەبدولرەحمان مونیف) دبێژیت: "رۆمان ژیانناما كەسەكییە، كو چ ژیان نەبن و (جورج مای) د پەرتووكا خوەدا دبێژیت: "رۆمان و ژیانناما خویاتی دوو تشتن نوونەراتیا دوو جەمسەرێن ئەدەبی یێن جودا دكەن"، و (سولتان بن سەعد قەحتانی) دبێژیت: "رۆمان ب چ رەنگان ژیانناما خویاتی نینە و ژیاننامە ژی نابیت رۆمان بیت".

كی مالێ پرێڤەدبەت ژن یان زەلام؟

عبدالرحمن بامەرنی

ئەم ل جھەكی دروینشتی بووین و بۆ سوحبەتا ژن و مێرەكان، ژنێ گوت: ماموستا من گوھێ خوە ددا رادیویێ و بەحسا ئەرك و مافێن ژنان دكر، دگوت ل سەر زەلامی پێدڤییە كو داینەكێ بۆ زارۆكان بینیت و خوە ل سەر ژنێ نینە خارنێ ژی بۆ زەلامی دروست بكەت، دڤیا ڤێ پرسێ بكەتە بەھانە و بەرسڤەكا لدویڤ دلێ خوە ژمن دڤیا. من گوتێ بەس من ژی ل رادیویەكێ گوھێ خوەدایێ دگوت، مافێ زەلامییە چار ژنان بینیت!

ھەر چاوا بیت دگەل كەنیەكا ژ دلا زەلامێ وێ، سوحبەت زوی ھاتە ڤەبرن، لێ یا گوتیە من ماموستا و ھەر چنەبیت دڤێت ھندەك سوحبەێتن سەركەفتنا خێزانێ بۆ بكەم، من گوت: ھەر چەندە ژن و زەلام پێكڤە تەمامكەرێن ئێكن و پێكڤە خێزانێ برێڤەدبەن، لێ پرسیار ئەڤەیە، كی ژ وان ھەردووكان مالێ رادگریت؟

ئەز چ ژنان نائینم!

عبدالرحن بامەرنی

ھەڤالێ منە و ئەم دبێژینە ئێك پسمام ژی. دگەل ھەڤالینیا خۆش، مرۆڤ خێزانێن ئێك ژی ناس دكەت و من و برایێ وی ژی تێكەلی دگەل ئێك ھەبوو و برایێ وی چبوو د سەر سیھـ سالیێدا، لێ ھێشتا یێ زگورد بوو و كەیفا وی ئەو بوو، دەما ل كافیێ دروونشتە خارێ و نارگیلە دكێشا. ئەو كافیا ئەز ژێ دبێژم، كافیێن ناڤ بازاری نەبوون و قەستا جھێن خۆش دكر، ھەكو ئەم ب كولانكی دبێژینێ جھێن (راقی). كابرایی منەت پێنەبوو و ژبەركو چ بەرپرسایەتی ل سەر ملا نینن، ئێدی وەك وی دڤێت دێ بۆ خوە خۆش دكەت، لێ ڤێ خۆشیێ برایێ وی یێ مەزن نە ئارام دكر و جارەكێ گوتە من، ئەر تو بۆچی جارەكێ دگەل برایێ من نائاخڤی و بێژیێ بۆ خوە ژنەكێ بینیت؟ ئەم ھەڤالین و نەخۆشیا وی یا منە و تێكەلیێن من ژی دگەل برایێ وی تێكەلیێن رێزگرتنێ نە و من گوتێ بلا.

وێنەكرنا كەساتیێ كورد د رۆمانا دەڤەرا بادینان دا

عبدالرحمن بامەرنی 

پێشەكی:

دروستكرنا كەساتیەكی بۆ رۆمانێ، لدویڤ وێ چەندێ دمینیت، كا دێ نڤیسەرێ رۆمانێ چاوان كەساتیێ خوە د رۆمانێ دا تەوزیف كەت و پێشكێشی خواندەڤانی كەت، ئەڤە ژی لدویڤ شیان و دەستھەلیێن وی دمینن.  ژبۆ وێ ژی بزانین رۆمانڤیسێ كوردێ دەڤەرا بادینان، ل سەر چ بنەما كەساتیێ رۆمانا خوە دەست نیشاندكەت و رولی پێددەت و ئایا تاكێ كورد ھەبوونا خوە دناڤا رۆمانێن ویدا ھەبوویە یان نە؟ ئەڤ نڤیسینە دێ بەشەك بیت ژ بەرسڤا ڤێ پرسیارێ.

 

وێنەكرنا كەسایەتیێ:

دروستكرنا كەسایەتیەكی د رۆمانێدا، ھەلبژارتییا نڤیسەرێ رۆمانێ بخوەیە، كا چ جورە كەسایەتی وێنە بكەت و چ رۆل بدەتێ. (محەمەد عەباس) نڤیسەر و رەخنەگرێ سعودی، لدوور كەساتیێ دبێژیت: "كەسایەتی جھەكێ گرنگ د ژێرخانا رۆمانێ دا دگێریت، د ئالیێ بابەتیدا، ئەو ئالاڤەكە كو رۆماننڤیس پێ دەربرینێ ژ دیتنا خوە بكەت و ژ ئالیێ ھونەریڤە، ئەو ھێزەكا پالنێنەرە، كو ھەمی تەوەرێن ڤەگێرانێ لدوور دزڤرن[1]".

نھێنیا خۆشییا ژیانێ

عبدالرحمن بامەرنی

ئەگەر تە بڤێت خوش بژی و جوان بژی و تێر بژی، دڤێت تو نھێنیێن ژیانێ بزانی! دا بابەت زویتر و باشتر بگەھیت ژی، ئەز دێ ژھندەك نموونان دەستپێكەم. بابەكی بەردەوام دگوتە كورێ خوە كو وەختێ وی و ژنانە، ھەر جار دا ڤێ داخوازیێ ژێكەت كا وی چ كچ دڤێت؟ ئەو دێ چن بۆ خازن. لێ كورێ وی ھەر جار دگوتێ، ھێشتا من چ كچێن بدلێ خوە نەیتنە. پیرەمێرەك ل نەخوشخانێ ل ھنداڤێ پیرەژنا خوە بوو، كو ددەمژمرێن دوماھیێ دا بوو ژ ژیێ خوە. ئەڤە (68) سالە ئەو دگەل ئێكدا و بۆ ئێك جار ژی ھەست پێ نەكریە، كو جارەكێ ژی ناكوكیەك دناڤبەرا واندا دروست ببیت و بۆ ببیتە جھێ نیگەرانیێ و ئایا نھێنی د چ دایە؟ ئایا ژبەركو ڤی پیرەمێری ھەلبژارتنەكا جوان كربوو، ئەو ژی وەكی ڤی گەنجی ل كچێن باش و یێن نموونە دگەریا؟ نەخێر، دەما بابێ وی ژێ پرسیار كری، كا تە چ جورە كچ دڤێت ھەڤژینیێ دگەل پێكبینی؟ گوتێ: من دڤێت من ژیانەكا بێ سەرگێژی ھەبیت و كێشە دناڤبەرا مەدا نەبن. بابێ وی گوتێ: ئەڤە گەلەكا ب ساناھییە، كا ھەرە كاغەزەكێ و قەلەمەكی بینە. ئەو ژی چوو ئینان و گوتێ كا ناڤێ خوە ل سەر بنڤیسە؟

چ تشتە بەھایێ پەرتووكێ دیار دكەت؟

 ناڤونیشانێ پەرتووكێ یان ناڤێ نڤیسەری یان ناڤەرۆكا پەرتووكێ

عبدالرحمن بامەرنی

من ناڤونیشانێ گوتارا خوە كرنە سێ پرسیار و ئەز دێ پەرتووكا (كەزەبا ستێران) یا (دەمھات نوری عەبدال)ی، وەك نموونە وەرگرم، كو بەریا چەندەكێ ل ھولا ئێكەتیا نڤیسەران ئیمزاكرنا وێ ھاتە كرنێ و ئەڤ ئیمزاكرنە ب چەند برگەیێن جودا بوو و دەستخوشیێ ل شاعری دكەین و سەركەفتنێ بۆ پەرتووكا وی دخوازین.

بوچی من ئەو پەرتووكە ھەلبژارت؟ ژبەركو د رۆژا ئیمزاكرنا پەرتووكێ دا، چەندین برگەیێن جودا ھەبوون و ئەو برگە ھەمی ئەگەر بوون، كو نە راستەخو بەھایێ پەرتووكێ لدەف خواندەڤای دروستبكەت. ئێكەم برگە: خواندنەكا رەخنەی ژلایێ ماموستایەكێ زانكویێ د بوارێ رەخنا ئەدەبی دا ل سەر پەرتووكێ ھەبوو. برگا دوویێ: برگەكا ھونەری دناڤ ڤێ ئیمزاكرنێدا ھەبوو و ب دەنگێ چەند سترانبێژان چەند كوپلە ژ شعرێ دگەل موزیكێ ب دەنگ ھاتنە گوتن و لدویڤ پێزانینان ئاواز بۆ (12) شعران ھاتیە دانان و بتنێ ریكورد مایە و دیسان ئێك ژ ھونەرمەندێن ناڤدار بھێتە بەر میكروفونێ و بێژیت من (3) شعر ژڤێ دیوانێ یێن ریكورد كرین و كارێ كلیپێ ژی د ئێكێدا یێ بەردەوامە و تشتێ دی یێ سەرنج راكێش دڤێ ئیمزاكرنێ دا، ئامادەبوونەكا بەرچاڤ دھولێ ڤە ھەبوو، ئەڤە ژی وەك بەراوردیەك دگەل پرانیا چالاكیێن ئەدەبی و رەوشەنبیری ئەڤێن ل نڤیسەران دھێنە ئەنجامدان، ئامادەبوونەكا باش بوو و ئەڤێن ل سەری من بەحسكرین دڤێ ئاھەنگا ئیمزاكرنێ دا، ئاماژەیێن باشن كو بەھایێ پەرتووكێ بلند بكەن، لێ ژبلی ڤان ژی ھەر ئێك ژ (بەرگێ پەرتووكێ و ناڤێ پەرتووكێ و ناڤێ نڤیسەری و ناڤەرۆك) ژی ئەگەرن، كو بەھایێ پەرتووكێ بھێتە پێش.

بابەتێ ھەژاریێ و ژ دەستدانا دەرفەتان

عبدالرحمن بامەرنی

جاره‌كێ ئه‌ز ل به‌رامبه‌ری دیداره‌كێ بووم، ل كه‌ناله‌كێ تیڤیێ دهاته‌ په‌خشكرنێ. دیدار یا بیرمه‌نده‌كێ وارێ جڤاكی بوو و د به‌رسڤا پرسیاره‌كێ دا، بیرمه‌ندی گۆت: “چه‌ند ده‌رگه‌هه‌ك ل به‌ر مرۆڤی دهێته‌ گرتنێ، په‌نجه‌ره‌یه‌ك ل جهه‌كێ دی ڤه‌دبیت”. هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌ز گه‌له‌ك دگه‌ل ڤێ گۆتنێ و هزرێن خوه‌ مام، ئه‌ڤ تشتێن من ژ ده‌ستداین و ئه‌ڤ تشتێن شوینا وان هاتین، چ من ده‌رفه‌ت ژێ وه‌رگرتبیت یان من ژێ وه‌رنه‌گرتبیت و رێك ئه‌و هه‌می ده‌رفه‌تێن ژ ده‌ست من چووین یان من مفا ژێ وه‌رگرتین ل سه‌ر گۆتنێ دهاتن، یا دبێژیت: (دگه‌ل داخستنا هه‌ر ده‌رگه‌هه‌كی په‌نجه‌ره‌یه‌ك بۆ مرۆڤی ڤه‌دبیت) و كێشا مه‌ و به‌لكو كێشا پرانیا مه‌، ئه‌م هه‌ر دگه‌ل هیڤیا ده‌رگه‌هی دمینین و مه‌ نه‌شیایه‌ مفای ژ په‌نجه‌ره‌یێ وه‌ربگرین.

پەیوەندیا دناڤبەرا ڤەگێرانا رۆژنامەڤانی و ڤەگێرانا رۆمانێ دا.. رۆمانا (كریستال) یا (ئەحمەد جاسم) وەك نمونە

عبدالرحمن بامەرنی

كریستال جورەكێ ماددێ بێھوشكەرە و ئەحمەد جاسمی ئەڤ ناڤە بۆ ناڤلێنانا رۆمانا خوە ب كارئینایە. رۆمان زێدەتر ب زمانێ رۆژنامەڤانەكی ھاتیە نڤیسین كۆ ب زمانێ چیرۆكنڤیسەكی بیت و ئەڤە وەك تەكنیكا نڤیسینێ پێنگاڤەكا نوویە دناڤا رۆمانێن دەڤەرا بادینان دا. مەبەستا من ب زمانێ رۆژنامەڤانیێ، رێكارێن نڤیسینا روودانێن رۆمانێ و ئەڤ شێوازێ ھەنێ ژی یێ نڤیسەرێ رۆمانێ پەنا برییە بەر وەك دیڤچوون و دیاركرنا راستیان و تشتێ بالكێش دڤی شێوازێ نڤیسینێدا یان ئەز بێژم تشتێ جوداھیێ دناڤبەرا (رۆژنامەڤانی و چیرۆكنڤیسی)دا دروست دكەت، بەرێخوەدانا ھەر ئێك ژوانە بۆ روودانان، رۆژنامەڤان راستە راست و بێ چەپ و چیر روودانان بەرچاڤ دكەت و زوی ب زوی نەشێت خوە نزیكی تشتێ نە بەرجەستە بكەت و نڤیسەر بەرۆڤاژی زێدەتر پالپشتیێ ل سەر خەیالێ دكەت و ئەم دشێین بێژین بەرچاڤترین جوداھیێن دناڤبەرا ھەردووكاندا (خەیالە)..

ئێك ژوان نڤیسەرێن جیھانی یان بێژین رۆمانڤیسێن جیھانی یێن ئەحمەد جاسمی د رۆمانا خوەدا ناڤێ وان ئیناین، ئەوی بخوە ژی باگراوەندەكێ رۆژنامەڤانی ھەبوو بەری بھێتە ناڤا جیھانا نڤیسینا رۆمانێ، ئەو ژی گابرێل گارسیا ماركێزی بوو ل لاپەرێ 81ێ بڤی رەنگی بەحسا وی دكەت: "مە بریاردا ل سەر شاكارێن گابریێل گارسیا ماركێزی رابوەستین" . و گابریێل گارسیا ماركێزی كو ئێك ژ سەركێشێن ڤەگێرانێ و رۆژنامەڤانیێ یە، تەئكیدێ دكەت، كو راپورتا ھەوالی چیرۆكەكا راستەقینەیە، تا وی راددەی دبێژیت، راپورتا ھەوالی بخوە ژانرەكێ ئەدەبی یە". و ھەر دڤی دەربارەیدا رۆژنامەڤانێ مەغربی (محمد مسعاد ) دبێژیت: "دبیت رۆژنامەڤانی راپورتەكا ھەوالی بیت، بەلێ رۆمان بخوە وەك خەونێ یە، یا تژییە ب وان تشتێن ئەم ھەست پێدكەین و ئەم ھزر دكەین بەری نوكە مە یێن دیتین". دیسان د نڤیسینا چیرۆكا رۆژنامەڤانیدا، ئەگەر رۆژنامەڤانی شیا مفای ژ رێكارێن ئاڤاكرنا رۆمانێ وەربگریت د نڤیسینا چیرۆكا خوە یا رۆژنامەڤانیدا، كو روودانان بخوەڤە بگریت، ب شێوەیەكێ خوشراكێش بھێتە نڤیساندن و كەسایەتی و جھـ و دەم تێدا د راستگویانە بن، ھەر وەكو رۆژنامەڤان ب گونجایی ببینیت، دێ راپورتا رۆژنامەڤانی دەرباز كەت.

فەخری بامەرنی و شعرەكا نە بلاڤكری

عبدالرحمن بامەرنی

فەخری بامەرنی ھوزانڤان، ئاوازدانەر، موزیكژەن و سترانبێژ بوو، مخابن ژیانا وی، مرن و ژ رۆژا دایكبوونا وی بدەست مە نەكەفتن. لێ ئەڤ كەسێن ئەو ناسدكر بڤی رەنگی بەحسا وی دكەن، كەسەكێ نابینا بوو، لێ دگوت ئەز ب رەخەكێ چاڤێ خوە پیچەكێ دبینم، مرۆڤەكێ قورئان خوین بوو و ھەمی ژبەر بوو، كەسەكێ دەف كەنی و بەشوش و ھەر زارۆكێ دیتبایە، شەكرك و و علك و فالك ددانێ كو ھەر دەم بەریكێن وی ژێ د پربوون و گەلەك جاران پرسیار  مەتەلوك(حەزورە) ژ زارۆكان دكرن، پرانیا جاران قاتەكێ رەشێ ل بەر بوو و بەرچاڤكەكا رەش ل بەر چاڤان بوو.

سەبارەت كارێ وی یێ ھونەری، ل ئێزگێ دەنگێ بەغدا ستران گوتینە، چەندین سترانبێژان سترانێن وی گوتینە وەك ھونەرمەندا كورد (شەھریبانا كوردی) و سترانا وێ یا بناڤ و دەنگ (وەلاتێ مە كوردستانە) و دیسان ژ سترانێن وی یێن بناڤ و دەنگ (ھایلێ گولێ، ماست فرۆش و چەندین سترانێن دی. فەخری بامەرنی ژیانا خوە ل بامەرنێ و بەغدا بوراندیە، برایێ زەعیم وەحید بامەرنی یە، رێڤەبەرێ ئێزگێ كوردی ل بەغدا ل سەر دەمێ عەبدولكەریم قاسمی.

سەبارەت شعرێن وی، سەرەرای چەندین شعر ھەبوویە، لێ بتنێ شعرەكا وی ب بەرچاڤێن من كەفتیە دناڤ دەستخەتێ خودێ ژێ رازی عەبدوللا مەلا حەسەن، كو دناڤ وی دەستخەتیدا چەندین شعر ھەبوونە، یێن نالبەندی و حوسنی بامەرنی و شێخ غیاسەددینی و چەندین شاعرێن دی یێن دەڤەرێ.

شانۆیە چیرۆك

 عبدالرحمن بامەرنی

دیمەنێ ئێكێ:

دیمەن ھولا دادگەھێ یە و ژبلێ دادوەری، كچەك و كورەك و بابێ كچێ و بابێ كوری د روونشتینە.

 

ـ دادوەر: تە ئەڤ كورە دڤێت؟

ـ كچ: من چ سەربورێن ڤیانێ نین، ببورە ئەز نەشێم بەرسڤا تە بدەم.

دادوەر: تە ئەڤ كچە دڤێت؟

ـ كور: ئەز چ ژ ڤیانێ نزانم، لێ ئەڤە ل ژێر فشارا جڤاكییە و دڤێت ھەڤژینیێ دگەل كچەكێ پێكبینم.

دادوەر: تو ھزردكەی كچا تە یا بەرھەڤە و ئایا دێ شێت ھەڤژینیێ دگەل كورەكی پێكبینیت؟

بابێ كچێ: بۆ سالێن درێژ من كچا خوە یا پەروەردەكری، كارێ لێنانێ و پاقژكرنێ و شووشتنێ دزانیت، باوەرناما خوە یا زانینگەھێ ژی یا ھەی.

دادوەر: كورێ تە دێ شێت بەرپرساتیا ھەڤژینیێ ھەلگریت؟

بابێ كوری: كورێ من ژی دەرچوویێ زانینگەھێ یە و كارێ خوە یێ ھەی و شقا خوە ژی یا ھەی.

خازگینی و (مەعزومات)ێن بێ مەعنە

 عبدالرحمن بامەرنی

ئەم ل جھێ كاری دروونشتی بووین و ھەڤالەكێ مە خوە دناڤ (قات و ریباتان)دا كۆك كربوو. ھەر چەندە ھەمی گاڤا یێ لێكدایە، لێ ریھـتراشینا ل دەف سەرتراشی و ئەو گولاڤ و بێھنێن خوشێن ب خودا كرین، نە سەرۆبەرێ رۆژانە بوو و مە زانی ئەڤرۆ تشتەكێ جوداتر یێ ھەی، مە ژی ژێ پرسیار كر؟ گوت ئەم مەعزوماتین ل خارنگەھا ...... بۆ خازگینیا و ھەڤالێ مە وەسا پەیڤا (مەعزومات) دا بن گەریا خوە، مەزانی دێ تشتەكێ مەزن روودەت، كەسێن مەزن دداخازكرینە و پێنەڤێت دێ ھەلكەفتەكا تایبەت ژی بیت. بابەتێ مە چوو سەر داوەتێ و ژنخازیا.

ھەڤالێ مە گوت، ئەم ئەڤێن نزیكی زاڤای و ھاتینە داخوازكرن، ھەر بابكەكی كەسەك یان دوو كەس یێن (مەعزوم كرین) و لدویڤ حسابا وی، دێ داخوازكریێن خوارنگەھێ خوە ل (50) كەسان و زێدەتر دەن. من گوت داخوازكریێن خوارنگەھێ و من نەگوت داخوازكریێن ژنخاستنێ، ژبەركو د پرۆسا چوونا مالا بابێ بیكێ ژ بۆ خواستنێ گەلەك گەلەك دێ ژ پێنج كەسان بۆ دەھـ كەسان بن و خوە ژوورا مالا بابێ بیكێ ژی چەندا مەزن بیت نەشێت زێدەتر رابگریت، ژبەركو دێ ھندی وان ژ مرۆڤێن بیكێ ژی بەرھەڤ بن. لێ ھەڤالێ مە نە ڤەشارت كو چوونا وی بتنێ دێ بۆ خورانێ بیت و دێ ڤەگەریتە مالا خوەڤە، پێنەڤێت دێ گەلەكێن دی ژی وەك وی كەن یان ھەكە بچن ژی دڤێت د ترۆمبێلێن خوەدا یان ل بەر دەرێ مالا بیكێ یان ل ناڤ باخچێ وان راوەستن و لڤێرە پرسیار ئەڤەیە، ئایا ئەڤ (مەعزوماتا) ھەنێ یا دروستە یان نە؟

خواندنەك بۆ رۆمانا بەرپرس یا (ھیڤیدار یاسین)

عبدالرحمن بامەرنی

رۆمانا بەرپرس كارێ ئێكێ یێ چیرۆكنڤیس (ھیڤیدار یاسین)ە و تشتێ ئەز كێشایمە نڤیسینێ ل سەر ڤێ رۆمانێ، شێوازێ تایبەتێ نڤیسینێ یە یێ نڤیسەرێ رۆمانێ گرتییەبەر، كو چەندین ڤەگێرانێن وی من خواندینە و ئەگەر یێ راستگۆ ژی بم، خواندنا چیرۆكێن وی ژ دوو لایەنانڤە بۆ من جھێ سەرنجێ نە، ئێك: ژێگرتنا بابەتان بۆ ڤەگێرانێن خوە و یا دوویێ و یا بۆ من گرنگ، شێوازێ نڤیسینێ و تەكنیك و رێكێن ڤەگێرانێ و زمانێ پێ دنڤیسیت و رۆمانا (بەرپرس) ژی كو ئێكەم ئەزموونا وییە د نڤیسینا رۆمانێدا، درێژەپێدانا ھەم شێوازێ ڤەگێرانێن وییە و خالەكا دی كو ئەڤ رۆمانە بۆ من یا گرنگ بیت ئەز خواندنەكێ بدەمێ، ناڤێ رۆمانێ یە و گرێدانا روودانێن ئێك لدویڤ ئێك یێن رۆمانێ ب كوردستانێ ڤە، قوناغا بەری سەرھلدانێ بگرە تا ئەڤرو یا ئەم تێدا دژین، ئەڤ روودانێن ھەنێ ژی لایەنێن ڤەشارتینە و كەسێ خوە لێ نەكریە خودان، نە وەك لایەنێن رتووش كری یێن بۆ مە دھێنە ڤەگێران.

بەرپرس وەك ژ ناڤێ رۆمانێ دیار، ئەو كەسەیە یێ خودان دەستھەلات بیت، لێ د رۆمانێدا ناڤێ لەھەنگێ رۆمانێ بخوە ژی بەرپرسە و ئەگەر دەستپێك و دووماھیێن رۆمانێ كورتكەینە سەر ئێك رستە، رۆمان ژ چیرۆكەكا عەشقێ دەستپێدكەت و ل چیرۆكا عەشقێ ب دووماھی دھێت، ژ چیرۆكا عەشقێ دەستپێدكەت و بەرەڤ چیا دچیت و ژبەر نەگەھشتن ب عەشقا خوە داخوازا مرنێ دكەت، لێ ئەڤ مرنا لەھەنگێ رۆمانێ پێ ب دوماھی دھێت، ژ تەخەبوونا روودانێن ئێك لدویڤ ئێكە، دەما روودان مرۆڤ دبەنە عاقارەكێ دی یێ نە ب حەزا مرۆڤی، ھینگێ روودان مرۆڤی دكێشنە روودانێ و دەرئەنجام ھەمان ئەو دەرئەنجامە نابن، دەما لدویڤ پلانا خوە مرۆڤ روودانێ دروست بكەت و مرۆڤ دگەل روودانا بەردەوامیێ بكەت و د (رۆمانا بەرپرس)دا، دەستپێك یا دروست نەبوویە و دبێژیت: ((ئه‌ندامه‌تیا پارتیه‌كا كوردی د هزرێن ویدا ژی نه‌بوو و چوو جارا ژی د ھزرێن خوەدا ژی نەددیت ببیتە ئێك ژ ئەندامێن وان..))، (ھیڤیدار، 2024، 17). پێنەڤێت كەسەكێ دەستپێكا وی و باوەریا وی یا ھوسا بیت، پێنەڤێت دێ كەساتیەك دروست بیت، تێكچوونا بارێ دەروونی، نە ئارامییا وژدانێن خوە نەگونجاندن دگەل كومەلگەھی، گەندەلی و باوەری بخوە نەبوون و دەھان تشتێن دی دێ ددویفرا ھێن و مە دەھان نموونێن ژڤی رەنگی ھەنە، كو نموونێن كرێتێن شورەشێ بووینە و نوكە خەلك وان ب گەندەل و دز ددەتە ناسكرنێ و ئەگەر دەروونێ ڤان كەسان ھاتبایە خواندن و چارەسەری بۆ ھاتبایە دیتنێ، رەنگە دا كەسێن ئەكتیفتر بن دناڤ كومەلگەھیدا و رۆمانا بەرپرس ژی ئێك ژڤان حالەتان بەرچاڤ دكەت.

من بخوە نیڤا خوە یا دیتی

عبدالرحمن بامەرنی
د رووشنتەكا من و چەند ھەڤالاندا، پوستەكێ ئەنترنێتێ بۆ بابەتێ دانوستاندنا مە و ئەو پوست بڤی رەنگی بوو: "ھەر زەلامەكێ ل جیھانێ ژنەك ژبۆ ھاتیە ئافراندن و ئەو ژن دبیتە نیڤا زەلامی یا نە تەمامكری و ھەر ژنەكێ ژی زەلامەك بۆ ھاتیە ئافراندن و ئەو زەلام دبیتە نیڤا ژنێ یا نە تەمامكری". ھەر چەندە مەھەمیان ئەڤ بابەتە پەسەندكر، لێ مە ئێخستە بەر پرسیارێ ژی، ئەگەر ھەر ئێك ژمە نیڤەكا دی ھەبیت، ئایا ئەڤێن ژنا دوویێ دئینن، ژبەركو وان نیڤا خوە یا دروست نەدیتییە؟ ئایا ئەڤ ژن و زەلامێن بەردەوام كێشە دناڤدا دروست دبن، ئایا ئەو نە تەمامكەرێن ئێكن؟ ئایا ئەو كور یان ئەو كچێن بەردەوام خەونا ب كور و كچێن دی ڤە دبینن و چ ئەكتەرێن سینەمێ بن یان ژی ھونەرمەند، ئایا ئەو نیڤا خوە یا بەرزە د وێنێ وان رادبینن؟ مە گەلەك ژڤان پەرسیاران ل سەر مێزێ دانان و ب دیتنێن جودا مە خوە د سەر بابەتی را گاڤدا، لێ بابەتی لدەف من بخوە گرنگیا خوە ھەبوو و ئەگەر چەند رێزەكا ل سەر بەحس بكەم:

شۆرشا سوشیال میدیایێ

عبدالرحمن بامەرنی

ئایا ئەم دشێین سوشیال میدیایێ ب شورەش ناڤ بكەین؟ بۆ بەرسڤدانا پرسارەكا ژڤی رەنگی، دڤێت ل ھندەك داتایێن سوشیال میدیایێ بخوە بزڤرین و  كا د سوشیالێ دا چ روو ددەت.  دا كو بابەت گەلەكێ ھلنەگریت، دێ زێدەتر ل سەر بابەتێن رەوشەنبیری راوەستم و مەبەستا من ژی ب ئازراندنا بابەتەكێ ژڤی جوری، بۆ سەرنج راكێشانا خواندەڤایێ كوردە و د ھەمان دەمدا، بۆ سەرنج راكێشانا نڤیسەرێ كوردە.

ئێكەم جار، دڤێت بزانین سوشیال میدیا چ پێشكێش دكەت: د سوشیالێدا و ئەگەر ئەم تورا فەیسبووكێ بكەینە نموونە، كو زێدەتر بەكارھێنەرێن خوەھەنە. نە بتنێ د رۆژێدا جارەكێ، بەلكو ژ دەمژمێرێ ژی ڤەگەرە و د ھەر چركەیەكێدا دەھان پوست دكەڤنە بەرچاڤێن مرۆڤی و رەنگە ئەگەر پەیوەندیێن مرۆڤی گەلەك بن و مرۆڤ دگەلەك پەیچاندا یێ كارا بیت، ھەر مرۆڤ ناگەھیت تەماشەی ھەمیان بكەت و رەنگە دێ گەلەك تشتێن زێدە د بەرچاڤێن مرۆڤی را دەرباز بن یا من دڤێت بێژم، گەلەك تشتێن گرنگ، جھێ پیتەدانا مرۆڤی، یێن مرۆڤی حەز لێھەین پێزانینان ژێ وەربگریت دەرباز دبن و مرۆڤی ئەو دەم نامینیت ل سەر ھەمیان راوەستیت و ئەڤ راوەستیانا ھەنێ ژی من مەبەست پێھەیە بكەمە نیڤشكێ بابەتێ خوە كو من ب شورەش ناڤكری.

بەكر بەگێ ئەرزی و كاریگەریيا وی ل سەر شاعرێن ھەڤچەرخێن وی

عبدالرحمن بامەرنی

پێشگوتن

دەما ئەم بەحسا كاریگەریا شاعرەكی ل سەر چەند شاعرێن دی دكەین، مینا (بەكر بەگێ ئەرزی)، پێدڤییە ئەم بەحسا وێ جورە كاریگەریێ بكەین و ئایا ئەڤ شاعرێن ھەنێ، درێژەپێدرێن ئێك شێوازێ نڤیسینێ نە یان ژی بارودوخێ وی سەردەمی ئەڤ چەندا ھەنێ دخاست؟ بۆ بەرسڤدانا پرسیارەكا ژڤی رەنگی ژی، دڤێت ل شعرێن وی سەردەمی و قوناغێن ل پاشدا ڤەگەرین، ئەو شعرێن ھاتینە خرڤەكرنێ، جھێ ژیانا شاعران، ژمارەییا شاعران و تێكەلیێن وان دگەل ئێك! ژبەركو ئەڤە ھەمی ئەگەرن و دێ بەشەكێ بەرسڤا پرسیارا خوە د ناڤدا بینین، كو مە مەبەست پێھەیە، دەما مە بڤێت ئەم ھلكولانێ ل سەر ژیان، شێوازێ نڤیسینێ، داھێنان و دەستھەلییا شاعرێن خوە بكەین و شاعرێن خوە پولین بكەین.

بەكر بەگێ ئەزری بكێ یێ داخبار بوو؟

محەمەد ئەمین دوسكی د پەرتووكا (ئەرزێ و بەكر بەگێ ئەرزی)دا، دبێژیت: “ئەگەر مرۆڤ بەراوردیەكێ دناڤبەرا ھوزانێت بەكر بەگێ ئەرزی و ھوزانێت (فەقیێ) تەیران و یێت بەری وی و یێت ھەڤچاخ دگەل وی دا بكەت، دێ بینیت كو ھوزانا وی ژ ھوزانێت ھەمیا پتر یا نزیكی شێوازێ (فەقیێ تەیران) بوویە، ژلایێ سڤكی یێ و بكارئینانا كێشێت سڤك ڤە، یان ژی ژلایێ سەرەدەری و چارەسەركرنا بابەتانڤە… “. ژبەركو ژی نڤیسەر بخوە خودانێ پەرتووكا ئەرزێ و بەكر بەگێ ئەرزییە و وی ب تێر و تەسەلی بەحسا ڤێ داخباریێ كریە، ئەم زێدەتر ل سەر ڤێ چەندێ ناراوەستین، بەلكو دێ ھێینە قوناغا پشتی بەكر بەگێ ئەرزی وەك مە ئاماژە بناڤێ ڤەكولینا خوە ژی دایی، كاریگەریا ئەرزی ل سەر ھوزانڤانێت دەڤەرێ، ئایا تا چ راددە ئەڤ ھوزانڤانێت دی ب وی داخبار بووینە، ئەگەر بتنێ پەرتووكا (شاعرێن بامەرنێ ) وەك نموونه‌ وەربگرین، كو یازدە شاعرێن كلاسیكن، بامەرنێ و ئەرزێ ژی ل ئێك پالا چییانە و ھەردوو گوند نزیكی ئێك بوون، دێ بینین شێوازێ نڤیسینێ نزیكی ئێكە، بتایبەتی ژی ئەگەر شعرێن حوسنی بامەرنی بخوینین، ئەحمەدێ نالبەند، مەلا ئەحمەدێ بابك، لێ دڤێ قوناغێدا كو زێدەتر دكەڤیتە دەستپێكا سەدسالیا نازدێ. ئێدی خواندن و نڤیسین وەك بەرێ نەما، زێدەتر پیتەپێھاتەدان، دگەل خواندن و نڤیسینێ، تەكیایێ، ئێدی شعر ژی تا راددەیەكی ژ قالبێ خوە دەركەفت، نمونا شعرێن شێخ غیاسەددینی یان ئەحمەدێ نالبەند، كو ب شێوازەكێ ب رێك و پێكتر ھاتنە نڤیسین، مەبەستا من ئەو سڤكی و رەھوانی بەرەڤ كێمبوونێ چوون، كو خەلكەكی زێدەتر حەز ژوان جورە شعر و بەیتان دكر، ئەڤێن باس ل روودانەكێ، پێكەنینەكێ، تێھەلدانەكێ دكەن.