ڤەكولینەكا رەخنەی و شعرەكا من یا ئەدەبێ بەرخوەدانێ و شەرێ داعش
ڤەكولینەكا رەخنەیی كو ژ لایێ نڤیسەرێ رەخنەگر (دلێر كەمال)، كو دكوڤارا پەیڤ ژمارە 76 دا هاتیە بلاڤكرن، بەشەكێ وێ ل سەر دوو پارچەیێن شعرەكا من بووینە و ڤەكولینا وی لبن ناڤێ (ئەدەبێ بەرخوەدانێ لسەردەمێ حكومەتا هەرێما كوردستانێ ـ ڕەنگڤەدانا شەرێ داعش د هەلبەستێن نویخوازێن دەڤەرا بەهدینانداـ) بوویە و ئەو پارچە شعرێن بۆ ڤەكولینا خوە هەلبژارتین، ئەڤێن ل خوارێنە.
ـ شەهید ـ
ئەو بناڤێ خودێ شەری دكەن،
ئەو بناڤێ خودێ شەری دكەن،
لبن ئالایێ لا الە الا الله دكەڤن و
د سەكتن.
ئەم بناڤێ ئاخێ و نەتەوەی و نامیسێ
بەرگریێ دكەین
ئەم دكەڤین و شەهید دبین..
ـ كوبانێ ـ
بەرخودانا كوبانێ
قارەمانی و ركاتیا كوردان د چەپەراندا نیشاندا.
نالینا عەفرینی
بۆ سومبلا بەرخودانا ژنێ ل جیهانێ
ئارینا گیانێ خوە كریە قوربان
بەرێخودانا جیهانا عەرەبی ژ بۆ ژنان ڤەگەراند
ژن نە متعەیە و نە بۆ جیهادو لنیكاحە
ژن دایكە و خوشكە و هەڤژینە و
بەرخودان..
بەرخودانا كوبانێ
قارەمانی و ركاتیا كوردان د چەپەراندا نیشاندا.
نالینا عەفرینی
بۆ سومبلا بەرخودانا ژنێ ل جیهانێ
ئارینا گیانێ خوە كریە قوربان
بەرێخودانا جیهانا عەرەبی ژ بۆ ژنان ڤەگەراند
ژن نە متعەیە و نە بۆ جیهادو لنیكاحە
ژن دایكە و خوشكە و هەڤژینە و
بەرخودان..
روژناما وار 1213 ل روژا دووشەمبی 17/ چریا پاشی 2014
درێژییا ڤه‌كولینێ
ئەدەبێ بەرخوەدانێ لسەر دەمێ حكومەتا هەرێما كوردستانێ
ـــ ڕەنگڤەدانا شەرێ داعش د هەلبەستێن نویخوازێن دەڤەرا بەهدیناندا ــــ
ڤەكۆلین ژلایێ:
شڤان قاسم حەسەن نێروەیی /قوتابیێ دكتۆرایێ/ پشكا زمانێ كوردی/ زانكۆیا زاخۆ
دلێر كەمال ئەحمەد / هاریكارێ ڤەكۆلەر/ پشكا زمانێ كوردی/ زانكۆیا زاخۆ
پشكا ئێكێ:
بەرخوەدان:
أ- پەیڤ و زاراڤ:
گرنگە لدەستپێكا ڤەكۆلینێ ئەم پەیڤا بەرخوەدان ڕوون بكەین و پاشان بەرەڤ ناڤەڕۆكا بابەتی بچن و هەر تشتێ پێدڤی شڕۆڤە بكەن، پەیڤا بەرخوەدان د زمانێ كوردیدا هەڤواتایە دگەل پەیڤا (بەرگری) . د زمانێ عەرەبیدا ل بەرامبەری پەیڤا بەرخوەدان پەیڤا (المقاومە) هاتییە دانان، هەروەسا د زمانێ ئینگلیزیدا پەیڤا (Resistance) هاتییە بكارهینانا.
ب- بەرخوەدان وەك تێگەه و پێناسە:ـ
1- تێگەهێ بەرخوەدانێ:
هەلبەت زاراڤێ بەرخوەدان وەك تەڤایا زاراڤێن دیتر مشتومڕێن جوداجودا لسەر هەنە و هەر (ڤەكۆلەر، نڤیسكار، ڕەوشەنبیرەك و... هتد) ل گۆرەی پاشخانەیا خۆ یا تایبەت سەرەدەریێ لگەل ئەڤی تێگەهی دكەت و دیتنا خۆ لسەر بنیاتێ پاشخانەیا خۆ یا هزری پێشكێش دكەت، بۆ نموونە دەربارەی تێگەهێ بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن: ((زاراڤێ بەرگیریێ یا هەلبەستا بەرگیریێ زاراڤەكێ نوییە و ل شەڕێ جیهانییێ دوویێ سەرهلدایە، هەروەسا ئەم دكارن ببێژن كو ئەڤ زاراڤە ژ ئەگەرێ شەڕی پەیدابوویە و گەشەكرییە)) . كەواتە دیرۆكا پەیدابوون و گەشەكرنا زاراڤێ بەرخوەدانێ پشتی شەڕێ جیهانییێ دوویێ سەرهلدایە و گەشەكرییە، ئانكو دیرۆكەك نوی هەیە و هێدی هێدی و قۆناغ ب قۆناغ وەرار كرییە.
نڤیسكار (سالح محەمەد تەیرۆ) سەبارەت ناڤەڕۆكا زاراڤێ بەرخوەدانێ دبێژیت: ((لدەمێ هەر تاكەكەسەك هەست ب زۆڵم و ستەمێ دكەت و دگەهیتە وێ باوەریێ كو گەل، وەڵات و نیشتیمانێ وی یێ ژلایێ ڕژێمەكێڤە هاتییە داگیركرن و ئازادی و سەربەستی یا چوارچووڤەكری و سەرەدەرییا وێ ڕژێمێ دگەل وی گەلی و نەتەوەی یا دویرە ژ تەڤایا پرەنسیپێن دیمۆكراسی و مافێن مرۆڤی و د هەمان دەم دا شۆڕەش و بزاڤەك ژی د قادا خەبات و بەرخوەدانێ دایە و مەبەستا وێ لڤین، بزاڤ و شۆڕەشێ ئەوە كو وەلاتێ وی تاكەكەسی ڕزگار بكەت، ئەڤ تاكەكەسە ب بیر و باوەرەكا موكم یا نەتەوەی و وەلاتپارێزی پەیوەندیێ ب وێ شۆڕەش و بەرخوەدانێ دكەت)) . د ئەڤێ ڕوونكرنێدا وەها دیاردبیت، كو بەرخوەدان ژ ئەگەرێ هەستكرنێ ب زۆری و ستەمێ پەیدادبیت و ژ پێخەمەت لادانا ستەمێ تاكەكەسێن وەلاتی قەستا مەیدانێن جوداجودا یێن بەرخوەدانێ دكەن و ژبۆ بدەستڤەهینانا مافێن ژیانێ خەباتێ دكەن.
هەروەسا لدوور تێگەهێ بەرخوەدانێ و ڕامانا پەیڤێ هاتییە دەربڕین: ((پەیڤەكە لە كارە هاوبەش شیكارەكانە، بە واتای وەستانی بەرامبەر و چەسپاندن و خۆگرتنە. ئا لێرەدا بە تەواوی دەگەینە واتای ڕاستەقینەی خۆگرتن و مەیدان خوازی و ڕەفز و سەرپێچی شۆڕەش)).
پ ـ پێناسەیێن بەرخوەدانێ:
ئەگەر ب ئاوایەكێ هویربین تەماشەی زاراڤێ بەرخوەدانێ بكەن دێ بۆ مە دیاربیت، كو چەندین پێناسە و داناسینێن تایبەت و جوداجودا بۆ ئەڤی زاراڤی هەر ژ ڕوویێ پەیڤێ و ناڤەڕۆكێ هاتینەكرن، لەوڕا ژبۆ ئەڤێ چەندێ ئەم دێ چەندین پێناسە و داناسینێن باوەرپێكری بەرجەستە بكەن.
سەبارەت بەرخوەدانێ وەك پێناسە هاتییە دیاركرن: ((بەرخوەدان كارەكێ مرۆڤایەتییە و مرۆڤ ب ئاوایەكێ هوشیارانە سەرەدەریێ دگەل دكەت، هەروەسا مرۆڤ بەرپرسیارە ژ پاراستنا هەبوون، ژیان و ئازادیێ)) . كەواتە ژ پێخەمەت مان و ژیانا خۆ و پاراستنا ئازادیا خۆ یا كەسی و كۆمەلێ، تاكەكەس هەست ب بەرپرسیاریێ دكەت و ب هەمی شێوەیان بەرگیریێ ژ هەبوون و مافێن ژیانێ دكەت.
هەر دیسان دەربارەی بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن: ((بەرگیری: پارێزگاری لە وەلات. بە گژ دوژمن دا چون، پێش بە دوژمن گرتن)) . لڤێرێ پەیڤا بەرگیری یان بەرخوەدان ب واتایا پاراستنا وەلاتی و ڕێگرتن ل هەمبەر دوژمنی هاتییە بكارهینان. ژلایەكێ دیتر و ب هەمان واتایا بەرگیریا وەلاتی و دویرخستنا دوژمنی ژ وەلاتی، د فەرهەنگا (هەنبانە بۆرینە) دا پەیڤا (بەرگیری یان بەرخوەدان) هاتییە شڕۆڤەكرن ((بەرگری: پێش لە پێشكەوتن و سەركەوتنی نەیار و دوژمنان برینەوە، بەرامبەر دوژمن وەستان و خۆراگرتن. دیفاع، مقاومە)) .
سەبارەت ناڤەڕۆكا پەیڤا بەرخوەدانێ و ئاراستەیێ وێ هاتییە گۆتن: ((بەرخوەدان نەهێلانا هێزێیە لدژی وی ئاراستەی ئەوێ كو هەلویست ل بەرامبەر دهێتە وەرگرتن)) . كەواتە بەرگیریكار ئانكو ئەو كەسێن ل بەرخوەددن و پارێزگاریێ ل هزر، ناسنامە و ئاخا خۆ دكەن ب هەمی شێوەیان ڕێكێ ل دوژمنی دگرن و هێزا وی لاواز دكەن و چ ژێدەرێن هێزێ و دەلیڤەیێن سەركەڤتنێ ب دوژمنێ دەستنیشانكری نا بەخشن.
ت ـ ئەدەبێ بەرخوەدانێ:
دەربارەی ئەدەبێ بەرخوەدانێ نڤیسكار و تایبەتمەندێن جیهانا وێژە و هونەری چەندین نێڕین و بۆچوونێن جودا لگۆرەی تایبەتمەندی و پسپۆریا خۆ یا ئەدەبی پێشكێشكرینە. هەروەسا هەر تایبەتمەند و پسپۆرەكێ د گۆشەنیگایەكێدا تەماشەی ئەدەبیاتا بەرخوەدانێ و ئارمانجێ ئەوێ ئەدەبیاتێ كرینە، لەوڕا د ئەڤی بەشیدا ئەم دێ چەندین دید و نێڕینێن جودا سەبارەت ئەدەبێ بەرخوەدانێ برێز بكەن.
نڤیسكار (حسام عبدالقادر)ی بابەتەك دەربارەی ئەدەبێ بەرخوەدانێ د كۆڤارا (افق الادبیە الكترونیە) دا بەلاڤكرییە و د بابەتێ خۆ دا وەها ئەدەبێ بەرخوەدانێ پێناسە كرییە: ((ئەدەبێ بەرخوەدانێ، ئەو جۆرە ئەدەبەیە كو دەربڕینێ ژ كار و كریارەكێ دكەت كو هزرا ئەرێنی یا بەرخوەدانێ بخوەڤە بگریت، هەروەها دەربڕینێ ژبۆچوونەكا مرۆڤایەتی یا گشتگیر دكەت نەكو ژ ڕەگەزپەرستییەكا بەرتەنگ ...)) . كەواتە لگۆرەی دیتنا نڤیسكار (حسام عبدالقادر) ئەدەبێ بەرخوەدانێ توندی و ڕەگەزپەرستییێ بخۆڤە ناگریت، بەلكو دەربڕینێ ژ كار و كریارەكێ دكەت، كو بۆچوونا ئەرێنی یا مرڤایەتی لسەر كوك و هەڤدەنگە.
هەروەسا داناسینەك دیتر بۆ ئەدەبێ بەرخوەدانێ هاتییە پێشكێشكرن و ئەو داناسین داكۆكیێ لسەر بەخوەدانا گەلان (نەتەوەیان) ل هەمبەر داگیركەران دكەت: ((ئەدەبێ بەرخوەدانێ ئەو جورێ ئەدەبییە، كو بەرخوەدانا گەلان ژ دەست ب سەردەگرتن و داگیركرنێ ژ لایێ داگیركەران ڤە وێنە و نیگار دكەت)) . سەبارەت كاودانێن پەیدابوونا ئەدەبێ بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن ((جۆرە ئەدەبەكە خەباتكار خۆ دناڤ دا دبینن و هەڤوەلاتی (خەلك) هەستپێدكەن، ئەڤ ئەدەبیاتە دناڤ ئەزموونەكا كویرا مرۆڤایەتیێدا پەروەردە بوویە، ئەو ئەزموون ژی ئەزموونا شەڕ و بەرەڤانیكرنێیە. هەروەسا ئەدەبیاتا بەرخوەدانێ د كاودانێن نەسرۆشتیدا پەیدادبیت، ئەو كاودان ژی خەلك (هەڤوەلاتی) و بریاردانا لسەر چارەنڤێسێ دیرۆكییە)) . هەروەسا دەربارەی ئەدەبێ بەرخوەدانێ نڤیسكار (ئیبراهیم فواد عباس) دبێژیت: ((د شیاندایە پێناسەیا ئەدەبێ بەرخوەدانێ ب دیتنا خۆ و ب شێوەیەكێ گشتی بكەن و بێژین، كو ئەدەبێ بەرخوەدانێ ئەو جۆرێ ئەدەبیاتێیە یێ ژ دەرئەنجامێ هەست و یاخیبوونا نڤیسكار و هەلبەستڤانان ل هەمبەر داگیركەر و زالما پەیدادبیت، و نڤیسكار ب ئەدەبیاتا خۆ بەرهەنگاری داگیركەر و زالما دبیت و وان ژناڤ دبەت)) .
ژلایەكێ دیتر سەبارەت پەیدابوونا ئەدەبێ بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن: ((ئەفراندی حالەتێكی بەرچاو لە ڕەفز و نارازایی و خۆگرتن و مەیدان خوازی و شۆڕشی، شێوە و ناوەڕۆكی جیاواز هەیە، لە ئەنجامدا ناوی نراوە بەرگریكرن و ئەو ئەدەبە داهێنەرەی لێیەوە پەیدابووە ناوی لێنرا ئەدەبێ بەرگری)).
دەرئەنجامێ ئەڤان پێناسەیێن لسەری هاتینە دیاركرن، ئەم دكارن ببێژن كو ئەدەبێ بەرخوەدانێ ئەدەبەك تایبەتە و نڤیسكار د ڕەوش و كاودانێن تایبەت یێن وەلات و گەلێ وی توشبوویێ دنڤێسیت و ب ئەدەبیات و هزرێن خۆ بەرهەنگاری دوژمن و داگیركەران دبیت، هەروەسا دەنگ و گازییا گەل و نەتەوەیێ خۆ دگەهینت تەڤایا مللەتێن جیهانێ.
ج ــ هەلبەستا بەرخوەدانێ:
هەلبەست وەك تەڤایا ژانرێن دی یێن ئەدەبیاتێ دیتن و بۆچوونێن جودا لسەر هەنە، لەوڕا مژار یان بابەتێ بەرخوەدانێ وەك هێڤێن بۆ داڕشتن و بەرهەم هینانا هەلبەستەكێ كو ب ناڤێ (هەلبەستا بەرخوەدانێ) ب هەمان شێوە نێڕینێن جودا لسەر هەنە و هاتینە پێشكێشكرن، لەوڕا د ئەڤی سەرەبابەتیدا ئەم دێ چەندین پێناس و داناسینان دیار بكەن.
سەبارەت هەلبەستا بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن: ((ئەو ڕەوش و كاودانەیە یان ئەو هەلبەستە كو هەلبەستڤان تێدا دەربڕینەك كویر ژ زاتێ خوە یێ هوشیار بۆ ناسنامەیا خۆ یا ڕەوشەنبیری دكەت)) د ئەڤێ پێناسەیێدا بەرپرسیاری و هەستێ هەلبەستڤانی ل هەمبەر ناسنامەیا وی یا ڕەوشەنبیری دیاردبیت و ئەوێ چەندێ ڕادگەهینت، كو ڕەوشەنبیر ژی ب هزر و پەیڤێن خۆ خودان هەلویستن و د شۆڕەش و بەرخوەدانا ل هەمبەر دوژمنیدا پشكدارن.
هەروەسا هەلبەستڤان (مەحموود دەروێش) دەربارەی هەلبەستا بەرخوەدانێ دبێژیت: ((شیعری بەرگیری وەكو من تێدەگەم، دەربڕینێەكە لە ڕەتكردنەوەی واقیع، و پێویستی گۆڕینی و باوەرهێنان بەشیانی ئەو گورینە.. بەڵام بۆ ئەوەی ئەم شیعرە ببێتە هۆی گۆران، دەبێ خۆی بە تیۆرییەكی شۆڕەشگێریی خودان ناوەرۆكێكی كۆمەلایەتی چەكدار بكات)) د دەربڕینا خۆ دا هەلبەستڤانێ ناڤهاتی باسێ نەرازیبوون و ڕەتكرنا كەتوارێ دكەت و دبێژیت پێدڤییە پرۆژەیەكێ گرنگ بۆ گوهۆرینا كەتوارێ نەخوش هەبیت و كارەكێ ژ دلكارانە لسەر بهێتەكرن و باوەری ب ئەوی پرۆژەیی و گوهۆرینێ هەبیت و گەل ژ ئەوی پرۆژەیی ڕازیی بیت و پشتگیریێ بكەت.
دەربارەی پەیاما هەلبەستڤان و هەلبەستا بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن: ((هۆزانا بەرخوەدانێ ژلایەكێ ڤە گازیی و هاوارەكە بۆ خەلكێ تەپەسەر و داگیركری، كو خۆ ژ زۆلم و ستەمێ ڕزگار بكەن و ل هەمبەر دوژمن و داگیركەران لبەر خۆ بدەن، هەروەسا ژلایەكێ دیتر ڤە پشتگیری، قوربانی و هەستێ هوشیاریێ لدەڤ خەلكێ پەیدادكەت)) د ئەڤێ داناسینێدا پەیاما هەلبەستا بەرخوەدانێ ب شێوەیەكێ ئاشكەرا بەرجەستە دبیت، ئەو ژی گازی و هەوارا گەلەكێ بندەستە و هەلبەستڤان هەولددت ب هەمی ڕێك و ئالاڤان پەیاما گەلێ خۆ بگەهینت ڕایەدارێن جیهانێ، هەروەسا ژلایەكێ دیتر ب ڕێكا هەلبەستا خۆ هەلبەستڤان هەستێ نەتەوەی و تێكۆشانێ لدەڤ مللەتی بەرز و بلند ڕادگریت.
هەروەسا هەلبەستا بەرخوەدانێ ب ئەڤی شێوەیێ لخوارێ دیاركری هاتییە پێناسەكرن: ((هەلبەستا بەرخوەدانێ ئەو جۆرە هەلبەستە یا كو مینا سەنگەرێ خەبات و خۆراگریێ ل هەمبەر زۆردار و داگیركەران دیاردبیت، هەروەسا ئەو هەلبەستە یا وژدانا مرۆڤایەتییێ دهەژینت و ورە و هێزا مرۆڤان بەرزدكەت و باوەرییەكا موكم و پیلاین د دل و مێشكێ مرۆڤاندا دچەسپینیت)) كەواتە هەلبەستا بەرخوەدانێ پرەنسیپێن باوەری و خوەگۆریكرنێ لدەڤ تاكێن مللەتی بهێز دئێخیت و ب هەموو شێوەیان هەول و بزاڤێن بەرەڤانیكرنی و بەرخوەدانێ ددەن.
ل داویا ئەڤان پێناسەیێن بۆ ئەدەبێ بەرخوەدانێ هاتینەكرن، ئەم دكارن بێژین كو هەلبەستا بەرخوەدانێ دەنگێ قێری و ناڵینێن گەلەكێ (نەتەوەیەكێ) بندەست و زۆلم لێكرییە و هەلبەستڤان بڕێكا پەیڤ و دەستەواژەیێن خۆ ئەوان ناڵین و دەردەسەرییان دگەهینت وژدانا مرۆڤایەتییێ، هەروەسا ژ ئالییەكێ دیتر هەلبەستا بەرخوەدانێ هاندان و پشتەڤانییا گەلێ خۆ دكەت كو ل هەمبەر زۆرداران ل بەرخوە بدن و زۆلمێ لسەر خۆ قەبوول نەكەن، لەوڕا ئەڤ جۆرە هەلبەستە ب هەلبەستا بەرخوەدانێ هاتییە بناڤكرن.
چ ــ تایبەتمەندی و سیمایێن گشتی یێن ئەدەبێ بەرخوەدانێ:
ئەدەبێ بەرخوەدانێ وەكو تەڤایا ژانرێن دیتر یێن جیهانا وێژە و هونەرێ خوەدی پرەنسیپ و تایبەتمەندیێن خۆ یێن تایبەتن و جودانە، لەوڕا د ئەڤی سەرەبابەتیدا ئەم دێ چەندین خالێن گرنك ئاشكەرا بكەن:
1ـ هەست و دلینییا چاند و هونەرێ (ئەدەبیاتا) كو ژێدەرێ وێ باوەری ب دوز و كێشەیێ هەبیت.
2ـ ئەدەبێ بەرخوەدانێ ئارمانجەك دیاركری هەبیت، كو ژێدەرێ وێ (زۆلم و ستەمەك زێدە و زۆردارییەك توند بیت).
3ـ ڕاستی و دلسۆزی ب ڕەواییا دوزێ.
4ـ ڕاستەوخۆی د شێوازیدا، كو دلێ پتریا وەرگێران ب پەرینت.
5ـ ئەدەبێ بەرخوەدانێ دبیت هندەك جاران سیمایێن ڕیكلامێ بخۆڤە بگریت و ئەڤە ژی دبیت ئەگەرێ ئەوێ چەندێ كو هندەك بوها و پرەنسیپێن هونەری ژ دەستبدەت، ژبەر كو وێنەیێن هونەری و خەیال تێدا ب كێمی دیاردبن، لێ بەلێ بوهایێ خۆ یێ مێژوویی ژ دەست نادەت.
هەروەسا سەبارەت سیمایێن ئەدەبێ بەرخوەدانێ دكتۆر (نافع عقراوی) دبێژیت: ((ئەدەبیات گەلەك نازك و هەستیارە، هەروەسا ئەدەبێ بەرخوەدانێ زێدەباری هەڤركییێ دگەل نەخۆشی و زۆرداریێ بەلێ هەر ئەدەبەك هەستیارە د شێواز، ئاڤاكرن و ڕامانێدا)) لجهەكێ دیتر سەبارەت سیما و تایبەتمەندیێن ئەدەبیاتا بەرخوەدانێ هاتییە گۆتن:
1ـ ڕسواكرنا زۆرداریا ل گەل (نەتەوەی) دهێتەكرن ل ناڤەندێن نیڤدەولەتی.
2ـ هاندانا خەلكێ بۆ بەرخوەدانێ، ژبەر ئەوێ زۆلما ل وان دهێتەكرن، كو ب هەموو شێوەیان ل بەرخوە بدەن و خۆ ڕادەستی دوژمنی نەكەن.
4ـ پاراستنا ناسنامەیا گەلی و ڕەوشت و تیتالان ل بەرامبەر ئەوان ڕەوشت و تیتال و بۆهایێن دوژمنی دڤێت ب سەپینت. د ئەڤان خال و تایبەتمەندیاندا بۆ مە دیاربوو، كو ئەدەبێ بەرخوەدانێ خوەدی پرەنسیپ و بوهایێن خۆ یێن تایبەتە و نڤیسكار د ئەدەبێ بەرخوەدانێدا گرنگییێ ب ئەڤان تایبەتمەندیان ددت.
پشكا دووێ
"ڕەنگڤەدانا شەڕێ داعش د هەلبەستا نویخوازا دەڤەرا بەهدیناندا"
ئەڤ سەرەبابەتە هاتییە تەرخانكرن بۆ پڕاكتیكرن و دەرخستنا هزر، هەست و هەلویستێن هەلبەستڤانێن نویخوازێن دەڤەرا بەهدینان ل هەمبەر شەڕێ داعش، ژبەركو قۆناغا شەڕێ داعش قۆناغەك تایبەتە ژ مێژوویا نوی یا گەلێ كورد و هەمی تەخ و چینێن مللەتی بەرخوەدانەك بێ هەمپا ل هەمبەر چەتەیێن دەولەتا ئیسلامێ ل ئیراق و شامێ پێشاندان.
1ـ هەلبەستڤان "عەبدولرەحمان بامەرنی"*:
هەلبەستڤانێ ناڤهاتی ب هەلبەستەكا تایبەت یا لژێر ناڤونیشانێ "ژ شنگالێ بۆ كوبانێ چەند هەناسەیێن ڤەقەتیایی" ، كو ژ چەندین پارچەیێن هەلبەستێ پێكهاتییە و هەر پارچەیەكا هەلبەستێ ناڤونیشانەكێ تایبەت و سەربەخۆ هەیە، هزر و هەلویستێ خۆ ل هەمبەر تیرۆریست و چەتیێن دەولەتا ئیسلامی دیاركرییە و پشتەڤانی دایە گەلێ خۆ و ب هەموو شێوەیان بەرگیری ژ (ناسنامەیا وەلاتێ خۆ، زمان، كەلتوور، چاند و هونەر، ڕەسەنایەتی ...هتد) كرییە، لەوڕا مە دوو پارچەیێن هەلبەستێ وەك نموونە وەرگرتینە.
پارچەیا هەلبەستەكێ ب ناڤونیشانێ "شەهید" هاتییە بناڤكرن، ئەگەر ئەم تەماشەی ناڤونیشانێ ئەڤێ پارچەیا هەلبەستا نویخواز بكەن دێ بینن كو هەلبەستڤانی هەر ژ دەستپێكێ پیرۆزییەكا مەزن دایە هەلبەستا خۆ، ئەو ژی بناڤكرنا هەلبەستێ ب (شەهید). ژبەركو (شەهید)ـی دناڤا هەر نەتەوە و ئایینەكێدا بوها و پیرۆزیا خۆ یا تایبەت هەیە و ڕێز ل وی كەسی دهێتەگرتن یێ گیانێ خۆ قوربانی (خاك، نەتەوە، نامیس ...هتد) دكەت.
لدەستپێكێ بۆ تێگەهشتنەكا باشتر ژ هەلبەستێ، ئەم دێ هەلبەستێ بۆ دوو پارچەیان پاڕڤەكەن:
• پارچەیا ئێكێ:
((ئەو بناڤێ خودێ شەڕی دكەن،
لبن ئالایێ لا الە الا الله دكەڤن و دسەكتن)).
ل پشكا ئێكێ یا هەلبەستێ، هەلبەستڤانی ئاماژە ب پرۆسێسەكا ئایینی ئەو ژی جیهادە د ڕێكا خودێ دا، كو تایبەتە ب ئایینێ ئیسلامێ ڤە دایە. چونكی هەلبەستڤان دبێژت (ئەو) ب بۆچوونا مە ئەڤ (ئەو)ە بۆ پڕانیا عەرەبان و ڕێژەیەكا مۆسلمانێن ژ نەتەوەیێن دیتر كو لژێر سەركردایەتییا وان كۆمبووینە و فەرمانێن وان پڕاكتیزە دكەن و بناڤێ خودێ شەڕی دكەن، دزڤریت. هەروەسا شەڕكرن لژێر دوریشمێ (لا الە الا الله) تشتەكێ سادە و ساكار و بچویك نینە، ژبەركو ئەگەر ئەم تەماشەی سەردەم و چاخان بكەن دێ بینن كو ئەڤ شەڕكرنە و ئەڤ دوریشمە بۆ قوناغا بەری (1400) سالان و زێدەتر ڤەدگەڕیت و ناڤەڕۆكا وێ نە ژ دویر و نە ژ نێزیك چ پەیوەندی ب ئەڤی سەردەمی كو چەرخێ (21)یە نینە، بۆچی؟ ژبەركو ئەگەر تەماشەی ئەڤێ پرۆسێسا خاپینۆك بكەن، دێ بینن كو پڕانیا قوربانیێن ڤێ پرۆسێسا ب ناڤێ جیهادێ هەر موسلمان بخۆ ژ نەتەوەیێن جوداجودا بووینە. ئانكو موسلمان بخۆ پەیرەوا ئایەتەكێ ژ قۆرئانێ ئەوا دبێژیت ((انما المسلمون الاخوە)) ناكەن، هەروەسا نەتەوەیێ عەرەب ژی ب تەمامی د ئەوێ ئایەتێ نەگەهشتینە یان نەڤێن خۆ تێبگەهینن، ژبەر مەرەم و مەبەستێن خۆ یێن چەپەل و بەرژەوەندیێن تایبەت. ئەم دكارن ئەڤێ مەرەمێ ژی ژ پارچەیا هەلبەستَی دەربێخن كو هەتا ڕۆژا ئەڤرۆ نەتەوەیێ عەرەب نەبەرهەڤە گەلێن دیتر یێن مۆسلمان وەك خوە ب پەژرینت و ل قەلەم بدەت؛ چونكی هەتا ڕۆژا ئەڤرۆ د ڕاگەهاندنا عەرەبیدا دهێتە گۆتن: ((الاعراب والمسلمین)). لەوڕا دبینن كو شاعێر دەرئەنجامێ هەڵچوونەكا دەروونی و باوەرییەكا ڕاست و دورست دگەهیتە ئەوی ئەنجامی كو شەڕكرنا بناڤێ خودێ و لژێر دوریشمێ (لا الە الا الله) نە تشتەكێ پیرۆز و ڕاستەقینەیە، بەلكو شەڕەكێ بەرژەوەندخواز و تایبەتە. ژبەر ئەڤێ یەكێ لدەمێ ئەو لژێر ئالایی دهێنە كوشتن پەیڤا (سەكتین) بۆ وان بكاردهینت، كو هەر وەك ئەم دزانین پەیڤا (سەكتین) د زمانێ كوردیدا بۆ ئاژەلان و بۆ بێ ڕێزیكرن و بێ بوهاكرنێ دهێتە بكارهینان، هەر ژ بەر ڤێ چەندێ، هەلبەستڤان ڤێ زاراڤی ژهەژی و شیاوی وان دبینیت.
• پارچەیا دوویێ:
((ئەم بناڤێ ئاخێ و نەتەوە و نامیسێ
بەرگریێ دكەین
ئەم دكەڤین و شەهید دبین...))
د پارچەیا دوویێدا، هەلبەستڤانی ب تەمامی بەرۆڤاژی پارچەیا ئێكێ، كو ئەم دشێن وەكو پارادوكسەكێ ل قەلەم بدەین هەلبەست داڕژتییە. هەلبەستڤان د ئەوێ باوەریێدایە كو خەبات، بەرخوەدان و بەرگیریكرنا گەلێ وی، بەرگیریەكا پیرۆز و ب بوهایە؛ چونكی لدەڤ تەڤایا نەتەوە و ئایینان بەرگیریكرن ژ ئاخ، نەتەوە و نامویسێ تشتەكێ پیرۆزە و هەر كەسێ د ڕێكا نەتەوە، ئاخ و نامویسێدا گیانێ خۆ بەخت بكەت (شەهیدە)، لەوڕا د هەلبەستێدا هاتییە (ئەم) بناڤێ نەتەوە، ئاخ و نامویسێ بەرگیریێ دكەن. لەوڕا دێ بێژین لدەمێ ژ نیڤا دوویێ ژ سالا (2014 ز.) لەشكەرێ دەولەتا ئیسلامێ ل وەلاتێن عیراق و شامێ هاتی و دەستدرێژی ئاخا پیرۆزا كوردستانێ كری و سینورێن كوردستانێ بەزاندین و بناڤێ خودێ و لژێر وی ئالایی چەندین كارەسات و دەردەسەری بۆ گەلێ مە دورستكرین، لڤێرێ پێشمەرگەیێن كوردستانێ كو ڕێژەیەكا مەزن ژ وان موسلمانن، ب فەر زانین ب ئەركێ خۆ یێ نەتەوەیی و ئایینی ڕابن و بەرگیریەكا پیرۆز ژ ئاخ، وەلات و نامویسا خۆ بكەن. ئەڤجا ئەم دشێن بێژین كو هەلبەستڤان گەهشتییە وێ ڕاستی و باوەریێ كو كەڤتنا مرۆڤێ كورد و كوشتنا وی ژلایێ (عەرەبێ موسلمان و چەكدارێن داعشێڤە)، ئانكو شەهیدبوون د ڕێكا ئاخ، نەتەوە و نامویسێدا.
لەوڕا لدوماهییێ ئەم دشێن خویا بكەن كو داغباربوون و هەڵچوونا ناخێ شاعێری، ئەركێ وی یێ نەتەوەیی و نیشتیمانی دیاردكەت. ژبەركو هەر كەسەك ب ڕێكا خۆ یا تایبەت بەرگیریێ ژ وەلاتێ خۆ دكەت و لڤێرێ هەلبەستڤان ژی ب پەیڤێن خۆ یێن پڕبوها بەرگیریێ ژ وەلات و و گەلێ خۆ كرییە.
پارچەیەكا دیتر ژ هەمان هەلبەستا هەلبەستڤانی، كو لژێر ناڤونیشانێ "كوبانێ" هاتییە بناڤكرن، هەر ژ دەستپێكێ دەمێ تەماشەی ناڤونیشانێ هەلبەستێ دكەن ئێكسەر هزرا بەرخوەدان و بەرگیریێ خۆ لسەرێ مرۆڤی ددەت؛ چونكی هەر وەكو دهێتە زانین (كوبانێ) وەكو باژێرەكێ كوردان ل ڕۆژئاڤایێ كوردستانێ بۆ سیمبۆلا بەرخوەدان و بەرگیریكرنێ ل جیهانێ د چەرخێ (21) دا و پڕانیا گەلێن ڕۆژئاڤایی یێن كو ل دەڤ عەرەبان ب كافر دهێنە نیاسین، ڕێز، حوورمەت و هەڤسۆزیا خۆ بۆ "كۆبانێ" دیاركرن.
((بەرخودانا كوبانێ
قارەمانی و ركاتیا كوردان د چەپەران دا نیشاندا))
هەلبەستڤان لدەستپێكا هەلبەستا خۆ باسێ بەرخوەدانا پیرۆزا گەلێ خۆ ل باژێرێ كوبانێ دكەت، كانێ ب چ شێوە ل هەمبەری دوژمنەكێ هۆڤ، دڕندە و دژی هەمی پرەنسیپێن مرۆڤایەتییێ قارەمانییا خۆ خویاكر و ئەو ڕكاتیا مرۆڤێ كورد ل سەنگەران دا خۆیاكرن. لەوڕا لڤێرێ بۆ مە دیاردبیت كو شاعێری دڤێت بێژیت مرۆڤێ كورد وەفادارێ ئاخا وەلاتێ خۆیە، هەروەسا ئەگەر ب كویری بچینە د شڕۆڤەكرنا هویرا ئەڤێ ڕستێدا، گەلێ كورد دگەل چەندین گەلێن دیتر ل ئەڤێ دەڤەرا میزۆپۆتامیا ژیایە، وەكو (ئاشووری، بابلی، ئەكەدی ...هتد) كو ڕێژەیەكا مەزن ژ ئەوان گەلان ژناڤچوویە و بتنێ بەرژەنگێن وان ماینە، بەلێ مێرخاسی، وەفاداری، ڕكاتی و سەرهشكیا كوردان وەها كرییە كو ب دریٍَژاهییا دیرۆكێ بكارن بەرگیریێ ژ خۆ و ئاخا خۆ بكەن و بەرخوەدانەك بێ وێنە بۆ جیهانێ بدەنە خۆیاكرن.
((نالینا عەفرینی
بۆ سیمبۆلا بەرخوەدانا ژنێ ل جیهانێ
ئارینا گیانێ خوە كریە قوربان
بەرێخوەدانا جیهانا عەرەبی بۆ ژنان ڤەگەڕاند
ژن نە متعەیە و نە بۆ جیهاد و لنیكاە
ژن دایكە و خوشكە و هەڤژینە و
بەرخوەدان ...))
ئەگەر تەماشەیی ئەڤان دێرێن لسەری بكەن دێ بینن كو هەلبەستڤانی ئاماژە ب دوو شێرەژنێن كوردێن فەرماندە (نالین عەفرینی) و (ئارین مێركان) كرییە، كو ب بەرخوەدان و بەرگیریا خۆ بووینە هێما و سیمبۆل ژبۆ هەمی ژنێن جیهانێ ب گشتی و بۆ ژنا بندەست و تەپەسەرا دەڤەرا ڕۆژهەلاتا ناڤین، ب تایبەتی. ئەڤ چەندە ژی بۆ مە خویا دبیت كو دناڤ كورداندا هەردەم ژن پشكداربوویە د هەمی بیاڤێن جوراوجورێن ژیانێ ئەڤجار چ خەباتا خێزانی یان ژی شۆڕەشگێری و بەرخوەدان بیت، بەڵگە ژی بۆ ئەڤێ چەندێ فۆلكلۆرێ كوردان كو گەلەك نموونەیان ددەتە مە بۆ سەلماندنا ئەڤێ ڕاستیێ، هەر وەكو د گۆتنەكا مەزناندا هاتی: ((شێر شێرە، چ ژنە چ مێرە)).
بەرخوەدان و گیان بەخشینا ئەڤان هەر دوو ژنێن فەرماندە یێن كوردستانێ نێڕین و هزرا ژەنگی و بەرتەنگا جیهانا عەرەبی ـ ئیسلامی ـ بۆ ڕێزگرتن و لێهاتیا ژنێ گوهارت. كو دناڤ گەلێن موسلمان ب گشتی و عەرەبان بتایبەتی ژن وەكو كەرەستەیەكێ تێركەر بۆ حەزا سێكسی یا ڕەگەزێ نێر و ئامیرەكێ زارۆكئینانێ، دهێتە دیتن و ب هەر ئاوایەكێ هەبیت دژایەتییا شیان و مافێن وێ دهێتەكرن. لەوڕا لڤێرێ هەلبەستڤان پیرۆزیا ژنێ و شیان و دەستهەلاتێ وێ ب ڕەنگەكێ جوان بەرجەستەكرییە كو ژن: دایكە، خویشكە و ژ هەمیان مەزنتر بەرخوەدانە، كەواتە بەرخوەدان و بەرگیریكرن نەبتنێ مافەكێ كۆنكریتییێ ڕەگەزێ نێر و زەلامییە. بەلكو دناڤ گەلێ كورد دا، ژن ڤێ هاوكێشەیا نە تەمامبووی تەمام دكەت و دبیتە هۆكارێ بایەخداری و نرخداینا وێ؛ چونكی ئەگەر ژن مل ب ملێ زەلامی د چەپەرێن بەرگیری و بەرخوەدانانێ دا نەبوایە، مسوگەر زەلامێ كورد نەدشیا بگەهیتە ڤان هەمی شانازی، سەركەڤتن و ناڤودەنگیا ل جیهانێ.
2ـ هەلبەستڤان "كەمال سلێڤانەی"*:
هەلبەستڤانێ نویخواز (كەمال سلێڤانەی) هەلبەستەك لژێر ناڤونیشانێ "ناسنامەیا ئاخێ" لسەردەمێ هاتنا چەتیێن دەولەتا ئیسلامی نڤیسیە، و د هەلبەستا خۆ دا ب ئاوایەكێ هونەری و تایبەت دەربڕین ژ هزر و هەلویستێ خۆ كرییە و پشتگیری دایە گەل و وەلاتێ خۆ، لەوڕا مە ب فەر زانی ئەوێ تێكستا شیعری بێخینە لژێر تیرۆشكێن شڕۆڤەكرنێ.
هەر وەكو مە ل سەری ئاماژە پێدایی كو دوویەمین هەلبەستا هەلبژارتی ژبۆ كەرەستەیێ ڤێ ڤەكۆلینێ، هەلبەستا لژێر ناڤونیشانێ "ناسنامەیا ئاخێ" یا هەلبەستڤان (كەمال سلێڤانەی) یە. هەر ژ ناڤونیشانێ هەلبەستێ بالكێشییا وێ بۆ مە خویا دبیت و بەرژەنگێن بەرخوەدانێ تێدا دیاردبن، ژبەركو لدەمێ مرۆڤ باسێ ناسنامەیا جهەكێ یان كەسەكێ دكەت ئێكسەر گرێدانا هەبوونا وی تشتی بۆ مرۆڤی خویا دبیت، كو لڤێرێ ناسنامەیا ئاخێ هەلبەت ئەو ئاخا پیرۆزا كوردستانێیە كو هەلبەستڤانی ب ڕەنگەكێ نەراستەوخۆ ئاماژەپێكرییە.
((دیسان،
تویلەیێن بیابانان، كرمێن خوینێ، چەتەیێن ئایدیۆلۆژیا مرنێ
هلگرێن ژەهرا پەنگای و كەربا میرات،
ژ كەڤلۆژانكێ گەمارا بەربابێن بێ دوندەه
رژیانە مرۆڤایەتی، ژیان و ئازادیێ))
د پارچەیا سەریدا هەلبەستڤانی ڕەچەلەك و بنەكۆكا ئەڤان دڕندە و هۆڤێن دەولەتا ئیسلامیا بناڤێ (داعش) داینە نیاسین، كو ڕه و ڕیشالێن وان ژ كیڤە هاتینە. ئەڤ چەندە ب هندەك وێنەیێن گەلەك جوان و ڕێكخستی ڕاگەهاندییە، وەك (تویلەیێن بیابانان) كو ئەڤە ژی ڕاستیا جۆگرافیا وانە كو دەڤەرا وان دەڤەرەك بیابانییە. هەروەسا وێنەیێ (كرمێن خوینێ) ئاماژەیە بۆ ئەوێ چەندێ كو نەتەوەیێ عەرەب پڕانیا جاران وەكو ئەڤان كرمان خوینا مە مێتییە، شاعێر بەردەوامییێ پێ ددەت كو ئەڤ كەسە وەكو چەتەیێن ئایدیۆلۆژیەكا بێ بەرهەم و بێ ئارمانجن، ژبلی مرن و كاڤلكرن و نەهێلانا ژین و ژیارێ، چ مەبەستێن دیتر نینن و هەردەم وەكو مرۆڤێن خیانەتكار و خاپینۆك بەرژەوەندیێن خۆ یێن پیس و ژەنگاری پاراستینە، هەروەسا لدویڤ دەمی سەرێ خۆ هەلددن و لدژی هەمی پرەنسیپ و بنەمایێن مرۆڤایەتیێ ڕادوەستن، ژبەركو لدویڤ دیرۆكێ و ب درێژەهییا مێژوویێ نەتەوەیەكێ خودان شارستانی نینن و دخوازن هەمی جوانی و پیرۆزی و بوهایێن ژیان و مرۆڤایەتییێ ژناڤ ببەن و ئازادییا ئەڤێ جیهانێ دناڤ بازنەیەكێ گرتی و چوارچووڤەكریدا و لدویڤ مەرەمێن بەرتەنگێن خۆ، سنووردار بكەن.
((ئەڤ وار، نە پرا شەهوەتێیە و نە تاقیگەها مێرانیا ناڤ لنگانە
ئەڤ وار، نە لیسێ تەیرێن كەلەخانە و نە حەوانگەها دەهبانە))
ئەم دكارن د ئەڤێ پارچەیا شیعرێدا مەبەستەكا گەلەك بهێز و بەرهەمدار یا شاعێری بدەنە خویانیكرن، كو دبێژیت وەلاتێ من نە ئەو پرە كو تو ئەی ــ داعش ــ بهێیی و لسەرا دەربازببی و بۆ خۆ بكەیە تاقیگەه ژبۆ تێركرنا حەزا خۆ یا سێكسی، یا كو د ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێدا ب "زنا" دهێتە نیاسین و هەوە لژێر ناڤێ "جیهاد النكاح" شەرعیەت بۆ خۆ دایێ. هەروەسا بناڤێ ئایینی و حەلالكرنا نامیسا كوردان هەمی هێز و مێرانی و مێرخواسیا خۆ د بازنەیێ شەهوەت و حەزا سێكسیدا سنووردار بكەی و دەستدرێژیێ بكەیە سەر نامویسا گەلێن دیتر. هەروەسا هەلبەستڤان بەردەوامییێ ب مەبەست و نێڕینا خۆ بۆ هزرا بەرخوەدانا ئاخا خۆ ددەت دەمێ دبێژیت كو خاكا كوردستانێ نە جهێ تەیرێن كەلەخانە و حەوانگەها دەهبانە، ئانكو كوردستان جهێ كوردانە و كورد مرۆڤەكێ خودان غیرەت، مێرخواس، جەنگاوەر و پارێزڤانێ پێگڤەژیان و ئارامییێ یە، لەوڕا تشتەكێ ئەستەمە كو خاكا كوردستانێ ببیتە هێلینا ڤان جۆرە هۆڤ و دەهبەیان.
((ل بنارێ بێخێری، كەلها ئاسیهێ و زەعفەرانێ،
هێشتا نالەنالا زارۆك، ژن و كالە مێرانە،
ل گەرمیان و بالیسانێ ئەنفالە،
هێشتا مە شەهیدێن خوە نە ڤەشارتینە
ژبیرناكن و مە ل بەرە ...))
د ئەڤێ پارچەیا هەلبەستێدا لدەستپێكێ هەلبەستڤانی ب ڕەنگەكێ جوان ئاماژە ب دیرۆك و شارستانییا كەڤنارا گەلێ خۆ دایە، ئەو ژی ب هینانا ناڤێ چەندین جهێن شوینواری ل وەلاتێ خۆ وەك (چیایێ بێخر، كەلها ئاسیهێ و شوینوارێ زەعفەرانێ) كو ل ئەڤان جهان ب ناڤێ ئایینی ب هزارەهان مرۆڤێن كورد هاتینە كوشتن و ب توندترین شێوە دەستدرێژی لسەر كەرامەت و ناسنامەیا وان هاتییەكرن. هەروەسا ب ئەڤێ ئایدیولۆژیا ژەنگی و كەڤنارا سەردەمێ جاهلیەتێ كو عەرەبان ب ڕێكا ئیسلامێ تەعریب كرییە و ڕێك و ماف دایە خۆ كو بناڤێ قورئان و سوورەتەكا قورئانێ (سوورەتا ئەنفالێ) هەو و پرۆسێسەكا پڕۆگرامكری نەتەوەیێ كورد ژناڤ ببەن و نەهێلن، سەرەڕای بەرخوەدانا كوردان ل هەمبەر دوژمنی، لێ ب دەهان هزار كەس ب تایبەتی ژن و زارۆك و پیرەكالێن كوردان بناڤێ ئۆلی دەستدرێژی لسەر وان و نامویسا وان هاتەكرن. هەروەسا كورد هاتنە ئەشكەنجەدان و كوژتن و ل دەڤەرێن باشوورێ ئیراقێ د گوڕێن ب كۆمدا هاتنە ڤەشارتن، لەوڕا شاعێر دبێژیت هێشتا مە شەهیدێن خۆ نەڤەشارتینە، كو هەتا ڕۆژا ئەڤرۆ ب سەدان خێزانێن كورد چاڤێن وان دەرگەهینە و ل هێڤییا كەسوكارێن خۆ نە و چ ژ چارەنڤێسێ وان نزانن. كەواتە مەبەستا هەلبەستڤانی ژ تێكەلكرنا ڤان هەردوو قۆناغ و كارەساتێن كو ب سەرێ مە هاتینە، دەربڕا وێ چەندێیە كو ئەڤ داعشە، هەر ئەو بەعسیە یێ كو كورد ئەنفال كرین و حەلەبچە كیمیاباران كری؛ ئەڤرۆكە ژی شنگال هەر دووبارەبوونا كارەست و برینا جەرگبڕا حەلەبچەیە.
(( تویلەێن بیابانان، مریدێن مرنێ، تێهنیێن خوینێ، چەتەیێن چەرخێ بیست و ئێكێ
نە گورگورا ئەورێن تاری مە د ترسینت و نە ژنێن نیكاحا جیهادێ مە ب سەردا دبن ئەم كوردن، ژیانێ ژ مە دەستپێكرییە و دێ بەردەوام بت
پەپۆلەیێن ڕەنگین، ژ مە فێری سرودا زندیبوونێ بووینە
ئەم تۆڤێ ژیانێ نە،
ئەم چرایێ رۆژهەلاتێ نە و چو جارا ناڤەمرن
دوهی هەلەپچە و ئەڤرۆ كوبانێ شاهدێن مەردینییا مەنە
هەكو هوون نزانن یان ناخوازن بزانن ئەم كینە؟ ))
د بەردەوامییا هەلبەستێدا شاعێر باسێ گیانێ قوربانیدان، بەرگیری و بەرخوەدانا گەلێ خۆ دكەت، كو چ جاران گەلێ وی سەرشوری و بێ ڕوومەتییێ لسەر خۆ قەبویل ناكەت و یێ ئامادەیە د ڕێكا ئازادی و سەربەستیێدا گیانێ خۆ بكەتە قوربان و لدژی تیرۆریست و چەتەیێن چەرخێ (21) بەرخوەدانێ بكەت. ئانكو لڤێرێ شاعێر باسێ دوو قۆناغێن گرنگێن دیرۆكا نوی یا كوردان دكەت، كو سەردەمێ ئەنفالێ و هاتنا تیرۆریستێن داعشە، كو بكەرێن ڤان كارەساتان هەر وەكو مە ل سەری ئاماژەپێدای هەر ئەون یێن كو ئەنفالا كوردان ڕاكرین، دوهی ب ناڤێ بەعسیان، ئەڤرۆ هەر ئەو بەعسینە ب ناڤێ داعشیان. هەلبەت ئەڤ یەكە ژی ب پشتبەستن ب ئەڤێ نیڤە دێرێ (چەتەیێن چەرخێ بیست و ئێكی) كو باسێ هاتنا (داعش)ـە، كو ئایین ئێخستیە لژێر خزمەتا حەز بەرژەوەندیێن خۆ، تا كو بگەهنە بەرژەوەندی و تێركرنا حەزێن خۆ.
((دێ بێژن وە و باش بزانن،
ئەڤ وار،
میزۆپۆتامیایە، وارێ پێشمەرگە و گەریلایە
ئەم،
نڤشێ ئاخێنە و ئاخ نابرهت، قەت نا برهت... ))
هەلبەستڤان لدووماهییا ئەڤێ هەلبەستێ باسێ كەڤناریا گەلێ خۆ ل دەڤەرا میزوپۆتامیان دكەت، كو گەلەكێ ڕەسەن و خودانێ ئاخا خۆیە و چ جاران دەستدرێژی نەكرییە لسەر هیچ مللەتەكێ و چ جاران دەستدرێژی ژ كەسەكێ ژی قەبویل نەكرییە و هەردەم ب گیانەكێ بەرز بەرگیری و بەرخوەدانێ ژ گەل و وەلاتێ خۆ كرییە. هەروەسا ب دوو نموونەیێن بەرچاڤ یێن دوو قۆناغێن دیرۆكی كو بووینە سیمبۆل ـــ هەر چەندە نموونەیێن قوربانیدان و مالوێرانییا كوردانە ـــ ئەو ژی هەلەبچە و كوبانێ نە داینە دیاركرن كو هندی ژیان هەبیت كورد ژی دێ هەبن و ژناڤ ناچن. هەروەكی شاعێری ئاماژەیێ پێدكەت كو ژیانێ ژ كوردان دەستپێكرییە و بەڵگەیێن دیرۆكی و ئایینی لسەر ئەڤێ چەندێ هەنە، ئەو ژی ڕوینشتنا پاپۆرا (نووح پێغەمبەرە س.خ) لسەر چیایێ جوودی ل باكورێ كوردستانێ. هەروەسا هەلبەستڤان ب پشتەڤانی و شانازیپێكرنا جەنگاوەرێن گەلێ خۆ كو ئەو ژی (پێشمەرگە و گەریلانە) هەلبەستا خۆ بدووماهیك دئینت. ئەڤ جەنگاوەرە جهێ شانازییێ و هۆكارێ مانا گەلێ كوردن، هەروەسا تاكە هێزن كو شیاین د مێژوویا نوییا كوردیدا بەرگیریێ ژ وەلاتێ خۆ بكەن و ل هەمبەر تیرۆریست و چەتەیێن دەولەتا ئیسلامی، بەرخوەدانەك بێ وێنە پێشانی جیهانێ بدەن و چەتەیێن دەولەتا خەلافەتێ ژناڤ ببەن.
3ـ هەلبەستڤان "حەسەن سلێڤانەی"*:
سێیەمین هەلبەستا هەلبەستڤان (حەسەن سلێڤانەی) ئەوا لژێر ناڤونیشانێ (نە خەونە كچا شەهیدی دیتی) دێ وەك هێڤێن بۆ ئەڤێ ڤەكۆلینێ وەرگرین و شڕۆڤەیێن خۆ پێشكێش كەین.
لدەستپێكێ ئەگەر ژ ناڤونیشانێ تێكستێ دەستپێبكەین دێ بینین كو هەڤدژییەكا كەتواری دگەل ناڤەڕۆكا هەلبەستێ هەیە، ئەو ژی ئەو خەونا كچا شەهیدی كو زارۆكەكە و خەونەكێ دبینیت و ئەو خەون ژی لدویڤ جیهانا سادە و ساكار و پاقژا وێ یا دورستە، بەلێ ئەگەر ئەڤ خەونە د كەتوار و ڕاستیا جڤاكیدا بیت تشتەكێ ب زەحمەت و ئاستەنگە، چونكی ل ڤی سەردەمی ڕاستی، دورستی بێگونەهی و سادەییا زارۆكان چ بوهایەكێ خۆ نەمایە، لەوڕا یە كو شاعێر دبێژیت: ((نە خەونە كچا شەهیدی دیتی)).
((دا
ڤێ سپێدێ
ژ چاڤێ تاڤێ پورتەقالەك زا ))
ئەڤ هەلبەستە ب تەكنیكا دیالۆگا ئێكلایەنە ژلایێ كچا شەهیدی دگەل دایكا وێ كو چ بەرسڤ ژلایێ دایكا وێ ڤە ناهێنەدان و هەلبەستڤان وەكو دەقەكێ ڤەكری هەلبەستێ بدووماهیك دهینت.
هەروەسا ئەڤ زارۆكە دیالۆگا خۆ ب ئینانا ناڤێ دایكێ (دا) كو بیژنەكە دەسپێدكەت و دەمێ دیالۆگێ ژی سپێدەیە، كو سپێدە ژی دەمەكێ تەنا، ئارام و دەستپێكا ڕۆژێ یە و هەڤگرێدانا سپێدێ ب چاڤێ تاڤێ ڤە هەیە. هەلبەستڤان ب زمانێ ئەڤێ زارۆكێ ئاماژەیێ ب بەردەوامبوونا هیڤی و ئومێدان و ژیانا ئەڤان هەر دوو كەسایەتییان ددەت، كو ئەو ژی نوینەرێن سەدان نموونەیێن ب ڤی ڕەنگینە د جڤاكێ كوردیدا كو بابێن وان شەهیدبوونە. لڤێرێ شاعێر ب لادانەكا واتایی كو زایینا پرتەقالەكێ یە ژ چاڤێ ڕۆژێ دورستكرییە، هەروەك ئەم دزانین پرتەقال ژ دارێ دهێت و دكەڤیت، بەلێ شاعێری ڕۆلێ دارێ دایە ڕۆژێ ئەو ژی ب بۆچوونا مە ژ بەرهندێ یە كو مەزنترین هەسارە ل گەردوونێ ڕۆژە ب نەمانا ڕۆژێ ئەڤ گەردوونە دێ ژناڤ چیت. ئانكو ڕۆژێ هەیبەت، مەزنی و باندورا خۆ هەیە، لەوڕا شاعێری ب لادانا واتایی ڕۆلێ دارێ و مرۆڤی دایە ڕۆژێ؛ چونكی زایین یان ژی بێژین زارۆكبوون پرۆسەیەكە گرێدایە ب گیاندارنڤە، هەلبەستڤانی ب نوینەراتیا زارۆكێ ڤیایە ئەو هەیبەت و مەزناهیا ڕۆژێ د پرتەقالەكێدا بەرجەستە بكەت و بدەتە بابێ وێ یێ شەهید، هەروەسا شەهیدی پلەیەكا بەرز و بلند د هەموو ئاییناندا هەیە و دچیتە بلندترین پلەیا بەهەشتێ ل جەم خوەدێ، كەواتە شەهید ژی مینا ڕۆژێ بەرز و بلند و ب هەیبەتە.
((كەت د دانگا مندا
من گرت و سپیكر
پلەك لێدا
من كویزی كر
من دیت
بابۆ یێ تێدا
دا
چ تازە گرنژی!!
ئەو چاوا بۆ كوترەك و فردا؟
كا بێژە دا !!))
ب بۆچوونا مە لڤێرێ ب هینانا ناڤێ پرتەقالێ وەكو هێمایەك بۆ بهێزی و بەرخوەدان و گڕۆتینێ یە، هەروەسا هەبوونا كویزیان هەڤگرتنەكە دناڤبەرا واندا كو ب ڕێكەڤتن هەڤگرتینە. هەروەسا پرتەقال ژی ب ڤەبوونا خۆ دبیتە كویزی، ڕۆژ ژی خودان تیرۆشكە مینا د ئالایێ كوردستانێدا دیاردبیت، هەروەها ڕۆژ ژی خودان (21) تیرۆژكە و ئەم دكارن بێژین ئەڤ كویزیە لێكچواندنا ڤان تیرۆشكانە و هەڤگرتنا وان ژی وەكو ڕێكخستنا ناڤمالەكێ و دبیت ناڤمالییا كوردان بیت، كو بابێ ئەڤێ زارۆكێ و سەدان كەسێن وەكی وێ خۆ كرینە قوربان ژبۆ پاراستن و هەڤگرتنا ئەڤێ ڕێكخستنێ؛ چونكی د هەلبەستێدا نەهاتییە گۆتن كو بابێ وێ كویزیەك ژ كویزیێن ئەڤێ پرتەقالێ یە، بەلكو دناڤ پرتەقالێ بخۆ دایە. هەروەسا گرنژینا بابێ زارۆكێ مەبەست پێ ئەوە كو ئەو خەبات و بەرخوەدانا كو د ڕێبازا ئازادی و سەربەستیێدا كری ب هەروە نەچوویە، ژبەركو هەر وەكی دهێتە زانین دەمێ كەسەك دگرنژیت و گرنژینەكا ژ دل و تازە بیت، ئانكو خودان دەروونەكێ ئارام و تەنایە، لەوڕا لدووماهیكێ دەرئەنجامێ ئەڤێ گرنژینێ بابێ زارۆكێ دبیتە كۆترەك و كوتر ژی هێمایێ ئازادی، سەربەستی و ئاشتییێ یە. ب شێوەیەكێ گشتی دەرئەنجامێ پرسیارا دووماهیكێ یا كچێ ژ دایكا خۆ كری و تێكستێ هەلبەستێ وەكو تێكستەكێ ڤەكری لێكری، ئەم دكارن بێژین گیان بەختكرنا بابێ وێ و هەڤالێن وی ژبۆ پاراستن و مانا وێ و دایكا وێ و گەلێ كوردە ل كوردستانێ، هەروەسا پێشمەرگەیێن شەهید بوونە هێمایێ پاراستنا ژیانێ ل وەلاتێ مە و بووینە هێڤییا دورستبوونا خەون و ئومێدێن گەلێ مە لسەر ئاخا پیرۆزا كوردستانێ، كو نموونەیێن وەكی ئەڤێ كچێ دبنە بەردەوامی پێدانا خەون و خەباتا بابێ و خۆ و تەڤایا شەهیدان.
ئەنجام
هەلبەت هەر ڤەكۆلەرەكێ ڤەكۆلینەكێ ئەنجام بدەت، لدووماهییا ڤەكۆلینا خۆ دگەهیتە چەند ئەنجامێن دەستنیشانكری، لەوڕا پشتی مە ژی ڤەكۆلینا خۆ لدوور بابەتێ (ئەدەبێ بەرخوەدانێ لسەردەمێ حوكومەتا هەرێما كوردستانێ "ڕەنگڤەدانا شەڕێ داعش د هەلبەستێن نویخوازێن دەڤەرا بەهدیناندا") ب دووماهیك ئینایی، ئەم ژی گەهشت چەند ئەنجامێن دەستپێكی، ئەو ئەنجام ژی ئەڤێن لخوارێ دیاركرینە:
1. كەتوارێ ئاڵوزێ و ناڵەبارێ ئەڤێ قۆناغێ د ئەڤان هەلبەستێن مە شڕۆڤەكری بەرجەستە دبیت، ئەو ژی قۆناغا شەڕێ داعشە.
2. هەلبەستڤانێن نویخواز یێن دەڤەرا بەهدینان یێن ئەڤێ قۆناغێ ب قەلەمێ خۆ شیاینە هەتا ڕادەیەكێ باش دەرهەقی بەرپرسیاریا دیرۆكی و نشتیمانییا گەلێ خۆ دەربكەڤن.
3. هەلبەستڤانێن نویخوازێن ئەڤێ قۆناغێ (دەڤەرا بەهدینان) ب ڕێكا داڕشتنا هزر و ئاشۆپێن خۆ چ ب ڕەنگەكێ ڕاستەوخۆ یان نە ڕاستەخۆ بەرگیری ژ نەتەوە و نیشتیمانێ خۆ كرینە.
4. هەلبەستڤانان بڕێكا هەلبەستا خۆ پشتگیریا گەلێ خۆ و قارەمانێن گەلێ خۆ (پێشمەرگە و گەریلایان) كرییە و ب قەلەم و هزرێن خۆ دگەل وان هەڤچەپەر بووینە.
5. خالەكا دیترا ئەنجامان هەیە كو پێدڤییە ئاماژەیێ پێ بدەن، ئەو ژی ئەڤەیە كو ئەدەبێ بەرخوەدانێ دناڤ پڕانیا ژانرێن ئەدەبی و د گشت قۆناغێن دیرۆكیێن خەبات و بەرخوەدانا گەلێ كورد دا هەبوویە، لەوڕا قۆناغا شەڕێ داعش ژی كو قۆناغەكا مێژووییا گەلێ مەیە، ئەدەبێ بەرگیری و بەرخودانێ ب باشی تێدا ڕەنگڤەددەت و بەرجەستە دبیت.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق