ما كەنگی ماچێن حەرام ھەنە؟ ئەز دێ ھوسان بەرسڤا چیرۆكنڤیس (كیڤی عارف)ی دەم

عبدالرحمن بامەرنی

ماچێن حەرام ناڤێ كومەلا چیرۆكێن چیرۆكنڤیس (كیڤی عارف)ە و د پەرتووكەكا قەبارێ بچووكدا، دناڤ (68) لاپەراندا ب بەرگەكێ جوان ژ دیزاینا (مللەت محەمەد) ل سالا 2022ێ ھاتیە چاپكرن و خوشبەختانە ئەز ئێك ژوان كەسان بووم، یێن وی دانەیەك ب ئیمزا خوە بۆ من كریە دیاری.

دناڤ ڤێ كومەلێدا چەندین كورتەچیرۆكێن جوان ھەنە، ئاستێ نڤیسینا وان ژ روویێ زمانی و ھونەرێ چیرۆكنڤیسییێ و تەكنیكێ ڤە بەرزی و نزمییا بخوەڤە دگریت، ئەڤە ژی رەنگە تشتەكێ ئاسایی بیت و ژبەركو بابەتێن چیرۆكان د جودانە و دەمێ نڤیسینا وان ژی یێ جودایە، ئاساییە خواندەڤان دگەل خواندنا ھەر چیرۆكەكێ جوداتر ژیا دی، تامەك و خوشیەكا تایبەت وەربگریت. لێ ژوان چیرۆكێن من ژڤێ كومەلێ خاندین و سەرنجا من بۆ خوە راكێشایین، ئەو ژی چیرۆكا (ماچەكا حەرام) بوو ئەو چیرۆكا پەرتووك پێھاتیە ناڤكرن، كو دكەڤیتە لاپەرێ (65)ێ.

ماچ لدەف چیرۆكنڤیسی:

دخواندنا ڤێ چیرۆكێدا مرۆڤ دشێت سێ تابلوییان ببینیت، تابلویێ ئێكێ: (روویێ خوە خار كر و چاڤێن خوە نقاندن، ما ل ھیڤی یا دوو لێڤان ب ماچەكێ روویێ وی بگەزت، گەلەك ما و چ پێڤە نەھات، چاڤێن خوە ڤەكرن كەس ل وارا نەدیت). تابلویێ دووێ: (لێڤێن خوە مۆچكرن و چاڤێن خوە نقاندن، چ روویان خوە نزیك نەكر.... چاڤێن خوەڤەكرن و كەس ل وارا نەدیت). تابلویێ سیێ: (ل سەر تەختی و د ئوتێلەكێ ڤە، ل سەر سینگێ لەشفرشەكێ شەرێ ماچان دەستپێكریە، بێی سەرێ خوە خوار بكەت و لێڤێن خوە مۆچ بكەت.....).

د ھەردوو تابلویێن ئێكێدا، ماچ بدەستڤە ناھێن و د تابلویێ سیێدا پەنایێ دبەتە بەر لەشفروشەكێ و بكەیفا خوە وێ ماچ رێژ دكەت و ئەگەر بكورتی شرۆڤەكرنەكێ بدەینە ڤان ھەر سێ تابلویان، چیرۆكنڤیس یێ كەتوارەكی نیشا مەددەت، كو ماچكرن قەدەغەیە و خوە ئەگەر دخەون و خەیالان ژیدا بیت و ئەز ناچمە سەر بەربەستێن عەشیاییری و داب و نەریتان و نە ژی بابەتێن ئاینی لێ بدروستكرنا تابلویێ سیێ، چیرۆكنڤیس گەلەك دەرگەھێن ڤەشارتی و داخستی ل سەر خواندەڤایێ خوەڤەدكەت و مەبەستا من دخواندنا ڤێ چیرۆكێدا ئەو نینە ل بەر وان دەرگەھان راوەستم و ھەولدانێن ڤەكرنا وان بكەم یان بوچی دڤەشارتی و داخستی بن، لێ یا من دڤێت بێژم، ئایا ماچكرن دیاردەیەكە و ھەر گاڤا مرۆڤی حەزكر و دلێ مرۆڤی چوویێ دێ داخازا ماچێ كەت، نەخێر.

ئەز دێ ژ نمونەكێ دەست پێكەم، ئەز ل پێش فلمەكی بووم، كور و كچەكێ و دەستپێكا حەژێكرنا وان بوو، ل ناڤ پاركەكێ دروونشتی بوون و دان و ستاندنا وان یا گەرم بوو و ژڤێ گەرماتیێ كوری داخواز ژ كچێ كر كو ماچەكێ بدەتێ؟ كچێ گوتێ نانا خوە بگرە بلا ھێزا راكێشانێ ڤێ بریارێ بدەت و ئەگەر گەرماتیەك ھەبیت، روویێ من بخوە دێ بەرەڤ لێڤێن تە ھێت.

ئەڤ نمونا من بۆ چیرۆكنڤیسی یا ئاراستەكری نەبوو، ژبەركو وی ئارمانجا خوە یا پێكایی، لێ رەنگە بۆ خواندەڤانی یا ئاراستەكری بیت، دەما ئەم خوزیێن خوە و حەزێن خوە ل سەر كەسێن دی فەرزدكەین و ھەر وەكو تو ل جاددەیەكێ ترومبێلێ ب ھاژووی و چ ھزرێ بۆ تابلویێن ترافیكێ ل سەر جاددان نەكەی و ژخوە زێدەتر ئەڤ نمونا من بۆ دەھان نمونێن دی یێن سەقەت، دیاردێت كرێت دناڤ كومەلگەھیدا یا ئاراستەكرییە، دەما ئەم لدویڤ حەزێن خوە دچین و دەما مە شییان نەبن، ئەم ژ دل كاری نەكەین و ب سستیڤە وەردگرین، ھینگێ ئەم بەرەڤ تشتێ ب ساناھی ڤەدچین و دەھان دەرئەنجامێن نەدروست مەھەنە، ژ گەندەلیێ و بێ پلانی و بەرەلاییێ و تا دووماھیێ.

ئەڤا من ژڤێ چیرۆكێ وەرگرتی:

دڤێ چیرۆكێدا یا من ژێ تێبینی كری، چیرۆكنڤیسێ ب تەكنیەكەكا سادە و خواندەڤان زوی وەربگریت، چەند ھەلبژاردە ل بەر سینگێ ھەر كەسەكی داناینە و ئەڤە ژی خواندەڤانی ل چەندین عاقارێن جودا دگێرینیت و ھەر عاقارەكی ژی جوداتر ژیێن دی، ئالاڤ و دیتن و رێكارێن خوەھەنە و تشتێ دڤێ چیرۆكێ دا بالا مرۆڤی رادكێشت، دەما چیرۆك نڤیس خواندەڤانی دكەتە دادوەر و بریاردەرێ دووماھیێ و ئەڤە بخوە ژی تەكنیەكا جوانە دڤەگێرانێدا كو بشێت وەرگرێ چیرۆكا خوە بێخیتە د حالەتەكێ ھوشیێدا و بزانیت كا دێ ھەستێن وی و حالەتێ وی یێ درەوونی دگەل خواندنا ڤێ چیرۆكێ دێ وی كەیڤە بەت.

*د رۆژناما ئەڤرو ژمارە 3178 یا رۆژا 25/7/2022 دا بلاڤبوویە.