عبدالرحمن بامەرنی
دوو هەڤالان پسیار ژمن كرن، ئەم دێ چاوان كوردییا خوە باش كەین؟ مەبەستا وان ژڤێ ئاخفتنێ ژی، ئەم چ پەرتوك بخوینین، كو بشێین فەرهەنگا خوە یا زمانی پێ زەنگین بكەین؟ ئاخر ژی هەر هوسانە، دەما تە بڤێت بهێییە د جیهانا نڤیسینێدا و دا نە هلنگڤی و نڤیسینا تە سەقەت نەهێت، دڤێت تو زمانێ خو یێ رەسەن بزانی. من ژی ژ وان پەرتوكێن من خواندین و ب چاڤ من كەفتین، من شیرەتا خواندنا رۆمانا "ڤینزاخ" بۆ وان كر، راستی ژی وەسانە، ژبەركو زمانەكێ كوردەواری یێ رەسەن تێدا هاتیە بكار ئینان، تا وی راددەی دگەل خواندنا وێ رۆمانێ، مرۆڤ هند ب روودانێن چیرۆكێ و لەهەنگێ رۆمانێڤە ناهێتە گرێدان، هندی مرۆڤ خوشی و تامێ ژ زمانێ وێ دبینیت، هەر وەكو مرۆڤ ب سەر گەنجینەیەكێ هل دبیت و مرۆڤ پسیارێ ژخوە دكەت، ئایا ئەز و ئەڤ پەیڤێن هەنێ یێن رەسەنێن كوردەواری ل كیڤەینە و بوچی تا نوكە ئەز نەشیایمە مفای ژێ وەربگرم؟
رۆمانا ڤینزاخ
رۆمان پەخشانەكا دوور و درێژە و دەربرینێ ژ كێشێن ژیانێ دكەت، رۆمان نڤیس ب وەسفكرنێ ململانا كەساتییان درێژیێ ب روودانێن ناڤ رۆمانێ ددەت و د رۆمانا ڤینزاخ ژیدا، هند مرۆڤ ب روودان و سەرهاتی و كەساتییانڤە ناهێتە گرێدان، هندی رۆماننڤیس مە بەرەڤ وەسفكرنێڤە دبەت، وەسفكرنا ژیانا كوردەواری، پەیڤ و دەستەواژەیێن وی ژی هەمی خوە د ژیان و كلتورێ كوردەواریدا دبینن، ژیانا گوندیاتی یا پاقژ، دەما ژن و زەلام سپێدەهییان زوو ژ خەو رادبوون و د چوونە ناڤ تەرش و كەوالی، بەرەڤ عاقاریڤە دچوون، پارزینك و چانتكێن خوە دهاڤێژتنە ملێن خوە و بەرەڤ گیایێن بهاریڤە دچوون، هەر چیرۆكەكا كوردەواری د پشت ڤان وەسفكرنان را هەیە، ململانەك هەیە و رۆماننڤیسی ڤیایە مە تێكەلی ژیانا بەری سەرهلدانێ بكەت، ژیان گوندیاتی، ژیانا مللەتەكێ بن دەست و رژێمەكا زوردار و دەما نڤیسەر باس ل شورەشگێریێ دكەت و دڤێت روولی ب كاراكتەرێن خوە ب بەخشیت، ئەو بەرەڤ دەستەواژەیێن خوە دچیت، بەرەڤ خەیالا خوە بزم بادانێ دكەت و وێ خەیالێ دكەتە وێنە و روودانان ژێ دروست دكەت، وەك ڤی پەرەگرافی: (ئازادی ژ نەچارییا خوە قەچاخ دبە، جهێ وێ ل گوند نامینە و بەر ب هشارێن ئاسێ و پاراستنێ ڤە دچە. ل ور ل سەرێ چییان، د گەلییێن كوور و ڤارێ دە ژییان جهێ خوە دكە و هەبوونا خوە دبینە. ئێدی تەنێ ل وێرێ هەر تشت ب ئازادی ژ دایكا خوە دبە و ب ئازادی ژییانێ دكە و ب ئازادی ژی نەمر دمینە)، لاپەرە 20. د وێنەكرنا دیمەنەكێ ژڤی رەنگی ژیدا، نڤیسەرێ رۆمانێ یێ دبێژیتە مە، ئەم دشیێن سەنگا زمانێ خوە زێدە بكەین و هەر تشتێ مە بڤێت برێكا وی بینینە زمان، گرتنە بەرا شێوازەكێ بڤی رەنگی ژی، دەستهەلییا نڤیسەران پیشان ددەت و رەنگە دگەل رۆمانێن مە خواندین، ئەم ب چیرۆك و سەرهاتیێن رۆمانان داخبار دبین، تا وی راددەی ئەڤ روودان و سەرهاتیێن هەنێ كارتێكرنێ لمە دكەن، ئەم زمانی و دەستهەلییا نڤیسەرێ رۆمانێ ژبیر دكەین، كا ئەوی چاوان مامەلە دگەل وی ئاڤاهیێ رۆمانا خوە كریە و تا هندەك جاران زمانەكێ بێ سەروبەر و تژی شاشیێن رێزمانی و لێ ژبەركو روودان و سەرهاتییا رومانێ كارتێكرن ل سەر دەروونێ مەیێ خواندەڤانی دكەت، ئەم زمانی ژبیردكەین. لێ دەما ئەمێ خواندەڤان، دخوە راگربین و زوی نەكەڤینە بن كارتێكرنا جادوویا نڤیسەری یان ئەگەر برەنگەكێ دی بێژم، نڤیسەر ب روودانێن خوە كارتێكرنێ ل هەستێن مە نەكەت، ئەم دێ شێین هەم خوشیێ ژ روودان و سەرهاتیێن رۆمانێ ژی وەرگرین و هەم دێ خوشیێ ژ هونەرێ نڤیسینێ و زمانزانیا نڤیسەرێ رۆمانێ وەرگرین، ئاخر هەر هوسانە ژی و دڤێت خواندەڤای چەند مەرەقا خواندنێ هەبیت و ب كەساتیێن رۆمانێ ڤە بهێتە گرێدان، دڤێت ئەو تام و خوشیێ ژ زمانی ژی وەربگریت و وی هانبدەت، برێكا خواندنا وێ رۆمانێ زمانێ خوەیێ نڤیسینێ ژی زەنیگن بكەت و فێری دەربرینێن جوان ببیت.
یاریكرن ب پەیڤان
د كورتە چیرۆكا هونەریدا هەر پەیڤا بهێتە راكرن و روودانێن چیرۆكێ تێك نەچن، ئەو پەیڤ یا زێدەیە، لێ ئەڤ چەندا هەنێ ل سەر رۆمانێ نا گونجیت. تایبەت ئەگەر نڤیسەر یاریكەرەكێ زیرەك بیت و بزانیت هەر پەیڤەك دێ چاوان جهێ خوە گریت، ئاخر رۆمان ژی هەر بڤی ئاواینە و ژبەر ڤێ ژی هەر كەس زوو ب زوو نەشێت رۆمانێ بنڤیسیت یان ژی خوە ل بەندا وێ ب هەلاڤێریت. ئەگەر پەرەگرافەكێ ژ رۆمانێ وەك نمونە سەراڤ بكەین: (سرووشت دبە كراسەكێ رەنگین هەموو بەژن، كورت و درێژ، ژن و مێر، مەزن و بچووك، رەش و سپی، بەرزە و دیار، نهێنی و ئاشكرا، تەهل و شرین، شەڤ و رۆژ و ئاگر و بەفر ل بەر خوە دكن و وەكە زەری و پەرییان دچن گۆڤەند و دیلانا جوانییێ. ب تایبەت ژی دەما بهار دكەڤە ئاخلێڤێ و خێلییا تیرۆژكێن خوە هلددە و دەنگێ قەبقەبا كەوان د ناڤ وان كەڤر و رزدە و زنارێن چیایی دە دبە سەمبۆلا ئازادییێ و نێرگزێن لاتان ژ خەوێ رادكن).
خواندنا وێ
رۆمانا درێژا هەی و دەما مرۆڤ وێ د خوینیت، مرۆڤ هەست پێناكەت چاوان بەرەڤ دووماهیێ هات و نە بتنێ ئەڤە ژی، بەلكو تا حەفتیەكێ پشتی هینگێ و زێدەتر ژی، ئەو رۆمانا هەنێ د ناخێ مرۆڤیدا د مینیت و ب شەڤێ ژی ئەم خوە ئێك ژ قارەمانێن وێ دبینین، ژبەركو دگەل خواندنا وێ، نڤیسەری رۆل یێ بمە ژی بەخشی و زیرەكاتییا خوە ئەم یێن كرینە بەشەك ژ ئەوا وی ڤییای مە بكەتە بەشەك ژێ، ئاخر ژڤێ بیردوزەیێ ژی نڤیسەر دهێنە پولینكرن و سەركەفتن بهندەكان بتنێ دهێتە دان.
ئەگەر د دووماهیا ڤێ نڤیسینێدا، خواندەڤای بكەینە بەشەك ژ ئەڤ تشتێ مە نڤیسی و ئەوا دێ د خواندنا ڤێ رۆمانێدا بینیت بكەینە نمونە و نڤیسینا خوە پێ بگەهینینە سەراڤەكی، بتنێ دێ دەست خوشیێ ل زمان زانییا نڤیسەری كەین، كو ماندیبوونا وی، دێ پەیڤێن جوان و دەربرینێن جوان كەتە دیاری وی خواندەڤای، ئەوێ ڤێ رۆمانێ د خوینیت. دەما رۆمان نڤیس دبێژیت: (ئێدی رێیا دۆزەخێ دەستپێ دكە و ئاسمان دبە پەلشخێن ئاگری و ب سەر ئاخێ دە هەلدوەشە. خولكێ مرۆڤایەتییێ دكەڤە و رەنگێ وێ رەش دبە. ئاخ دبە دەشتەكا هەلەموورێ و لنگێن مرۆڤان د ناڤ دە هەلدوەرن و دبوهژن. ئاڤا رۆباران ژ كەلەخێن مرۆڤان دبنە سیپەل و زڤرۆكێن شێلی و وەكە سەرێ هار و دینان نزانن بەر ب كودێ ڤە دچن. با دبە بابەلیسك و گەردەلوولێن ژەهرێ و خوە ل گەوییا مرۆڤان ددە و زمانێ وان ژ گەلالیچكێ تینە دەر و چاڤ ژ سەرێ وان دەردكەڤن. بێهنا مرنێ خوە ل دەڤ و دفننێن ژییانێ ددە و مینا كابیسەكی، هەر تشتی دفەتسینە و دكوژە. دایك ل سەر دارێ لاندكێن لووریكێن خوە یێن ساڤا د همبێزەكا خەندقی دە هشك دبن. زارۆك خوە دسپێرن سینگێ بابان و د بنكەفشكانا كۆڤانێ دە دكەڤن و ناهێن پاراستن. جنازەیێن مرۆڤان دبنە كەلەك و پەیكەرێن زندی ژ كۆمكوژییان چێدكن و د سەرێ هەموو رێیان دە تێنە دانان و پەخشكرن)لا 237.
• ڤینزاخ، رۆمان, نیشان بامەرنی, 2019 دهوك.
• د رۆژناما ئەڤرو ژمارە 2554 یا رۆژا 2/4/2019ێ داب لاڤ بوویە.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق